Orzech włoski – właściwości, zastosowanie i uprawa w Polsce

Orzech włoski to cenione drzewo owocowe. Jego owoce mają wyjątkowe właściwości odżywcze. Wykorzystasz je w kuchni i kosmetyce. Dowiedz się, jak uprawiać orzech włoski w Polsce. Poznaj jego historię i prozdrowotne działanie.

Co to jest orzech włoski?

Orzech włoski (Juglans regia) to duże drzewo liściaste. Należy do rodziny orzechowatych. Drzewo osiąga wysokość do 35 metrów. W Polsce dorasta zwykle do 20 metrów. Może żyć nawet ponad 400 lat. Naturalnie występuje w południowej Europie. Spotkasz go też w części Azji i Afryki. Jego środowisko obejmuje Bałkany i południowo-wschodnią Europę. Rośnie także we wschodniej i środkowej Azji. Znajdziesz go w Himalajach i południowo-zachodnich Chinach. Orzech włoski nie jest gatunkiem rodzimym w Polsce. Jest jednak często sadzony w ogrodach. Jest uznawany za roślinę inwazyjną.

Jak wyglądają owoce orzecha włoskiego?

Orzech włoski rodzi owoce. Są to kuliste lub owalne nibypestkowce. Owoce są pokryte zieloną łupiną. Pod łupiną jest twarda skorupa. Wewnątrz znajduje się jadalne nasiono. Nasiona orzecha włoskiego są głównym powodem uprawy. Owoce są cenione za smak. Mają też wiele walorów zdrowotnych.

Właściwości odżywcze orzechów włoskich

Orzechy włoskie to prawdziwa skarbnica składników. Są źródłem wielu cennych substancji. Zawierają wysokowartościowe białko. Mają zdrowe tłuszcze. W szczególności są bogate w kwasy omega-3. Już 3 orzechy pokrywają dzienne zapotrzebowanie na kwasy omega-3. Orzechy włoskie mają wysoki potencjał antyoksydacyjny. Zawierają dawkę witaminy B2 i B5. Dostarczają też cynku. Znajdziesz w nich witaminy z grupy B. Są bogate w witaminę E. Mają foliany, żelazo, magnez, mangan i fosfor. Zawierają witaminy A, C, K, PP. W 100 gramach orzechów włoskich jest 654 kcal. Pięć orzechów włoskich ma tyle samo kalorii co pączek. Jeden orzech waży około 5 g. Dostarcza około 33 kalorie. Około 65% masy orzechów stanowi tłuszcz. Orzechy włoskie są kaloryczne. Ich tłuszcze nienasycone są bardzo zdrowe.

Szczegółowe wartości odżywcze

Przeanalizujmy wartości odżywcze na 100 gramów.

Składnik	Ilość (na 100 g)
Wartość energetyczna	654 kcal
Białko ogółem	15.23 g
Tłuszcz	65.21 g
Węglowodany	13.71 g
Cukry proste	2.61 g
Błonnik	6.7 g
Kwasy tłuszczowe nasycone	6.126 g
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone	8.933 g
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone	47.174 g
Witamina C	1.3 mg
Tiamina (B1)	0.341 mg
Ryboflawina (B2)	0.150 mg
Niacyna (B3)	1.125 mg
Kwas pantotenowy (B5)	0.57 mg
Witamina B6	0.537 mg
Kwas foliowy (B9)	98 µg
Witamina A	20 IU
Witamina E	20.83 mg
Witamina K	2.7 µg
Wapń	98 mg
Żelazo	2.91 mg
Magnez	158 mg
Fosfor	346 mg
Potas	441 mg
Cynk	3.09 mg
Sód	2 mg

Indeks glikemiczny orzechów włoskich jest niski. Wynosi 20. 100 g orzechów może pokryć dzienne zapotrzebowanie na cynk w 150%.

Zawartość wybranych składników odżywczych w 30 g orzechów włoskich (% RWS)

Wpływ orzechów włoskich na zdrowie

Regularne jedzenie orzechów włoskich przynosi wiele korzyści. Mają właściwości przeciwzapalne. Obniżają poziom złego cholesterolu. Wspierają układ krążenia. Mogą pomóc obniżyć ryzyko cukrzycy typu 2. Sprzyjają obniżeniu ryzyka chorób serca. Badania pokazują, że spożywanie orzechów włoskich obniża stężenie cholesterolu całkowitego. Obniża je średnio o 6,99 mg/dl. Orzechy włoskie wykazują najbardziej istotny wpływ na obniżenie cholesterolu. Już 3 orzechy pokrywają dzienne zapotrzebowanie na kwasy omega-3. Kwasy te są kluczowe dla zdrowia. L-arginina wpływa na rozszerzanie naczyń wieńcowych. Koenzym Q10 pomaga unieczynnić cholesterol LDL.

Wsparcie dla mózgu i układu nerwowego

Orzechy włoskie wspierają pracę mózgu. Poprawiają pamięć i koncentrację. Owoce mają pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Zawierają minerały wpływające na koncentrację. Polecane są uczącej się młodzieży szkolnej. Zaleca się włączenie orzechów włoskich w okresach wzmożonego wysiłku umysłowego.

Działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe

Orzechy włoskie mają działanie przeciwzapalne. Wykazują też działanie przeciwnowotworowe. Regularne spożywanie może zmniejszać ryzyko niektórych nowotworów. Zawierają fitohormony.

Wpływ na trawienie i jelita

Orzechy włoskie wspierają jelita. Mogą łagodzić kłopoty żołądkowe. Nalewka orzechowa zalecana jest przy zaburzeniach układu pokarmowego. Jedzenie orzechów odżywia pożyteczne bakterie w jelitach.

„Jedzenie orzechów włoskich odżywia nie tylko Ciebie, ale także pożyteczne bakterie żyjące w Twoich jelitach.”

Orzechy włoskie a odchudzanie

Orzechy włoskie są kaloryczne. 100 g ma około 650 kcal. Osoby odchudzające się powinny spożywać je w umiarze. Mimo kaloryczności, błonnik i białko dają uczucie sytości. Mogą być częścią zbilansowanej diety.

Inne właściwości lecznicze

Liście orzecha włoskiego były stosowane w medycynie ludowej. Używano ich na różnego rodzaju dolegliwości. Liście stosuje się w leczeniu cukrzycy i krzywicy. Pomagają też zwalczać pasożyty przewodu pokarmowego. Odwary z liści i zielonych łupin wykazują działanie przeciwzapalne. Mają działanie antybakteryjne i zapierające. Działają też przeciwkrwotocznie. Orzechy włoskie zwalczają nadpotliwość. Mogą leczyć żylaki i hemoroidy.

Zastosowanie orzechów włoskich

Orzechy włoskie to wszechstronny składnik. Wykorzystasz je w kuchni. Są też cenne w kosmetyce. Tradycyjnie używa się ich do produkcji nalewek. Robi się z nich również konfitury.

Orzechy włoskie w kuchni

Orzechy włoskie mają wyrazisty smak. Można jeść je solo jako przekąskę. Prażone orzechy wzbogacają owsianki. Dodasz je do jogurtu. Pasują do sałatek owocowych i lodów. Wzbogacają smak ciast. Świetnie komponują się z ciastem marchewkowym. Dodasz je do piernika. Sprawdzą się w strudlu jabłkowym. Są podstawą tortu orzechowego. Są nierozłącznym dodatkiem do carpaccio z pieczonego buraka. Posiekane dodasz do pieczywa. Są dobrym dodatkiem do panierki. Pasują do wrapów i kanapek w picie. Można z nich robić kremowe masło orzechowe.

Przykładowe przepisy z orzechami włoskimi

Oto kilka pomysłów na wykorzystanie orzechów:

• Sałatka z orzechami włoskimi, rukolą, serem pleśniowym i gruszką.
• Makaron z bazyliowym pesto z orzechami włoskimi.
• Brownie z orzechami włoskimi.
• Orzechy włoskie w miodzie.
• Orzechowe trufle.
• Wegańskie pesto z orzechami włoskimi.

Sałatka Waldorf to klasyczne danie. Powstała w 1893 roku w Nowym Jorku. Zawiera seler, jabłka, winogrona i orzechy włoskie.

Olej z orzechów włoskich

Z nasion orzecha włoskiego otrzymuje się jadalny olej. Olej z orzecha włoskiego produkuje się często przez tłoczenie na zimno. Używaj go na zimno. Możesz go też używać do delikatnego podsmażania. Jest to zdrowy dodatek do zup i sosów. Pasuje też do koktajli.

Nalewka z orzecha włoskiego

Nalewka orzechowa jest popularna. Zalecana jest w przypadku zaburzeń układu pokarmowego. Nalewka z orzecha włoskiego została wpisana na listę produktów tradycyjnych. Znajduje się na liście w województwie mazowieckim. Do nalewki można dodać miód. Dodasz też przyprawy dla lepszego smaku.

Zastosowanie orzecha włoskiego w kosmetyce

Orzech włoski jest wykorzystywany w kosmetologii. Służy do produkcji kremów. Robi się z niego peelingi. Jest składnikiem balsamów brązujących. Zawierają witaminy A i E. Pomagają one w utrzymaniu zdrowej skóry. Wzmacniają włosy i paznokcie.

Domowe kosmetyki z orzechów włoskich

Możesz przygotować domowe kosmetyki.

• Domowy peeling do ciała z orzechów włoskich.
• Maseczka do włosów z orzechów włoskich.
• Maseczka na twarz z orzechów włoskich.

Z liści i zielonych łupin otrzymuje się brązowy barwnik. Stosowano go do barwienia włosów i tkanin.

Uprawa orzecha włoskiego w Polsce

Orzech włoski to popularne drzewo owocowe w Polsce. Jest jednym z najczęściej sadzonych. Drzewo orzecha włoskiego ma właściwości dekoracyjne. W Polsce można uprawiać orzechy włoskie.

Jakie stanowisko i gleba dla orzecha włoskiego?

Orzech włoski najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych. Potrzebuje dobrego nasłonecznienia. Stanowisko powinno być osłonięte od wiatru. Gleba powinna być żyzna. Musi być przepuszczalna. Ważne jest dobre nawodnienie gleby. Idealne pH gleby to 6,5-7,8.

Kiedy i jak sadzić drzewka?

Sadzenie drzewek orzecha włoskiego najlepiej wiosną lub jesienią. Sadź je w okresie spoczynku. To październik/listopad lub kwiecień. Przed sadzeniem zasilić glebę nawozem organicznym. Nie nawoź drzewek zaraz po posadzeniu. Ochronić drzewka przed przymrozkami po posadzeniu.

Czy trzeba przycinać orzech włoski?

Przycięcie orzecha włoskiego jest zalecane. Pomaga nadać koronie odpowiedni kształt. Przycinanie polega na usuwaniu suchych gałęzi. Usuwaj też chore i uszkodzone gałęzie. Kiedy przycinać orzech? Najlepszy czas to późne lato lub wczesna jesień. Unikaj cięcia wiosną, gdy drzewo mocno „płacze”.

Odmiany orzecha włoskiego do uprawy w Polsce

W Polsce uprawia się różne odmiany orzecha włoskiego. Warto posadzić przynajmniej dwie różne odmiany. Bliskość odmian zapewnia lepsze zapylanie. Oto popularne odmiany:

• Dodo: Odporna na mróz, silnie rosnąca, plenna. Wrażliwa na antraknozę. Rodzi duże owoce.
• Targo: Wczesna, plenna, odporna na mróz. Słabiej rosnąca. Owoce owalne, mniej słodkie.
• Resovia: Odporna na mróz, plenna. Rodzi średniej wielkości orzechy.
• Leopold: Słaby wzrost, odporny na mróz. Średniej wielkości owoce. Plenna odmiana o mocnym smaku. Owocuje w 2-3 roku po posadzeniu.
• Jacek: Jedna z najczęściej uprawianych odmian w Polsce. Duże, smaczne orzechy o cienkiej skorupie. Szybko rosnące drzewo. Odporny na choroby.
• Mars: Duże, smaczne orzechy o cienkiej skorupie. Szybko rosnące drzewo. Odporny na choroby.
• Kościuszko: Rodzi duże i smaczne orzechy. Odporna na mróz.
• Wiśnicz czerwony: Duże owoce o czerwono-różowym miąższu. Bardzo odporna na mróz.
• Albi: Plenna odmiana, średnio odporna na mróz.
• Silesia: Bardzo plenna, średnio odporna na mróz.
• Tryumf: Plenna, bardzo mrozoodporna.
• Koszycki: Dobry zapylacz. Rodzi duże orzechy.

Dla małych ogrodów polecane są szczepione orzechy włoskie. Warto szukać drzewek szczepionych na podkładkach. Szczepione drzewka zaczynają owocować wcześniej. Siewki owocują po 10-12 latach. Drzewka szczepione owocują po 2-3 latach.

Pielęgnacja i ochrona orzecha włoskiego

Orzech włoski wymaga regularnego podlewania. Potrzebuje też nawożenia i przycinania. Nawóz organiczny lub mineralny stosuj wiosną i jesienią. Drzewa mogą być narażone na choroby. Najczęstsze to antraknoza i bakteryjna plamistość liści. Szkodniki to mszyce i przędziorki. Zwalczanie wymaga stosowania fungicydów lub insektycydów.

Substancje w liściach orzecha włoskiego wywierają niekorzystne działanie na inne rośliny. To działanie allelopatyczne. Liści orzecha włoskiego nie należy kompostować.

Zbiór orzechów włoskich

Zbiór orzechów włoskich odbywa się zwykle w październiku. Zbierać należy regularnie. Unikniesz w ten sposób uszkodzeń przez szkodniki. Po zbiorze orzechy trzeba dokładnie wysuszyć.

Przechowywanie orzechów włoskich

Orzechy włoskie są podatne na jełczenie. Trzymaj je w chłodnym miejscu. Miejsce powinno być ciemne. Przechowuj je w szczelnie zamkniętym pojemniku. Zapewnij dobrą wentylację. Przechowywanie w suchym miejscu jest kluczowe.

Historia i ciekawostki o orzechach włoskich

Orzechy włoskie mają bogatą historię. Sięga ona tysięcy lat. Były znane i cenione od ponad 7000 lat. Uważane są za najstarszy znany człowiekowi pokarm drzewny. Obok fig, oliwek i winogron. Pierwsza historyczna wzmianka o uprawie pochodzi z Babilonu. To było około 2000 roku p.n.e. W starożytnym Iranie były luksusową przekąską. Kupcy jedwabnego szlaku przynieśli je do basenu Morza Śródziemnego. Były symbolem bogactwa i statusu społecznego. Nazwa „walnut” pochodzi od angielskiego 'włoski orzech’. Orzechy włoskie pochodzą z Wołoszczyzny, a nie z Włoch. Uprawa odbywa się w Australii, obu Amerykach, Azji i Europie.

Orzechy włoskie w kulturze

Kształt orzecha może przypominać ludzki mózg. Niektórzy domyślają się, że wpływa na pracę tego narządu. Spożywanie orzechów wywołuje korzystne efekty w kwestii psychiki.

Szacowany wiek znalezisk i pierwsza wzmianka o uprawie orzechów włoskich (lata temu)

Przeciwwskazania do spożywania orzechów włoskich

Największym przeciwwskazaniem jest alergia pokarmowa. Osoby z alergią na orzechy powinny ich unikać. Mogą pojawić się objawy alergiczne. Należą do nich swędzenie i opuchlizna w ustach. Może wystąpić egzema lub pokrzywka. Czasem pojawiają się bóle brzucha i wymioty. W skrajnych przypadkach może dojść do wstrząsu anafilaktycznego.

Orzech włoski w ciąży

Nie zaleca się stosowania preparatów z orzecha włoskiego w ciąży. Nie zaleca się ich też podczas laktacji. Przed rozpoczęciem suplementacji w ciąży skonsultuj się z ginekologiem. Same orzechy włoskie są polecane kobietom w ciąży. Dostarczają cennych składników odżywczych. Pamiętaj o umiarze.

Możliwe działania niepożądane

Przy stosowaniu zewnętrznym mogą pojawić się plamy na skórze. Reakcja anafilaktyczna jest możliwa u osób uczulonych. Nie są znane interakcje preparatów orzecha włoskiego z lekami.

Podsumowanie

Orzech włoski to cenne drzewo i jego owoce. Mają bogactwo wartości odżywczych. Wspierają zdrowie na wielu płaszczyznach. Wykorzystasz je w kuchni na wiele sposobów. Są też używane w kosmetyce. Uprawa orzecha włoskiego w Polsce jest możliwa. Wymaga odpowiedniego stanowiska i pielęgnacji. Pamiętaj o przeciwwskazaniach, zwłaszcza alergii. Jedz orzechy na zdrowie! Zbilansowana dieta to klucz do zdrowia.

Zobacz także:

• Topola czarna – charakterystyka, właściwości i zastosowanie
• Olsza czarna (Alnus glutinosa) – charakterystyka, występowanie i wszechstronne zastosowanie
• Szop pracz: Kim jest, skąd pochodzi i dlaczego budzi niepokój w Polsce?
• Rezerwat Niebieskie Źródła: Wyjątkowe miejsce w Polsce
• Owoce – fascynujący świat smaków, zdrowia i niezwykłych faktów