Niemieckie czołgi Tygrys i Königstiger. Legendy II wojny światowej

Niemieckie czołgi ciężkie Tygrys i Königstiger stały się symbolami potęgi pancernej III Rzeszy. Poznaj ich historię, dane techniczne i zastosowanie na frontach II wojny światowej. Były postrachem aliantów, ale miały też swoje wady.

Panzerkampfwagen VI Tiger (Tiger I) – narodziny legendy

Prace nad nowym czołgiem ciężkim rozpoczęto w 1937 roku. Niemieckie dowództwo potrzebowało silniejszego pojazdu. Szczególnie po starciu z radzieckimi czołgami T-34. Operacja Barbarossa ujawniła słabości dotychczasowych konstrukcji. Firmy Henschel i Porsche przedstawiły swoje prototypy. Testy odbyły się w 1942 roku. Prototyp Henschela okazał się lepszy. Otrzymał on zamówienie na produkcję seryjną. Czołg PzKpfw VI Tiger wszedł do służby.

Konstrukcja i dane techniczne Tygrysa I

Czołg Tiger I ważył około 57 ton. Jego dokładna masa wahała się między 56 a 57 ton. Długość pojazdu wynosiła 8,45 metra. Szerokość kadłuba mierzyła 3,7 metra. Czołg miał wysokość prawie 3 metry. Był to duży i ciężki pojazd. Napęd stanowił silnik Maybach. Początkowo używano silnika HL 210 P45 o mocy 600 KM. Później montowano silnik HL 230 P45 o mocy 700 KM. Pozwalało to na osiągnięcie prędkości 38 km/h na drodze. W terenie prędkość spadała do 20-25 km/h. Zasięg czołgu wynosił 100 km na drodze. W terenie zasięg malał do 60 km. Czołg zużywał dużo paliwa.

Potężne uzbrojenie i pancerz

Główne uzbrojenie Tygrysa I stanowiła armata KwK 36L/56 kalibru 88 mm. Była to bardzo skuteczna broń. Mogła niszczyć większość alianckich czołgów. Pocisk z tej armaty penetrował przedni pancerz T-34. Często niszczył silnik radzieckiego czołgu. Zapas amunicji wynosił 92 pociski. Uzbrojenie dodatkowe stanowiły karabiny maszynowe MG 34 kalibru 7.92 mm. Czołg posiadał dwa lub trzy takie karabiny. Pancerz czołowy wieży miał grubość 100 mm. Pancerz ogólnie był bardzo gruby. Zapewniał załodze dobrą ochronę. Tygrys był trudny do zniszczenia od przodu. Alianci potrzebowali nowych taktyk walki. Jedna z taktyk zakładała atakowanie Tygrysa przez wiele Shermanów jednocześnie. „Jeżeli Niemcy wyślą Tygrysa, my wyślemy 8 Shermanów na jego spotkanie, z czego oczekujemy stracić 7.” – cytowano dowódców.

Produkcja i koszty Tygrysa I

Produkcja czołgu Tiger I trwała od 1942 do 1944 roku. Wyprodukowano łącznie 1355 egzemplarzy. Niektóre źródła podają 1354 sztuki. Produkcja była stosunkowo niska. Wynikało to ze skomplikowanej konstrukcji czołgu. Koszt budowy jednego Tygrysa był wysoki. Szacuje się go na równowartość 1,4 miliona dzisiejszych dolarów. Była to znacząca inwestycja. Niemcy budowali też wersję dowodzenia. Powstały 84 egzemplarze PzBefWg 'Tiger’ Ausf. E. Prace nad czołgiem przyspieszono. Pierwszy model miał być gotowy na urodziny Hitlera 20 kwietnia 1942 roku. Hanz Guderian, autor książki 'Achtung – Panzer!’, podkreślał znaczenie koncentracji sił pancernych.

Koncentracja dostępnych sił pancernych zawsze będzie bardziej efektywna niż ich rozproszenie.

Liczba wyprodukowanych czołgów Tiger I i ich wersji dowodzenia.

Tygrysy I w boju i ich słabości

Tygrys I był skuteczny na polu bitwy. Wywoływał strach wśród alianckich załóg. „Co tygryski lubią najbardziej? T-34 na śniadanie, Cromwella na obiad i Shermana na kolację!” – głosiła anegdota. Brał udział w kluczowych bitwach. Walczył na Łuku Kurskim, gdzie było 150-200 Tygrysów. Mimo swej siły, Tygrys I miał wiele wad. Był paliwożerny. Miał skomplikowaną konstrukcję. Prowadziło to do częstych awarii. Niska mobilność w trudnym terenie była problemem. Wymagał intensywnej konserwacji. Logistyka dostarczania części i paliwa była wyzwaniem. Te wady ograniczały jego pełny potencjał. Japonia otrzymała jednego Tygrysa. Nigdy go jednak nie użyła bojowo.

Zachowane egzemplarze – Tiger 131

Do dziś zachowało się kilka czołgów Tiger I. Najbardziej znany jest Tiger 131. Został zdobyty przez Brytyjczyków w Tunezji. Znajduje się w Muzeum Czołgów w Bovington. Jest jedynym działającym Tygrysem na świecie. Muzeum w Bovington w Wielkiej Brytanii prezentuje ten unikatowy pojazd. Czołg Tiger 131 zyskał popularność. Pojawił się w grze World of Tanks. Wystąpił także w filmie „Furia” z Bradem Pittem. Dzięki niemu możemy zobaczyć Tygrysa w akcji. Pojawiają się pytania o autentyczność innych zachowanych Tygrysów. „Ale czy to są w 100% oryginalne Tygrysy z frontu II wojny światowej?” – zastanawiają się entuzjaści.

Panzerkampfwagen VI Ausf. B Tiger II (Königstiger) – potęga na gąsienicach

Po sukcesach Tygrysa I, Niemcy zaczęli prace nad jego następcą. Nowy czołg miał być jeszcze potężniejszy. Miał mieć grubszy pancerz i silniejsze działo. Projekt rozwijano od 1943 roku. Produkcja ruszyła w styczniu 1944 roku. Trwała do marca 1945 roku. Czołg otrzymał nazwę Panzerkampfwagen VI Ausf. B. Znany jest powszechnie jako Tiger II lub Königstiger. Königstiger oznacza tygrysa bengalskiego. Był to największy i najcięższy czołg użyty w walce w II wojnie światowej. Wyprodukowano łącznie 487, 476 lub około 490 egzemplarzy. Produkcja odbywała się głównie w zakładach Henschel w Kassel.

Konstrukcja i dane techniczne Königstigera

Königstiger był prawdziwym gigantem. Jego masa wynosiła blisko 70 ton. Dokładnie podaje się 68,8 t (z wieżą Porsche) lub 69,8 t (z wieżą Henschel). Długość czołgu przekraczała 10 metrów (10,28 m). Szerokość wynosiła 3,75 metra. Wysokość sięgała 3,09 metra. Napędzał go silnik Maybach HL230 P30 o mocy 700 KM. Mimo mocy silnika, masa ograniczała mobilność. Prędkość maksymalna na drodze wynosiła 35-41,5 km/h. W terenie spadała do 14-20 km/h. Zasięg operacyjny był niewielki. Na drodze wynosił 120-170 km. W terenie tylko 80-120 km. Czołg był bardzo paliwożerny. Miał też ogromną awaryjność. Problem sprawiały jego gabaryty. Waga czołgu ograniczała poruszanie po europejskich drogach i mostach.

Wybrane dane techniczne czołgu Königstiger.

Uzbrojenie i pancerz Königstigera

Siła ognia Königstigera była imponująca. Czołg uzbrojono w działo 88 mm KwK 43 L/71. Była to ulepszona wersja armaty z Tygrysa I. Dłuższa lufa (71 kalibrów) zapewniała wyższą prędkość wylotową pocisku. Mogło niszczyć cele z odległości ponad 2000 metrów. Żywotność lufy wynosiła do 1200 wystrzałów. Ciśnienie robocze w lufie sięgało 2900 kg/cm². Pancerz Königstigera był niezwykle gruby. Pancerz przedni kadłuba miał 150 mm grubości. Przód wieży chronił pancerz o grubości 180 mm. Boki kadłuba i wieży miały po 80 mm. Czołg był niemal niezniszczalny od przodu dla większości alianckich dział. Uzbrojenie dodatkowe stanowiły karabiny maszynowe MG 34 kal. 7.92 mm. Niektóre pojazdy miały też wyrzutnię pocisków Nahverteidigungswaffe do obrony bliskiej.

Königstiger w walce i jego problemy

Tiger II wszedł do służby w 1944 roku. Walczył na wielu frontach. Brał udział w bitwie pod Normandią. Uczestniczył w operacji Market Garden. Walczył w bitwie w Ardenach. Pojawił się podczas bitwy o Warszawę. Brał udział w walkach o Budapeszt. Uczestniczył w obronie Berlina. Mimo potężnej siły ognia, miał poważne problemy. Niska mobilność była jego największą wadą. Był bardzo awaryjny. Wiele czołgów było porzucanych przez załogi. Powodem były awarie mechaniczne lub brak paliwa. Największym przeciwnikiem Königstigera okazało się alianckie lotnictwo. Z powietrza był łatwiejszym celem. Służył głównie w elitarnych batalionach. Przykładem jest 503. Batalion Czołgów Ciężkich. Koszt budowy Königstigera był ogromny. Mógł wynosić równowartość 5-6 średnich czołgów Panzer IV.

Dziedzictwo Königstigera

Po wojnie alianci badali zdobyte Tygrysy II. Przyczyniło się to do rozwoju technologii pancernej. Amerykański departament obrony ocenił Königstigera. Uznał go za „ślepą uliczkę uniemożliwiającą dalszy rozwój”. Mimo to, czołg ten stał się symbolem niemieckiej inżynierii wojskowej. Był postrachem na polu walki. Jego siła ognia i pancerz budziły respekt. Dziś Königstigery można oglądać w muzeach. Przykładem jest egzemplarz zdobyty przez Amerykanów w La Gleize.

Porównanie: Tiger I, Tiger II i inne czołgi

Tygrys i Pantera to najbardziej znane niemieckie czołgi II wojny światowej. Pantera (PzKpfw V Panther) była lżejsza od Tygrysa. Ważyła 45 ton. Miała lepszą mobilność i pochyły pancerz. Była uzbrojona w armatę 75 mm. Tygrys I ważył 56,9 tony. Miał pionowy pancerz i armatę 88 mm. Tiger II był jeszcze cięższy, blisko 70 ton. Posiadał potężniejsze działo 88 mm KwK 43. Miał też znacznie grubszy pancerz. Alianckie czołgi, takie jak M4 Sherman czy T-34, były lżejsze i liczniejsze. Nie mogły nawiązać równej walki z Tygrysami od przodu. Wymagało to innych taktyk, np. oskrzydlania. Niemcy eksperymentowali z superciężkimi konstrukcjami. Czołg Maus ważył 188 ton. Powstały tylko 2 prototypy. Był to projekt o ograniczonym znaczeniu bojowym.

Porównanie danych technicznych wybranych czołgów

Czołg	Masa (t)	Działo główne	Pancerz przedni kadłuba (mm)	Prędkość max (droga, km/h)	Produkcja (szt.)
PzKpfw VI Tiger I	56.9	88 mm KwK 36	100 (pionowy)	38-45	~1355
PzKpfw VI Tiger II	~70	88 mm KwK 43	150 (pochyły)	35-41.5	~490
PzKpfw V Panther	45	75 mm	80 (pochyły)	46	~6000
M4 Sherman	~30	75 mm / 76 mm	51 (pionowy)	38-48	~50000
T-34	~30	76 mm / 85 mm	45 (pochyły)	53-55	~57000

Tabela pokazuje różnice w kluczowych parametrach. Tygrysy były znacznie cięższe i lepiej uzbrojone. Miały grubszy pancerz. Były jednak wolniejsze i produkowane w mniejszych ilościach. Alianci nadrabiali przewagę liczebnością i mobilnością.

Wpływ i dziedzictwo Tygrysów

Czołg Tygrys stał się symbolem III Rzeszy. Reprezentował niemiecką potęgę militarną. Mimo swoich wad, był legendą pola walki. Jego pojawienie się budziło respekt. Wpłynął na rozwój broni pancernej. Alianci musieli tworzyć nowe działa i taktyki. Dziś Tygrysy są popularne w kulturze masowej. Pojawiają się w grach wojennych. Są bohaterami filmów. Muzea na całym świecie prezentują zachowane egzemplarze. Możemy je zobaczyć w Muzeum Czołgów Bovington. W Polsce jedyną Panterę można zobaczyć w Muzeum Pancernym w Kłaninie. Tygrysy pozostają jednymi z najbardziej rozpoznawalnych czołgów w historii.

Zobacz także:

• Żółw błotny – jedyny taki gad w Polsce
• Ross Lynch – Aktor, Muzyk i Idol Nastolatek
• Niedźwiedź brunatny – poznaj największego drapieżnika Europy
• Rezerwat Niebieskie Źródła: Wyjątkowe miejsce w Polsce
• Wojna Dwóch Róż – przyczyny, przebieg, skutki