Niedźwiedź brunatny to potężny ssak drapieżny. Zamieszkuje północną półkulę Ziemi. Jest jedynym przedstawicielem niedźwiedziowatych w Polsce. Artykuł przedstawia jego biologię, ekologię i występowanie.
Opis i charakterystyka niedźwiedzia brunatnego
Niedźwiedź brunatny, naukowo znany jako Ursus arctos, to imponujące zwierzę. Należy do rodziny niedźwiedziowatych. Jest największym ssakiem drapieżnym w Europie. Samce są znacznie większe od samic.
Dorosły samiec może ważyć do 800 kilogramów. Jego wysokość w pozycji wyprostowanej sięga nawet 3 metrów. Samice ważą mniej, około 200-250 kilogramów. Ich wysokość to zwykle do 2 metrów. Długość tułowia z głową może osiągać 2,8 metra. Niedźwiedzie mają krótki ogon, około 20 cm. Ich pazury są długie i mocne. Mogą mierzyć 10-12 cm.
Niedźwiedź brunatny ma rozwiniętą inteligencję. Jego węch jest znacznie lepszy niż u człowieka. Przewyższa nawet węch psów. Jest nazywany właścicielem lasu. Zaznacza swoje terytorium drapiąc drzewa. Zdziera korę z pni.
Występowanie niedźwiedzia brunatnego
Niedźwiedzie brunatne zamieszkują wyłącznie półkulę północną. Ich naturalne obszary to Ameryka Północna i Azja. Występują także w północnej części Europy. W Europie południowo-zachodniej są niemal wytępione. Globalna populacja szacowana jest na około 200 tysięcy osobników. Populacja w Europie to około 17 tysięcy. W Rumunii żyje około 6000-8000 niedźwiedzi. Populacja karpacka liczy ponad 8000 osobników. Obejmuje Czechy, Polskę, Słowację, Ukrainę i Serbię.
Niedźwiedź brunatny w Polsce
Niedźwiedź brunatny jest jedynym gatunkiem niedźwiedziowatych w Polsce. Polskie niedźwiedzie stanowią część populacji karpackiej. Występują głównie w Tatrach i Bieszczadach. W Bieszczadach w 2015 roku żyło 180 osobników. Liczebność populacji w Bieszczadach była szacowana na 66 osobników. W Tatrach żyje 12-15 niedźwiedzi. Ich liczebność w latach 1950-1970 wynosiła 14-16 osobników.
Żywienie niedźwiedzia brunatnego
Niedźwiedzie brunatne są wszystkożerne. Jedzą wszystko, co znajdą. Są w stanie także upolować zdobycz. Spędzają około 16 godzin dziennie na szukaniu jedzenia. Przed hibernacją gromadzą zapasy tłuszczu. Mogą zgromadzić około 200 kg rezerw.
Rozmnażanie i życie młodych
Niedźwiedzie brunatne są samotnikami. Łączą się w pary tylko w okresie godowym. Ruja trwa od 10 do 30 dni. Okres reprodukcyjny u samic rozpoczyna się w wieku 3 lat. Trwa do 29 roku życia. Ciąża u niedźwiedzicy trwa około 8 miesięcy. Młode rodzą się w gawrze. Przychodzą na świat w trakcie snu zimowego. Dzieje się to od grudnia do marca.
W momencie urodzenia młode są nagie i ślepe. Ważą zaledwie 350–500 gramów. Nowonarodzony niedźwiedź waży średnio 400-500 gramów. Średnia wielkość miotu wynosi 1,3–2,6 młodych. Przeciętnie rodzi się 2-3 małe niedźwiedzie. Mleko niedźwiedzi jest bardzo kaloryczne. Ma trzy razy więcej kalorii niż mleko krowie. Samice opiekują się potomstwem przez 1,4 do 3,5 roku.
Ciekawostki o niedźwiedziu brunatnym
Niedźwiedź brunatny jest narodowym zwierzęciem Finlandii. Może rozpędzić się do 65 km/h. Na krótkich dystansach osiąga prędkość 50-60 km/h. Dorastają do 10-11 lat. Żyją przeciętnie 25-30 lat na wolności. W niewoli mogą dożyć 40-60 lat.
Ile waży niedźwiedź brunatny?
Waga dorosłego samca niedźwiedzia brunatnego może wynosić do 800 kilogramów. Samice ważą znacznie mniej, około 200-250 kg.
Jak szybko biega niedźwiedź brunatny?
Niedźwiedź brunatny może osiągnąć prędkość do 65 km/h na krótkich dystansach.
Jak długo żyje niedźwiedź brunatny?
Niedźwiedzie brunatne żyją przeciętnie 25-30 lat na wolności. W niewoli ich długość życia może sięgać 40-60 lat.
Kiedy rodzą się młode niedźwiedzie?
Młode niedźwiedzie rodzą się w trakcie snu zimowego, zwykle od grudnia do marca.
Niedźwiedzie brunatne mogą krzyżować się z niedźwiedziami polarnymi. Niedźwiedź grizzly jest podgatunkiem niedźwiedzia brunatnego. Niedźwiedź brunatny jest gatunkiem o ogromnych wymaganiach przestrzennych. Powierzchnia jego łowiska to około 400 km². Niedźwiedź brunatny był nazywany stopą końsko-szpotawą. Wynika to ze specyfiki jego chodu.
Ochrona i zagrożenia
Niedźwiedzie brunatne w Polsce są chronione. W Europie ich status ochronny jest różny. Na Ukrainie są chronione. Na Słowacji są chronione i łowne. W Polsce niedźwiedź brunatny ma status Near Threatened.
Relacje między człowiekiem a niedźwiedziami bywają trudne. Ważne jest, aby nie dokarmiać niedźwiedzi. Dokarmianie prowadzi do utraty płochliwości. Zwiększa ryzyko niebezpiecznych spotkań. Badania nad niedźwiedziami wykorzystują różne technologie. Stosuje się chromatografię gazową. Wykorzystuje się także telemetrię.
W Polsce działa wiele organizacji. Instytut Ochrony Przyrody PAN prowadzi badania. Stowarzyszenie dla Natury „Wilk” również zajmuje się niedźwiedziami. Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska dbają o ich ochronę.
Podsumowanie
Niedźwiedź brunatny to fascynujące zwierzę. Jest ważnym elementem ekosystemów leśnych. Jego ochrona wymaga współpracy. Nie dokarmiaj dzikich zwierząt. Szanuj ich przestrzeń życiową. W ten sposób dbasz o bezpieczeństwo obu stron.
Zobacz także: