Płuca to niezwykłe narządy. Pracują nieustannie, dostarczając tlen każdej komórce ciała. Poznaj ich budowę, kluczowe funkcje oraz zaskakujące ciekawostki o układzie oddechowym.
Budowa i Funkcje Płuc
Płuca to parzyste narządy oddechowe. Znajdują się w klatce piersiowej. Płuca są niezbędne do życia. Lewe płuco ma dwa płaty. Prawe płuco ma trzy płaty. Powierzchnia obu płuc jest ogromna. Może wynosić nawet 100 metrów kwadratowych. To powierzchnia zbliżona do kortu tenisowego.
Płuca pokrywa opłucna. Ma ona dwie warstwy. W płucach znajduje się wiele pęcherzyków płucnych. Szacuje się ich liczbę na 300 do 500 milionów. Inne dane mówią o 600 milionach. Powierzchnia pęcherzyków wynosi od 50 do 100 metrów kwadratowych. Pęcherzyki płucne są kluczowe dla oddychania.
Układ oddechowy składa się z dróg oddechowych. Obejmuje górne i dolne drogi. Płuca są narządem wymiany gazowej. Drogi oddechowe wyściela nabłonek. Posiada on rzęski i gruczoły śluzowe. Powietrze wprowadzane do organizmu wymaga przygotowania. Musi być ogrzane i nawilżone. Należy je także oczyścić z pyłów.
Najważniejszą funkcją płuc jest wymiana gazowa. Płuca przenoszą tlen z powietrza do krwi. Usuwają też dwutlenek węgla z krwi. Płuca pełnią funkcję filtrującą. Bronią organizm przed szkodliwymi substancjami. Płuca wytwarzają surfaktant. Zmniejsza on napięcie w pęcherzykach płucnych. Płuca produkują również komórki krwi. To mniej znany fakt.
Pojemność płuc dorosłego człowieka to około 5-6 litrów. Objętość powietrza pobieranego jednym oddechem to około 0,5 litra. Pojemność życiowa płuc może wynieść około 4 litrów. Całkowita pojemność płuc (TLC) to około 5 litrów. Po głębokim wydechu zostaje w płucach około 1 litr powietrza. Płuca noworodka prawie nie mają pęcherzyków płucnych.
Częstość oddechów w spoczynku to 12 do 20 na minutę. U noworodka to około 40 na minutę. Podczas wysiłku częstotliwość wzrasta do 40-60 na minutę. Kobiety oddychają szybciej od mężczyzn. Kobiety rzadziej używają przepony do oddychania. Człowiek w ciągu minuty wciąga około 13 litrów powietrza. Oddychamy średnio 20 000 razy dziennie. W ciągu całego życia wykonujemy około 500 milionów oddechów.
Płuca nigdy nie bolą, ponieważ nie są unerwione.
Ciekawostki o Płucach i Układzie Oddechowym
Twoje płuca to wydajne maszyny. Potrafią więcej niż myślisz. Każda komórka ciała potrzebuje tlenu. Jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Organizm nie potrafi magazynować tlenu. Oddychanie pozwala pobierać tlen. Prawie połowa procesów w komórkach wymaga tlenu.
Oskrzela łączą płuca z gardłem i ustami. Włoski w nosie działają jak filtr. Chronią przed zanieczyszczeniami. Bez śluzu płuca wyschłyby. Twój śluz jest ważnym środkiem ochronnym. Bez niego umarłbyś.
To jest w rzeczywistości czystsze niż krew… Jeśli weźmiesz bakterie i wystawisz je na działanie śluzu, śluz zahamuje wzrost bakterii, podczas gdy krew faktycznie będzie wspierać wzrost bakterii. – dr Ray Casciari
Gdyby nie śluz w płucach, człowiek odwodniłby się i straciłby tak dużo wody przez parowanie, że umarłby w ciągu kilku minut. – dr Ray Casciari
Twoje płuca bardziej przypominają wiadra niż balony. Wszystko, co wdychasz, trafia szybko do mózgu. Wdychany dym lub para może dotrzeć do mózgu w mniej niż 7 sekund.
Ze względu na dużą powierzchnię płuc i ich bliską relację z otaczającymi je naczyniami krwionośnymi, wdychany dym lub para może bardzo szybko dotrzeć do mózgu. – dr Scott Schroeder
W spoczynku ludzie wydychają do 17,5 mililitrów wody na godzinę. Płuca są jedynymi organami, które mogą unosić się na wodzie. Niektóre osoby mogą wstrzymać oddech na dłużej niż 20 minut. Rekord to 22 minuty. Płuca nie mają zdolności do pełnej regeneracji.
Podczas kaszlu lub kichania powietrze może wyjść z płuc z prędkością ponad 160 km/h. Krtań zamyka się. Zapobiega to dostaniu się jedzenia do tchawicy. Układ oddechowy jest kontrolowany przez mózg. Układ oddechowy współpracuje z innymi układami. Należą do nich układ krwionośny i pokarmowy. Krążenie płucne opisano w XIII wieku.
U mężczyzn na przedniej stronie szyi jest chrząstka krtani. Nazywa się jabłkiem Adama. Kształt nosa jest efektem przystosowania. Pomaga żyć w różnych klimatach. Słonie mają niespotykaną strukturę oddechową. Konie oddychają tylko przez nozdrza.
Czym jest astma?
Astma to przewlekła choroba. Drogi oddechowe stają się zapalne i zwężają się.
Zdrowie Płuc i Układu Oddechowego
Zdrowie płuc jest bardzo ważne. Wiele czynników wpływa na ich kondycję. Choroby płuc są częstym problemem. Palenie tytoniu znacznie zwiększa ryzyko. Choroby takie jak astma, rozedma płuc, czy rak płuc są związane z paleniem.
Niektóre choroby płuc mają podłoże genetyczne. Przykładem jest mukowiscydoza. Inne choroby to zapalenie płuc. Może być wirusowe, bakteryjne lub grzybicze. Występuje zapalenie środowiskowo nabyte. Istnieją też zapalenia wewnątrzszpitalne. Inne schorzenia to przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) i gruźlica.
Objawy chorych płuc są różnorodne. Obejmują kaszel. Może zmienić swój charakter. Występują duszności. Pojawia się świszczący oddech. Możliwe są stany podgorączkowe lub gorączka. Inne objawy to odkrztuszanie wydzieliny. Czasem jest ona ropna lub krwista. Chorobom płuc towarzyszy osłabienie. Może wystąpić utrata apetytu i chudnięcie. Zdarzają się zawroty głowy. Możliwe są zaburzenia świadomości. Ból w klatce piersiowej także jest objawem.
Przeziębienie to najczęstsza choroba układu oddechowego. Może je wywołać ponad 200 wirusów.
Aby zadbać o płuca, warto podjąć działania prewencyjne.
- Unikaj palenia papierosów.
- Regularnie ćwicz, aby poprawić funkcjonowanie układu oddechowego.
- Praktykuj głębokie oddychanie.
- Regularnie odwiedzaj lekarza pierwszego kontaktu. Rób to nawet bez niepokojących objawów.
- Warto poświęcić czas na naukę prawidłowego oddychania.
Pojemność płuc można zwiększyć. Pomaga w tym sportowy tryb życia. Zwiększona uwaga na układ oddechowy jest ważna. Zyskała na znaczeniu w związku z pandemią COVID-19.
Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Wpływ Świeżego Powietrza na Układ Oddechowy
Świeże powietrze ma pozytywny wpływ na zdrowie. Dotyczy to zdrowia fizycznego i psychicznego. Oddychanie świeżym powietrzem poprawia wydolność układu oddechowego. Pomaga łagodzić objawy sezonowych alergii. Wspiera zdrowe oddychanie. Działa antyseptycznie.
Ekspozycja na naturalne warunki atmosferyczne wzmacnia układ odpornościowy. Stymuluje produkcję witaminy D. Świeże powietrze wpływa korzystnie na samopoczucie psychiczne. Łagodzi stres. Aktywność fizyczna na świeżym powietrzu jest szczególnie korzystna. Odpoczynek w zgodzie z naturą regeneruje. Znajdź swój sposób na odpoczynek.
Warto wdrożyć nawyki spędzania czasu na świeżym powietrzu. Możesz planować codzienne spacery. Wycieczki do parków to dobry pomysł. Weekendowe wypady na łono natury także pomagają. Pełne korzyści ze świeżego powietrza są znaczące.
Naturalne Wsparcie dla Dróg Oddechowych
Istnieją naturalne sposoby wspierania dróg oddechowych. Mieszanka olejków eterycznych Better Breath jest jednym z nich. Wspiera ona zdrowe drogi oddechowe. Pomaga łagodzić objawy sezonowych alergii. Mieszanka zawiera 100% naturalne olejki. Znajduje się w niej Lawenda Bułgarska. Dodano Kadzidło Serrata. Jest też Rozmaryn i Eukaliptus Radiata. Skład uzupełnia Cyprys i Rumianek rzymski.
Mieszanka Better Breath działa antyseptycznie. Może łagodzić stres. Jest idealna do stosowania w dyfuzorze. Nadaje się także do osobistego inhalatora. Stosuj 3-4 krople olejku na 100 ml wody w dyfuzorze. Dodaj 5-15 kropli na wacik w osobistym inhalatorze.
Ciekawostka spoza tematu – Cytron
Cytron to owoc pochodzący z Azji. Jego nazwa botaniczna to Citrus medica L. var. sarcodactylis. Nazywany jest królem cytrusów. Drzewa cytronu osiągają do 3 metrów wysokości. Owoc przypomina rękę z rozwartymi palcami. Stąd nazwa 'ręka Buddy’.
Obecnie cytron uprawiany jest w wielu miejscach. Należą do nich Kalifornia i Karaiby. Rośnie w Portoryko i Chinach. Spotkasz go w krajach śródziemnomorskich, na przykład na Sycylii.
W tradycyjnej medycynie chińskiej ręka Buddy jest stosowana. Pomaga w leczeniu wielu dolegliwości. Stosuje się ją od przeziębienia po stany zapalne układu pokarmowego. Fitosterole w owocu ograniczają wchłanianie cholesterolu. Olejki eteryczne w skórce cytronu działają przeciwdrobnoustrojowo.
W tradycji żydowskiej owoc ten, zwany etrog, jest ważny. Używa się go podczas święta Sukkot. Symbolizuje płodność i obfitość. Jeśli będziesz mieć okazję, koniecznie spróbuj cytronu. Warto spróbować dań z cytronem podczas wakacji na Sycylii.
Zobacz także:
- Płuca człowieka – budowa, funkcje, choroby i jak o nie dbać
- Powietrze: Skład, Właściwości, Zastosowania i Ciekawostki
- Ile pali kamper? Praktyczny przewodnik po zużyciu paliwa
- Układ pokarmowy człowieka – budowa, funkcje i ciekawostki
- Smog w Polsce i na świecie – definicja, przyczyny, skutki i jak się chronić