Władysław Jagiełło to postać kluczowa dla historii Polski i Litwy. Założyciel dynastii Jagiellonów panował ponad 48 lat. Jego życie obfitowało w ważne wydarzenia, w tym Unię w Krewie i zwycięstwo pod Grunwaldem. Poznaj fakty i ciekawostki o tym niezwykłym władcy.
Pochodzenie i wczesne lata życia
Władysław Jagiełło urodził się jako Jogaila. Jego dokładna data urodzenia pozostaje nieznana. Historycy przypuszczają, że nastąpiło to w latach 1352-1362. Był synem Olgierda, wielkiego księcia litewskiego. Jego matką była Julianna Aleksandrowna Twerska. Julianna była córką księcia twerskiego Aleksandra. Jagiełło wywodził się z litewskiego rodu Giedyminowiczów. Miał aż piętnaścioro rodzeństwa. Wśród jego braci byli Skirgiełło i Świdrygiełło. Miał także starszych braci przyrodnich. Mimo to przejął tron w młodym wieku. Jego matka była chrześcijanką. On sam początkowo był ostatnim pogańskim władcą Europy.
Objęcie tronu i Unia z Polską
Władysław Jagiełło objął tron litewski w 1377 roku. Został wielkim księciem litewskim po śmierci ojca. W tamtym czasie nie przypuszczał, że zostanie królem Polski. Kluczowym momentem była Unia w Krewie. Umowa została zawarta 14 sierpnia 1385 roku. Unia miała na celu sojusz z Polską przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu. Jagiełło zobowiązał się do przyjęcia chrztu. Obiecał także chrystianizację Litwy. Zobowiązał się poślubić polską królową Jadwigę Andegaweńską.
Ślub z Jadwigą i koronacja
Ślub Władysława Jagiełły z Jadwigą Andegaweńską odbył się 18 lutego 1386 roku. To małżeństwo było fundamentem unii personalnej. Trzy dni wcześniej, 15 lutego 1386 roku, Jagiełło przyjął chrzest. Otrzymał imię Władysław. Jego koronacja na króla Polski nastąpiła 4 marca 1386 roku. Koronacja miała miejsce w Krakowie. To wydarzenie zapoczątkowało dynastię Jagiellonów. Władysław II Jagiełło stał się założycielem tej ważnej dynastii.
Małżeństwa i potomstwo króla
Władysław Jagiełło był czterokrotnie żonaty w ciągu swojego życia. Pierwszą żoną była Jadwiga Andegaweńska. Ślub odbył się 18 lutego 1386 roku. Z tego związku narodziła się Elżbieta Bonifacja. Jadwiga zmarła 17 lipca 1399 roku. Po jej śmierci Jagiełło poślubił Annę Cylejską. Ich ślub miał miejsce 29 stycznia 1402 roku. Z Anną miał córkę Jadwigę. Trzecią żoną była Elżbieta Granowska. Ich ślub odbył się 2 maja 1417 roku. Z tego małżeństwa nie było potomstwa. Czwartą i ostatnią żoną była Zofia Holszańska. Ślub z Zofią miał miejsce w lutym 1422 roku. Z Zofią doczekał się synów. Byli nimi Władysław Warneńczyk i Kazimierz Jagiellończyk. Zofia Holszańska urodziła trzech synów. Dwóch z nich zasiadło później na tronie.
- Jadwiga Andegaweńska (ślub 18 lutego 1386) – córka Elżbieta Bonifacja.
- Anna Cylejska (ślub 29 stycznia 1402) – córka Jadwiga.
- Elżbieta Granowska (ślub 2 maja 1417) – bezpotomnie.
- Zofia Holszańska (ślub luty 1422) – synowie Władysław Warneńczyk, Kazimierz Jagiellończyk.
Kluczowe wydarzenia panowania
Panowanie Władysława Jagiełły trwało ponad 48 lat. Rządził od 4 marca 1386 roku do 1 czerwca 1434 roku. Był to okres pełen wyzwań politycznych. Jagiełło musiał radzić sobie z Zakonem Krzyżackim. Zakon był agresywnym sąsiadem. Toczył wojny z Krzyżakami. W 1401 roku przekazał tytuł wielkiego księcia litewskiego Witoldowi. Mimo sporów utrzymywali skomplikowane relacje. Krzyżacy szukali wsparcia u Zygmunta Luksemburskiego. Jagiełło zawarł sojusz z czeskimi Husytami. Miało to miejsce podczas wojny z Zakonem. Jagiełło musiał nadawać szlachcie przywileje. Otrzymywał w ten sposób pomoc w walce z Zakonem.
Bitwa pod Grunwaldem
Najważniejszym wydarzeniem była Wielka Wojna z Zakonem. Kulminacją tej wojny była bitwa pod Grunwaldem. Bitwa miała miejsce 15 lipca 1410 roku. Wojska polsko-litewskie odniosły w niej wielkie zwycięstwo. To zwycięstwo sprowadziło zakon krzyżacki do parteru. Jan Matejko uwiecznił to wydarzenie w swoim słynnym obrazie. Grunwald przypomniał światu o potędze Polski. Zwycięstwo zadecydowało o przyszłości regionu.
Mieczów ci u nas dostatek, ale i te przyjmuję jako wróżbę zwycięstwa, którą mi sam Bóg przez wasze ręce zsyła. A pole bitwy On także wyznaczy. Do którego sprawiedliwości ninie się odwołuję, skargę na moją krzywdę i waszą nieprawość a pychę zanosząc – amen.
Po bitwie zawarto pokój toruński w 1411 roku. Uregulował on status Żmudzi. Kolejnym ważnym krokiem była Unia w Horodle w 1413 roku. Był to kluczowy krok w integracji Polski i Litwy. W 1422 roku zawarto pokój melneński. W 1423 roku podpisano traktat kieżmarski. W 1430 roku uchwalono przywilej jedlnieński.
Wsparcie dla nauki i kultury
Władysław Jagiełło był analfabetą. Mimo to aktywnie wspierał rozwój nauki. W 1400 roku odnowił Akademię Krakowską. Uczynił ją ważnym ośrodkiem edukacyjnym. Akademia Krakowska, późniejszy Uniwersytet Jagielloński, zyskała na znaczeniu. Król wspierał również rozwój Kościoła. Był uważany za gorliwego chrześcijanina. Okazywał tolerancję wyznawcom katolicyzmu i prawosławia. Za jego panowania nastąpiła reforma monetarna. Wyemitowano srebrną monetę – półgrosz.
Codzienne życie i osobowość króla
Władysław Jagiełło słynął z prostoty obyczajów. Był znany z surowości. Uchodził za człowieka przesądnego. Jan Długosz, kronikarz, opisał wiele jego nawyków. Podobno król lubił sypiać do południa. Chętnie ucinał sobie poobiednie drzemki. Miał specyficzne upodobania kulinarne. Bardzo lubił ser. Nienawidził natomiast jabłek. Jedną z najbardziej zaskakujących ciekawostek jest miejsce pracy króla. Najważniejsze sprawy państwowe załatwiał podobno w ubikacji. Jagiełło był abstynentem. Nigdy w życiu nie pił alkoholu. Jan Długosz pisał, że był zawsze trzeźwy.
Król uchodził za wyjątkowego czyściocha. Miał wręcz obsesję na punkcie higieny. Kąpał się trzy razy w tygodniu. W tamtych czasach było to niezwykłe. Mikołaj Kozłowski wspominał, że król unikał kobiet. Robił to, by przypodobać się Bogu. Jagiełło był podejrzliwy. Uważano go za niedotykalskiego. Nie zważał na komfort. Potrafił odpoczywać na gołej ziemi. Miał prawdziwą obsesję na punkcie polowań. Długosz twierdził, że wszystkie myśli króla zwracały się ku tej zabawie. W 1419 roku król został trafiony piorunem. Przeżył to zdarzenie. Jan Długosz zarzucał mu barbarzyństwo i prymitywizm. Współczesne opinie historyków są inne. Uważają go za władcę skromnego, wyważonego i roztropnego. Władysław był zręcznym politykiem. Umiał dobierać sobie współpracowników i doradców.
Wygląd zewnętrzny
Władysław II Jagiełło ma bogatszą dokumentację wyglądu niż Jadwiga. Jan Matejko wykorzystał dostępne informacje. Jego portret ołówkiem z 1891 roku jest wiarygodny. Król był wzrostu miernego. Miał twarz ściągłą i chudą. Broda była nieco zwężona. Głowę miał małą, podłużną. Była prawie całkiem łysa. Oczy były czarne i małe. Miały niestateczne wejrzenie. Ciągle biegały.
Dziedzictwo i pamięć
Władysław Jagiełło jest pamiętany jako założyciel dynastii. Dynastia Jagiellonów rządziła Polską i Litwą przez wieki. Jego panowanie umocniło pozycję Polski na arenie międzynarodowej. Zjednoczył narodowości. Wzmocnił wspólnotę polityczną. Jego zwycięstwo pod Grunwaldem pozostaje symbolem. Jest symbolem polskiej potęgi militarnej. Wspierał rozwój Kościoła i kultury. Odnowił Akademię Krakowską. Jego dziedzictwo jest nadal aktualne. Jest obecny w kulturze popularnej. Pojawia się w powieściach, filmach i serialach. Przykłady to „Krzyżacy”, „Królewskie sny” czy „Korona królów”. Jego wizerunek znajduje się na banknocie 100 zł. Był też na wycofanej monecie 500 zł. W 2022 roku wydano znaczek pocztowy z jego wizerunkiem (0,10 euro).
Śmierć i miejsce pochówku
Władysław II Jagiełło zmarł 1 czerwca 1434 roku. Zgon nastąpił w Gródku Jagiellońskim. Dziś to Horodok na Ukrainie. Zmarł na skutek przeziębienia. Miał w 1421 roku wybraną katedrę wawelską. Wybrał ją jako miejsce swojego pochówku. Jego zwłoki przewieziono do Krakowa. Spoczęły na Wawelu. Serce Władysława Jagiełły pochowano gdzie indziej. Spoczęło we franciszkańskim kościele w Gródku Jagiellońskim.
Kiedy urodził się Władysław Jagiełło?
Dokładna data urodzenia Władysława Jagiełły jest nieznana. Historycy szacują, że urodził się między 1352 a 1362 rokiem.
Ile żon miał Władysław Jagiełło?
Władysław Jagiełło był żonaty czterokrotnie. Jego żonami były Jadwiga Andegaweńska, Anna Cylejska, Elżbieta Granowska i Zofia Holszańska.
Gdzie pochowano Władysława Jagiełłę?
Władysław Jagiełło został pochowany w Katedrze Wawelskiej w Krakowie. Jego serce spoczęło w kościele franciszkanów w Gródku Jagiellońskim.
Co było największym osiągnięciem Władysława Jagiełły?
Za największe osiągnięcie często uważa się zwycięstwo w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku. Ważna była też Unia w Krewie i założenie dynastii Jagiellonów.
Czy Władysław Jagiełło był analfabetą?
Tak, Władysław Jagiełło był analfabetą. Mimo to wspierał rozwój nauki i kultury w Polsce. Odnowił Akademię Krakowską.
Zobacz także: