Stanisław August Poniatowski był ostatnim władcą Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jego panowanie przypadło na trudny okres rozbiorów. Poznaj fakty z życia tego nietuzinkowego króla.
Kim był Stanisław August Poniatowski?
Stanisław August Poniatowski urodził się 17 stycznia 1732 roku. Miejscem jego narodzin był Wołczyn. Przyszedł na świat jako syn Stanisława Poniatowskiego. Jego matką była Konstancja Czartoryska. Stanisław był jednym z ośmiorga dzieci tej pary. Jego ojciec był kasztelanem krakowskim. Rodzina Poniatowskich była wpływowa.
Młody Stanisław odebrał solidne wykształcenie. Podróżował po całej Europie. Odwiedził między innymi Paryż i Berlin. Przebywał także w Petersburgu. Dużo czytał od dziecka. Jego pierwszymi nauczycielami byli Gotfryt Lengnich i Herman Karl von Keyserling. Początkową nauką zajmowała się jego matka.
Gdzie urodził się Stanisław August Poniatowski?
Stanisław August Poniatowski urodził się w Wołczynie.
Droga do tronu
Stanisław August Poniatowski objął tron 17 września 1764 roku. Został elekcyjnym królem Polski. Nastąpiło to po śmierci Augusta III. Jego koronacja odbyła się 25 listopada 1764 roku. W 1764 roku Poniatowski został królem Polski. Jego droga do korony była związana z Rosją.
Poznał angielskiego dyplomatę Charles’a Hanbury’ego Williamsa. Stał się jego mentorem. Kluczowe znaczenie miał romans z carycą Katarzyną II. Jego kochanką została caryca Rosji. Miał wieloletni romans z carycą Katarzyną. Rosja poparła jego kandydaturę. Mówiono, że Rosja powinna wybrać jego na króla. Jego panowanie nie było suwerenne. Był zależny od Rosji.
W którym roku Stanisław August Poniatowski został królem?
Stanisław August Poniatowski został królem w 1764 roku.
Panowanie i reformy
Stanisław August Poniatowski panował 31 lat. Był królem w latach 1764–1795. Jego panowanie przypadło na epokę oświecenia. Król był mecenasem kultury i sztuki. Wspierał malarzy takich jak Marcello Bacciarelli. Promował także Bernardo Bellotto (Canaletta). Za jego panowania powstał Pałac Łazienkowski. Stał się on symbolem oświecenia.
Wprowadził wiele reform. Powołał Szkołę Rycerską. Założył Teatr Narodowy w Warszawie w 1765 roku. Powstało czasopismo Monitor w 1765 roku. Doszło do reform w Radzie Senatu. Tworzono kancelarię królewską. Wprowadzono order Virtuti Militari. To najważniejsze odznaczenie w Polsce.
Jakie instytucje powstały za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego?
Za jego panowania powstały między innymi Szkoła Rycerska i Teatr Narodowy.
Konstytucja 3 Maja
W 1791 roku uchwalono polską konstytucję 3 maja. Uchwała Konstytucji 3 maja miała miejsce 3 maja 1791 roku. Była to pierwsza konstytucja w Europie. Była drugą na świecie po konstytucji Stanów Zjednoczonych. Król uczestniczył w jej uchwaleniu. To było wielkie osiągnięcie.
Trudne czasy i rozbiory Polski
Polska była wówczas osłabiona. Dochodziło do wewnętrznych konfliktów. Panowanie Poniatowskiego było zależne od Rosji. Był pod przemożnym wpływem Katarzyny II. Za panowania Poniatowskiego doszło do trzech rozbiorów Polski.
Daty rozbiorów to:
- Pierwszy rozbiór Polski w 1772 roku.
- Drugi rozbiór Polski w 1793 roku.
- Trzeci rozbiór Polski w 1795 roku.
W okresie jego panowania doszło do trzech rozbiorów. Polska zniknęła z mapy świata. Stało się to na 123 lata.
Ile rozbiorów Polski miało miejsce za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego?
Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego miały miejsce trzy rozbiory Polski.
Abdykacja i ostatnie lata
Stanisław August Poniatowski abdykował 25 listopada 1795 roku. Podpisał akt abdykacji tego dnia. Ostateczny rozbiór Polski miał miejsce 24 października 1795 roku. Po abdykacji Polska była w rękach Prus, Austrii i Rosji.
7 stycznia 1795 roku król opuścił Warszawę. Katarzyna II zażądała, by opuścił stolicę. Miał zamieszkać w Grodnie. Był tam na prawach więźnia stanu. W Grodnie zamieszkał w odnowionym zamku. Miał do dyspozycji dwór liczący ponad 150 osób.
Paweł I zaprosił go do Petersburga. Stało się to po śmierci Katarzyny II. Zmarła w listopadzie 1796 roku. Stanisław August przybył do Petersburga. Prowadził tam wystawne życie. Poniatowski przeżył jeszcze trzy lata po abdykacji.
Kiedy Stanisław August Poniatowski abdykował?
Stanisław August Poniatowski abdykował 25 listopada 1795 roku.
Śmierć i pośmiertna odyseja
Stanisław August Poniatowski zmarł 12 lutego 1798 roku. Zmarł w Petersburgu. Przyczyną śmierci był udar mózgu. Zmarł nagłą śmiercią. Żył 66 lat.
Został pochowany w Petersburgu. Spoczął w kościele pod wezwaniem św. Katarzyny. Następnie przeniesiono go do Wołczyna. Był to tajny pochówek. Szczątki króla przebyły prawdziwą odyseję. Ostatni pogrzeb odbył się w Warszawie. Data pogrzebu to 14 lutego 1995 roku. Od śmierci do pogrzebu minęło niemal 200 lat.
To także następne podsumowanie żywego nadal w pamięci narodowej otwartego rozrachunku jego winy i zasługi. – prof. Aleksander Gieysztor
Kiedy i gdzie zmarł Stanisław August Poniatowski?
Stanisław August Poniatowski zmarł 12 lutego 1798 roku w Petersburgu.
Dziedzictwo i ocena historyczna
Stanisław August Poniatowski bywa różnie oceniany. Został zapamiętany jako erudyta. Był wielkim mecenasem kultury. Niektórzy widzą w nim kiepskiego polityka. Był pod przemożnym wpływem Katarzyny II.
Przeciwnicy zarzucali mu uległość. Krytykowano jego zależność od silniejszych państw. Historia oceniła go jako marionetkę. Był manipulowany przez Katarzynę II. Jego przystąpienie do Targowicy rozpoczęło czarną legendę. Na jego osobie skupiły się wszystkie żale. Odnosiły się do utraconej niepodległości.
Jego przystąpienie, w beznadziei klęski, do Targowicy rozpoczęło czarną legendę. – Marian Brandys
Naród pod zaborami czerpał ze stanisławowskiej wizji. Marzył o kraju oświeconym i szczęśliwym. Mimo kontrowersji, jego wkład w kulturę jest nieoceniony.
Ciekawostki o Stanisławie Auguście Poniatowskim
Ostatni król Polski skrywał wiele tajemnic. Był postacią nietuzinkową.
Oto kilka interesujących faktów:
- Stanisław August Poniatowski był prawnukiem Jana Andrzeja Morsztyna.
- Miał ataki histerii i depresji w dzieciństwie.
- Był ojcem pierwszego dziecka Katarzyny II. Dziecko zmarło w młodym wieku.
- Nie przepadał za alkoholem ani paleniem. Typowo szlacheckie imprezy go nudziły.
- Po III rozbiorze miał długi wynoszące 40 milionów złotych polskich.
Czy Stanisław August Poniatowski miał dzieci z Katarzyną II?
Tak, był ojcem pierwszego dziecka Katarzyny II, które jednak zmarło w młodym wieku.
Stanisław August Poniatowski pozostaje postacią złożoną. Jego panowanie było naznaczone wielkimi reformami. Było też okresem upadku państwa. Jego dziedzictwo wciąż budzi dyskusje.
Zobacz także: