Zygmunt I Stary (1467–1548) – Życie, panowanie i potomstwo króla Polski

Zygmunt I Stary był jednym z najważniejszych władców Polski. Panował ponad 40 lat w epoce renesansu. Dowiedz się więcej o jego życiu, dokonaniach i licznej rodzinie.

Pochodzenie i młodość Zygmunta Starego

Zygmunt I Stary urodził się w Kozienicach. Było to 1 lub 2 stycznia 1467 roku. Był piątym synem Kazimierza IV Jagiellończyka. Jego matką była Elżbieta Rakuszanka. Nazywano ją „matką królów”. Zygmunt był ósmym dzieckiem tej pary. Odebrał staranne wykształcenie. Jego nauczycielami byli Jan Długosz i Filip Kallimach. Przygotowanie do rządów było solidne. Zasiadł na tronie po śmierci braci. Byli to Kazimierz, Jan Olbracht i Aleksander. W 1506 roku wezwano go na Litwę. Umierający brat Aleksander potrzebował wsparcia.

Droga do tronu i koronacja

Zygmunt objął tron w 1506 roku. Senat wybrał go na króla 8 grudnia 1506 roku. Został wielkim księciem litewskim. Ogłoszono go nim 20 października 1506 roku. Koronacja na króla Polski odbyła się w Krakowie. Miała miejsce 24 stycznia 1507 roku. Zygmunt I Stary rozpoczął rządy. Był królem Polski i wielkim księciem litewskim. Jego panowanie trwało 42 lata. Zmarł jako 81-latek.

Małżeństwa Zygmunta Starego – Barbara Zapolya i Bona Sforza

Król Zygmunt I Stary miał dwie żony. Pierwszą była Barbara Zapolya. Ślub odbył się 8 lutego 1512 roku. Barbara była siostrą magnata węgierskiego Jana Zapolyi. Małżeństwo wzmacniało sojusz z Węgrami. Barbara Zapolya zmarła wcześnie. Odeszła 2 października 1515 roku. Miała zaledwie 20 lat. Prawdopodobnie przyczyną było zakażenie połogowe. Marcin Bielski pisał o jej dobroci. „dla wielkiej jej pobożności… musieli ją wszyscy miłować.” – Marcin Bielski.

Po śmierci Barbary król szukał nowej żony. Wybór padł na Bonę Sforzę. Była to bratanica żony cesarza. Bona Sforza miała 23 lata. Zygmunt Stary miał ponad 50 lat. Małżeństwo miało podłoże polityczne. Wzmacniało pozycję Polski. Ceremonia zaślubin odbyła się na Wawelu. Było to 18 kwietnia 1518 roku. Bona wniosła duży posag. Wyniósł 100 000 dukatów. Uroczystości weselne trwały 8 dni. Uczestniczyło w nich 5000 gości. To małżeństwo zmieniło polską historię.

Potomstwo Zygmunta Starego – Dzieci króla

Zygmunt I Stary miał jedenaścioro dzieci. Najwięcej dzieci miał z Boną Sforzą. Para królewska doczekała się sześciorga dzieci. Zdecydowana większość potomstwa to córki. Król miał dziewięć córek i dwóch synów. Część córek poślubiła królów innych państw. Losy dzieci były różne. Niektóre odegrały ważną rolę w historii Europy.

Oto lista jego potomstwa:

Zygmunt August – Następca tronu

Syn Zygmunta Starego, Zygmunt August, jest bardziej znany. Urodził się 1 sierpnia 1520 roku. Jego matką była Bona Sforza. Bona doprowadziła do jego wczesnej koronacji. W 1529 roku ogłoszono go wielkim księciem litewskim. Miał wtedy 9 lat. Koronacja na króla Polski odbyła się w 1530 roku. Była to elekcja vivente rege. Zygmunt August był ostatnim Jagiellonem na tronie polskim.

Królewskie córki – Losy i małżeństwa

Córki Zygmunta Starego były ważnymi postaciami. Jadwiga poślubiła elektora brandenburskiego. Izabela została królową Węgier. Zofia wyszła za księcia Brunszwiku. Katarzyna poślubiła króla Szwecji. Anna Jagiellonka została później królową Polski. Małżeństwa córek wzmacniały pozycję Jagiellonów w Europie.

Dzieci nieślubne

Zygmunt Stary miał też dzieci poza małżeństwem. Ich matką była Katarzyna Ochstat. Miał z nią troje dzieci. Byli to Jan, Regina i Katarzyna. Jan został biskupem wileńskim. Regina poślubiła Hieronima Szafrańca. Katarzyna wyszła za mąż za hrabiego de Montfort.

Panowanie Zygmunta Starego – Kluczowe wydarzenia i polityka

Panowanie Zygmunta Starego przypadło na ważny okres. Władał Polską i Litwą 42 lata. Jego polityka była zrównoważona. Utrzymywał relacje z Habsburgami. Były one kluczowe dla polityki zagranicznej. Zawarto wieczysty pokój z Turcją w 1533 roku. Król prowadził też wojny. Walczył z Moskwą. Znana jest Bitwa pod Orszą w 1514 roku. Odbyła się też wojna polsko-krzyżacka. Doprowadziła do Hołdu Pruskiego. Albrecht Hohenzollern złożył przysięgę lenną. Było to 10 kwietnia 1525 roku. Traktat krakowski z 1525 roku sekularyzował Zakon krzyżacki. W polityce wewnętrznej pojawiły się konflikty. Miała miejsce sprawa Petryły. Wybuchła też wojna kokosza. Był to rokosz szlachty.

Reformy i gospodarka

Zygmunt Stary przeprowadził reformy. Wprowadził reformę monetarną. Miała miejsce w latach 1526–1528. Wprowadzono wtedy system złotowy. Mennica krakowska odgrywała ważną rolę. Król zreformował system podatkowy. Wprowadził nowe prawa. Dotyczyły one kupców i rzemieślników. Gospodarka w XVI wieku rozwijała się.

Mecenat i kultura renesansowa

Panowanie Zygmunta Starego to złoty wiek Polski. Król był wielkim mecenasem sztuki. Wspierał wielu artystów. Jednym z nich był Hans Dürer. Król wspierał Akademię Krakowską. Rozwijała się renesansowa kultura. Zbudowano nowe zamki. Wyremontowano zamek na Wawelu. Powstała Kaplica Zygmuntowska. Jest pomnikiem ku czci Barbary Zapolyi. Dzwon Zygmunt stał się symbolem narodowym. Król interesował się humanizmem renesansowym.

Charakter i ciekawostki o Zygmuncie Starym

Zygmunt Stary był cenionym władcą. Nazywano go rex pacificus. Oznacza to „ojciec pokoju”. Ceniono jego umiłowanie pokoju. Był ponoć niezwykle silny. Mówiono, że rozerwał rękami żelazne podkowy. Król żył 81 lat. Zmarł 1 kwietnia 1548 roku w Krakowie. Został pochowany w katedrze wawelskiej. Pogrzeb odbył się 7 lipca. Cierpiał na różne dolegliwości. Dokuczały mu gorączki i dna moczanowa. Miał też ostry reumatyzm. W 1543 roku zachorował na grypę. Znak Zodiaku Zygmunta Starego to Koziorożec.