Parzydełkowce to proste zwierzęta tkankowe. Zamieszkują głównie wody mórz i oceanów. Charakteryzują się obecnością komórek parzydełkowych. Meduzy to jedna z ich form morfologicznych. Odkryj tajemnice tych niezwykłych stworzeń.
Czym są parzydełkowce?
Parzydełkowce to najprostsze zwierzęta tkankowe. Należą do bezkręgowców. Ich naukowa nazwa to Cnidaria. Pochodzi od greckiego słowa „knide”. Oznacza ono „pokrzywa”. Parzydełkowce mają promienistą symetrię ciała. Ich ciało składa się z dwóch warstw komórek. Nie posiadają układów oddechowego czy krwionośnego. Wymiana gazowa zachodzi przez całą powierzchnię ciała. Parzydełkowce to zwierzęta drapieżne. Polują na mniejsze organizmy. Zawdzięczają to specjalnym komórkom. Komórki te nazywa się knidocytami. Służą one do polowania i obrony. Parzydełkowce żyją wyłącznie w środowisku wodnym. Większość gatunków zamieszkuje wody słone. Nieliczne rodzaje spotkasz w wodach słodkich. Mogą żyć samotnie lub tworzyć kolonie. Niektóre tworzą liczne skupiska. Parzydełkowce były uważane za rośliny. Zmieniono to w XVIII wieku.
Budowa parzydełkowców
Parzydełkowce mają prostą budowę. Ich ciało jest dwuwarstwowe. Wnętrze ciała wypełnia jama chłonąco-trawiąca. W niej zachodzi trawienie pokarmu. Tam też wchłaniane są składniki odżywcze. Charakteryzują się zdecentralizowanym układem nerwowym. Jest on rozproszony w galaretowatej strukturze. Posiadają knidoblasty. Z nich powstają komórki parzydełkowe. Te komórki zawierają paraliżujący płyn. Płyn wstrzykiwany jest długą nicią. Komórki parzydełkowe to ich cecha charakterystyczna.
Jak działają komórki parzydełkowe?
Komórka parzydełkowa służy do obrony i polowania. Zawiera paraliżujący płyn. Wstrzykuje go za pomocą długiej nici. To narzędzie do chwytania zdobyczy.
Dwie formy parzydełkowców: polip i meduza
Charakterystyczną cechą parzydełkowców jest dwupostaciowość. Występują w dwóch głównych formach. Pierwsza to polip. Polip kształtem przypomina worek. Jest przytwierdzony do podłoża. Polipy rozmnażają się bezpłciowo. Druga forma to meduza. Meduza ma kształt dzwonu. Jest formą pływającą. Osobniki dorosłe występują jako polip lub meduza.
Meduza – forma pływająca
Meduza to forma parzydełkowca. Ma galaretowate ciało. Składa się w 95-98% z wody. Meduzy mają ciało symetrycznie promieniste. Nie posiadają mózgu ani serca. Nie mają też kości. Zmiany w środowisku wyczuwają siecią nerwową. U podstawy macek mają szczątkowe nerwy czuciowe. Meduzy używają macek do ogłuszania zdobyczy. Dopiero potem ją zjadają. Nie wszystkie meduzy mają macki. Nazwa „meduza” została użyta w 1796 roku.
Czy meduzy mają oczy?
Tak, niektóre meduzy mają oczy. Meduza ma 24 pary „oczu”. Są to proste narządy wzroku.
Cykl życiowy parzydełkowców
Aby zrozumieć świat parzydełkowców, analizuj ich cykl życiowy. Często obejmuje on stadium meduzy. Meduza pływa swobodnie w wodzie. Parzydełkowce są rozdzielnopłciowe. Zapłodnienie odbywa się w wodzie. Jest to zapłodnienie zewnętrzne. Rozwój jest złożony. Obecne jest stadium larwy. Reprodukcja meduz koronnych składa się z trzech etapów. Polipy rozmnażają się bezpłciowo przez pączkowanie.
Występowanie parzydełkowców i meduz
Parzydełkowce zamieszkują większość wód. Żyją w tropikalnych wodach słonych. Spotkasz je też w obszarach arktycznych. Występują także w obszarach antarktycznych. Meduzy można znaleźć w wodach zimnych. Żyją też w wodach ciepłych. Spotkasz je na różnych głębokościach. Występują w wodach głębokich i płytkich. Żyją także wzdłuż linii brzegowych. Na terenie Palau znajduje się jezioro Jellyfish Lake. Żyje tam ponad dwa miliony meduz. W Polsce stwierdzono około 28 gatunków parzydełkowców. W polskiej strefie Bałtyku odnotowano 25 gatunków. W wodach słodkich i słonawych w Polsce żyje 7 gatunków. W Morzu Bałtyckim spotkasz chełbię modrą.
Przedstawiciele parzydełkowców
Do parzydełkowców zalicza się około 9 000 gatunków. Dzielą się na 3 gromady. Są to stułbiopławy, krążkopławy i koralowce. Zaliczają się do nich meduzy i hydroidy. Należą też ukwiały i koralowce. Niektóre to najmniejsze pasożyty morskie.
- Stułbiopławy (Hydrozoa) – przykładem jest stułbia pospolita. Inne to hydra i bąbelnica bąbelcowa.
- Krążkopławy (Scyphozoa) – najbardziej znana to chełbia modra. Należy tu też bełtwa. Bełtwa festonowa lubi zimne głębiny. Jest zaliczana do największych bezkręgowców.
- Kostkowce (Cubozoa) – przykładem są osy morskie. Ich jad należy do najsilniejszych.
- Koralowce (Anthozoa) – to koralowce miękkie i twarde. Należą tu ukwiały. Ukwiał koński ma postać mięsistego polipa. Koralowce są stworzeniami morskimi. Żyją przyczepiając się do dna. Kolonie koralowców żyją kilkaset lat. Ich szkielet może tworzyć skały. Rafa koralowa rośnie 1 metr na 1000 lat. W sprzyjających miejscach przyrost to 15 milimetrów. Największa rafa koralowa jest w Australii.
Ciekawostki o parzydełkowcach i meduzach
Parzydełkowce kryją wiele tajemnic. Istnieją od milionów lat. Były na świecie przed dinozaurami. Meduzy są jednymi z najstarszych istot. Żyją od ponad 650 milionów lat. Niektóre meduzy mogą być nieśmiertelne. Gatunek Turritopsis nutricula może nigdy nie umrzeć. To dzięki procesowi transdyferencjacji komórkowej. Meduza ta ma wbudowaną fontannę młodości. Teoretycznie jest nieśmiertelna. Niektóre meduzy świecą w ciemności. Mają bioluminescencyjne organy. Gatunek meduzy koronowej jest godny podziwu za bioluminescencję.
- Meduzy błyskawicznie trawią pokarm. Składa się on z ryb i krewetek. Jedzą też kraby i małe roślinki. Prawie wszystkie meduzy to bierni drapieżnicy. Żywią się planktonem i skorupiakami. Jedzą też inne meduzy. Ich pokarmem jest ikra i drobne ryby.
- Meduzy potrafią się klonować. Gdy zostaną przecięte, mogą stworzyć nowe organizmy.
- Część gatunków meduz jest bardzo jadowita. Niektóre gatunki mogą uśmiercić człowieka. Osa morska to jedno z najbardziej jadowitych zwierząt. Występuje u wybrzeży Australii. Ukąszenia meduz bywają bolesne dla ludzi. Niektóre gatunki mogą być śmiertelne.
- Parzydełkowce mogą wydzielać niebezpieczny jad. Niektóre ślimaki morskie masowo zjadają jadowite meduzy.
- Meduzy mogą mieć różne kolory. Są jasne, różowe, żółte, niebieskie. Spotkasz też fioletowe.
- Istnieją kolonie meduz. Są albo męskie, albo żeńskie.
- W niektórych krajach azjatyckich meduzy uznaje się za przysmak. Chełbię modrą można jeść w niektórych krajach.
Statystyki dotyczące parzydełkowców i meduz
Liczby dotyczące tych zwierząt są imponujące. Oto kilka statystyk:
| Cecha | Wartość |
|---|---|
| Czas istnienia meduz | około 650 milionów lat |
| Czas życia meduz | do 6 miesięcy |
| Liczba różnych rodzajów meduz | około 10 tysięcy |
| Liczba gatunków parzydełkowców | około 9000 |
| Liczba gromad parzydełkowców | 3 |
| Woda w ciele meduzy | 95-98% |
| Obwód płaszcza meduzy | 25-40 cm lub więcej |
| Wielkość scyfomeduzy | 5 do 40 cm |
| Wielkość meduzy koronowej | średnica dzwonu około 60 cm |
| Długość macek meduzy koronowej | około 80 cm |
| Waga meduzy koronowej | około 20-400 g |
| Prędkość pływania meduzy koronowej | około 7,4 km/h |
| Największa meduza średnica dzwonu | 210 cm |
| Najdłuższe macki | ponad 36 m |
| Najmniejsze meduzy średnica dzwonu | 0,5 mm |
| Waga meduzy Nomura | do 200 kilogramów |
| Średnica kopuły meduzy Nomura | czasami przekracza dwa metry |
| Średnica kopuły olbrzymiej Antarktyki | do trzech metrów |
| Długość macek olbrzymiej Antarktyki | 35 metrów |
| Ilość wody przefiltrowana przez meduzę | 50 tys. litrów dziennie (meduza 50 cm) |
| Ilość wody przepływającej przez meduzę australijską | do 13 ton dziennie |
| Roczne poparzenia meduz | ponad 150 milionów ludzi |
| Liczba zgonów od osy morskiej (50 lat) | ponad pięć tysięcy |
| Liczba osób ginących na Filipinach rocznie (poparzenia meduz) | 20-40 |
| Temperatura wody dla chełbii | 6 st. C – 31 st. C |
| Optymalna temperatura dla chełbii | 9 st. C – 19 st. C |
| Liczba gatunków jadalnych meduz | ponad 25 |
| Kolonia koralowca może przetrwać | do 4200 lat |
Znaczenie parzydełkowców
Parzydełkowce odgrywają rolę w ekosystemach. Są ważnym elementem łańcucha pokarmowego. Służą jako pokarm dla innych zwierząt. Samogłówy są ich drapieżnikami. Żółwie skórzaste również je zjadają. Koralowce tworzą rafy. Rafy są schronieniem dla wielu gatunków. Obumierające koralowce budują konstrukcje. Na nich narastają następne. Koral czerwony ma piękny szkielet. Ludzie używają go do biżuterii. Parzydełkowce wymagają wiedzy przy hodowli. Przy wyborze do akwarium sprawdź ich wymagania. Niektóre parzydełkowce mogą czerpać korzyści z fotosyntezy.
„Każdy człowiek potrzebuje kontaktu z naturą, bez niej przestaje być człowiekiem”
„Niektóre parzą nieznacznie, że możemy tego nie odczuć, jak nasza rodzima chełbia modra raczej nie zrobią nam większej krzywdy.”
„Niektóre gatunki parzydełkowców mogą uśmiercić nawet człowieka.”
Autor: Monika B.
Czy chełbia modra jest niebezpieczna?
Chełbia modra parzy nieznacznie. Zazwyczaj nie zrobi większej krzywdy człowiekowi. Poparzenie może być ledwo odczuwalne.
Parzydełkowce i technologie
Badania nad parzydełkowcami inspirują technologie. Bioluminescencja meduz jest badana. Może mieć zastosowania w technologii. W akwarystyce stosuje się technologie. Obejmują oświetlenie akwarium. Używa się filtrów do akwarium. Ważne jest napowietrzanie wody. Stosuje się też oczyszczanie wody. Automatyka wspiera hodowców. Drukarki 3D mogą być używane. Możliwe, że do tworzenia struktur dla koralowców.
Czy można hodować parzydełkowce w akwarium?
Tak, można hodować parzydełkowce. Wymagają odpowiednich warunków. Należy sprawdzić ich wymagania. Chełbie mogą przeżyć wiele lat w akwariach.
Podsumowanie
Parzydełkowce to fascynujące zwierzęta wodne. Mają prostą, ale skuteczną budowę. Występują w formie polipa i meduzy. Ich cykl życiowy jest złożony. Zamieszkują niemal wszystkie wody świata. Odgrywają ważną rolę w ekosystemach. Niektóre gatunki są jadowite. Inne są źródłem inspiracji. Poznaj lepiej ten tajemniczy świat.
Zobacz także: