Obrady Okrągłego Stołu w 1989 roku były kluczowym momentem w historii Polski. Zapoczątkowały one proces demokratyzacji i umożliwiły bezkrwawą zmianę ustroju. Poznaj szczegóły tych historycznych negocjacji.
Geneza i Przebieg Obrad Okrągłego Stołu
Rozmowy określane mianem Okrągłego Stołu odbyły się w Warszawie. Rozpoczęły się 6 lutego 1989 roku. Głównym miejscem obrad był Pałac Namiestnikowski. Negocjacje trwały do 5 kwietnia 1989 roku. Cały proces trwał zatem dwa miesiące. Rozmowy były odpowiedzią na narastający kryzys społeczno-polityczny. Fala strajków w 1988 roku przyspieszyła decyzję o dialogu. Władza komunistyczna uznała potrzebę rozmów z opozycją. Okrągły Stół zainicjował zmiany ustrojowe w Polsce.
Dlaczego doszło do rozmów?
Koniec lat osiemdziesiątych przyniósł głęboki kryzys. Polska gospodarka zmagała się z problemami. Inflacja w 1989 roku osiągnęła 400 procent. W społeczeństwie dominował nastrój zmęczenia. Narastała fala strajków i protestów. Władza komunistyczna szukała wyjścia z sytuacji. Uznała, że porozumienie z opozycją jest konieczne. Rozmowy miały uspokoić nastroje społeczne. Miały też otworzyć drogę do reform.
Kiedy rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu?
Obrady Okrągłego Stołu rozpoczęły się 6 lutego 1989 roku.
Gdzie toczyły się negocjacje?
Główne rozmowy odbywały się w Pałacu Namiestnikowskim. Obecnie jest to Pałac Prezydencki w Warszawie. Niektóre spotkania miały miejsce w innych lokalizacjach. Wymienić można pałac w Jabłonnie. Spotkania odbywały się także w Magdalence i Henrykowie. Przy Okrągłym Stole doszło do dwóch spotkań plenarnych. Pierwsze 6 lutego, drugie 5 kwietnia 1989 roku.
Uczestnicy Okrągłego Stołu – Kto Siadł do Rozmów?
W obradach wzięło udział ponad 700 osób. Byli to uczestnicy głównych obrad i eksperci. Byli także obserwatorzy. Rozmowy były początkiem tworzenia nowej elity politycznej. Stronę opozycyjną reprezentowało 26 osób. Władze PRL wydelegowały 30 przedstawicieli. Przy głównym stole zasiadło 56 osób.
Główni negocjatorzy
Po stronie opozycyjnej kluczową rolę odgrywała Solidarność. Wśród uczestników byli jej liderzy. Lech Wałęsa był elektrykiem w Stoczni Gdańskiej. Stał się liderem strajków i opozycji. Tadeusz Mazowiecki był politykiem i publicystą. Został pierwszym premierem III RP. Jacek Kuroń był działaczem opozycyjnym. Bronisław Geremek był profesorem historii. Później został ministrem spraw zagranicznych. Zbigniew Bujak był znanym działaczem podziemia. W rozmowach uczestniczyli też eksperci. Andrzej Zoll był ekspertem prawnym Solidarności. Grzegorz Kołodko był ekonomistą.
Po stronie rządowej zasiadali przedstawiciele władzy. Byli to działacze PZPR. W obradach uczestniczył gen. Wojciech Jaruzelski. Był on szefem partii i państwa. Gen. Czesław Kiszczak był ministrem spraw wewnętrznych. To on zaproponował rozmowy. W obradach brał udział Mieczysław F. Rakowski. Pełnił funkcję premiera.
Lista wybranych uczestników Okrągłego Stołu
Poniższa lista przedstawia kilku znaczących uczestników.
- Lech Wałęsa – Lider strony opozycyjnej
- Gen. Czesław Kiszczak – Główny negocjator strony rządowej
- Tadeusz Mazowiecki – Przedstawiciel opozycji, przyszły premier
- Bronisław Geremek – Profesor, negocjator opozycji
- Jacek Kuroń – Działacz opozycji, uczestnik rozmów
- Aleksander Kwaśniewski – Przedstawiciel strony rządowej
- Zbigniew Bujak – Działacz Solidarności
- Andrzej Zoll – Ekspert prawny Solidarności
- Grzegorz Kołodko – Ekonomista
W rozmowach uczestniczyli też przedstawiciele innych środowisk. Byli to przedstawiciele Kościoła katolickiego. Pełnili rolę mediatorów. Brał w nich udział Marek Edelman. Był członkiem Komitetu Obywatelskiego.
Ilu uczestników brało udział w obradach Okrągłego Stołu?
W obradach Okrągłego Stołu brało udział ponad 700 osób, w tym uczestnicy głównych obrad, eksperci i obserwatorzy.
Rola kobiet w obradach
Na pięćdziesięciu ośmiu uczestników obrad plenarnych były tylko dwie kobiety. Na ponad siedemset osób ogółem było pięćdziesiąt pięć kobiet. Trzydzieści dwie po stronie opozycji. Dwadzieścia trzy po stronie rządowo-koalicyjnej. Mężczyźni grali główne role. Kobiety odegrały ogromną rolę w działaniu Solidarności. Ich rola była jednak często marginalizowana. Grażyna Staniszewska była jedyną kobietą w obradach plenarnych. Anna Przecławska reprezentowała stronę rządową.
Słuchaj, zgłoś Grażynę. Po pierwsze, była w stoliku ekonomicznym, po drugie, kobieta – symboliczne. Kobiety tyle robiły w czasie stanu wojennego i nigdy nie było ich widać.
Postanowienia i Następstwa Okrągłego Stołu
Podpisanie porozumień zakończyło obrady. Miało to miejsce 5 kwietnia 1989 roku. Najważniejszym owocem był kontrakt stulecia. Ustalono ponowną legalizację Solidarności. Utworzono urząd Prezydenta. Powołano Senat. Były to kluczowe ustalenia.
Wybory czerwcowe 1989
Porozumienia Okrągłego Stołu umożliwiły wybory. Były to pierwsze częściowo wolne wybory. Odbyły się 4 i 18 czerwca 1989 roku. Ustalono podział mandatów w Sejmie. 65% dla koalicji rządowej (PZPR, ZSL, SD). 35% dla opozycji. Wybory do Senatu były wolne. Strona solidarnościowa zdobyła 99 procent miejsc w Senacie. Wybory te były kluczowe dla dalszego rozwoju wydarzeń.
Jakie były najważniejsze postanowienia Okrągłego Stołu?
Do najważniejszych postanowień Okrągłego Stołu należała legalizacja Solidarności, utworzenie urzędu Prezydenta oraz powołanie Senatu.
Zmiany konstytucyjne
Sejm uchwalił Ustawę o zmianie Konstytucji PRL. Miało to miejsce 7 kwietnia 1989 roku. Wprowadzono zmiany ustrojowe. Utworzono urząd Prezydenta PRL. Przywrócono Senat. Zmieniono ordynację wyborczą. Te zmiany były podstawą wyborów czerwcowych.
Symbolika i Ocena Okrągłego Stołu
Okrągły Stół jest uznawany za ważny symbol. Dla wielu jest totemem III Rzeczpospolitej. Zainicjował proces demokratyzacji. Umożliwił bezkrwawą likwidację dyktatury. Współcześnie oceny są różne. Dla jednych to sukces i fundament niepodległości. Dla innych to zgniły kompromis. Niektórzy uważają, że zabrakło rozliczenia z przeszłością.
Okrągły Stół był kompromisem, ale kompromisem otwierającym drogę w przyszłość.
Traktowałem te rozmowy jako posunięcie szachowe, najodpowiedniejsze w konkretnej sytuacji.
Należało przystąpić do zdecydowanych działań – zdelegalizować PZPR i opanować aparat przymusu.
Okrągły Stół zaprzepaścił wielką ideę solidarności.
Historia fizycznego stołu
Sam mebel ma swoją historię. Okrągły stół powstał w ekspresowym tempie. Był gotowy 24 października 1988 roku. Produkcja odbyła się w Wytwórni Mebli Artystycznych Henryków. Pracowało przy nim około 20 osób. Stół składał się z 14 elementów. Wykończono go lakierem chemolak. Kosztował 3 miliony 826 tysięcy złotych. Dziś mebel znajduje się w Pałacu Prezydenckim. Wystawiono go w Sali Kolumnowej.
Gdzie obecnie znajduje się oryginalny Okrągły Stół?
Oryginalny Okrągły Stół znajduje się obecnie w Pałacu Prezydenckim w Warszawie.
Jaki był podział mandatów w Sejmie ustalony przy Okrągłym Stole?
Przy Okrągłym Stole ustalono podział mandatów w Sejmie, w którym 65% miejsc przypadało koalicji rządowej, a 35% opozycji.
Dziedzictwo Okrągłego Stołu
Okrągły Stół zainicjowany w 1989 roku. Był platformą dialogu. Umożliwił porozumienie władzy i opozycji. Przyczynił się do upadku systemu komunistycznego. Uczestnicy Okrągłego Stołu mieli wpływ. Kształtowali przemiany polityczne i społeczne. Okrągły Stół otworzył drogę do wolności. Był punktem zwrotnym w historii Europy.
Jesień Ludów rozpoczęła się 6 lutego 1989 roku w Polsce. Okrągły Stół zmienił nie tylko nasz kraj. Był punktem zwrotnym w najnowszej historii Europy i świata.
Różne perspektywy
Debata z okazji 30-lecia obrad pokazuje różne spojrzenia. Historycy i uczestnicy oceniają go różnie. Dr hab. Jan Skórzyński i prof. Andrzej Friszke brali udział w dyskusjach. Prof. Włodzimierz Borodziej i prof. Antoni Dudek również. Dla jednych to sukces dyplomacji. Dla innych przegapiona szansa na głębsze zmiany. Społeczeństwo było zmęczone. Kościół katolicki akceptował negocjacje. Wspierał kompromis Okrągłego Stołu. Porozumienia umożliwiły przekazanie władzy. Zgodziło się z tym 75% badanych Polaków.
Jak społeczeństwo oceniało Okrągły Stół?
Według badań, jedna trzecia Polaków oceniała Okrągły Stół pozytywnie. 75% zgadzało się, że porozumienia umożliwiły przekazanie władzy.
Wpływ na przyszłość
Okrągły Stół był kluczowy. Pozwolił na ewolucyjne przejście. Uniknięto przemocy. Zmieniono system polityczny. Stworzono podstawy demokracji. Choć dyskusje o jego kosztach i korzyściach trwają. Okrągły Stół pozostaje symbolem porozumienia. Symbolizuje możliwość zmiany poprzez dialog.
Warto przypomnieć program Solidarności. Z jakim przystępowała do rozmów. Strona społeczna postulowała legalizację związku. Chciała bronić ludzi przed wyzyskiem. Chciała normalnego życia w Polsce.
Okrągły Stół to ważny rozdział polskiej historii. Jego dziedzictwo wciąż budzi emocje. Jest przedmiotem badań i debat. Pozostaje symbolem transformacji. Symbolem drogi do wolnej Polski.
Zobacz także:
- Wojciech Jaruzelski – Życiorys, Rządy, Stan Wojenny
- Zamek Królewski w Warszawie – Historia, Architektura i Ciekawostki
- Stan wojenny w Polsce – historia, ciekawostki i życie codzienne
- Życie w PRL: Wspomnienia i Ciekawostki z Polski Ludowej
- Minerały i kamienie szlachetne – fascynujący świat z głębi Ziemi