Mniszek lekarski – właściwości, zastosowanie i przepisy

Mniszek lekarski to roślina ceniona w ziołolecznictwie od wieków. Posiada liczne właściwości zdrowotne. Wykorzystuje się kwiaty, liście oraz korzeń mniszka. Dowiedz się, jak go zbierać i stosować.

Co to jest mniszek lekarski?

Mniszek lekarski to roślina wieloletnia. Należy do rodziny astrowatych. Wiele osób myli go z mleczem polnym. Mniszek lekarski to Taraxacum officinale. Występuje powszechnie na całym świecie. Spotkasz go na łąkach i trawnikach. Rośnie też na nieużytkach i przydrożach. Jest rośliną jadalną i nietoksyczną.

Mniszek charakteryzuje się przyziemną rozetą liści. Liście są głęboko powcinane. Łodyga jest pusta w środku. Osiąga wysokość 20 do 50 centymetrów. Na szczycie łodygi znajduje się żółty koszyczek kwiatowy. Kwitnie od kwietnia do lipca. Potrafi kwitnąć ponownie latem.

Składniki aktywne mniszka lekarskiego

Mniszek lekarski to skarbnica składników. Główne związki aktywne zależą od części rośliny. Roślina jest bogata w witaminy. Zawiera witaminy A, C, K. Znajdziemy w niej też witaminy z grupy B. Dostarcza ważne minerały. Obecne są potas, żelazo i wapń. Magnez także jest ważnym składnikiem.

Korzeń mniszka zawiera do 40% inuliny. Inulina to naturalny prebiotyk. Wspiera prawidłową florę jelitową. W korzeniu są też związki gorzkie. Znajdziemy w nim trójterpeny i fitosterole. Korzeń zawiera cholinę i kwasy organiczne.

Kwiaty mniszka dostarczają luteinę. Są źródłem witamin i soli mineralnych. Zawierają również flawonoidy. Liście mniszka są bogate w karotenoidy. Zawierają beta-karoten. Znajdziemy w nich witaminę C. Liście mają więcej błonnika niż sałata.

• Kwasy fenolowe: kwas kawowy, chlorogenowy, cykoriowy.
• Laktony seskwiterpenowe: taraksacyna.
• Flawonoidy: luteolina, apigenina, kwercetyna.
• Triterpeny i fitosterole: taraksasterol, beta-amyryna.
• Kumaryny: skopoletyna, eskulina.

Właściwości zdrowotne mniszka

Mniszek lekarski ma liczne właściwości lecznicze. Działa żółciopędnie. Wspomaga pracę wątroby. Pobudza wytwarzanie żółci. Działa moczopędnie. Pomaga usuwać nadmiar płynów. Oczyszcza organizm z toksyn. Jest korzystny dla nerek.

Roślina wspiera trawienie. Pomaga przy niestrawności. Działa przeciwzapalnie. Wykazuje działanie antyoksydacyjne. Wspiera walkę z wolnymi rodnikami. Wzmacnia naturalne mechanizmy obronne. Pomaga budować odporność.

Mniszek wpływa na metabolizm cukrów. Może obniżać poziom glukozy we krwi. Bywa stosowany w stanach przedcukrzycowych. Badania sugerują potencjalne działanie przeciwnowotworowe. Mniszek może spowalniać rozwój nowotworów.

Mniszek lekarski niszczy tylko komórki nowotworowe.

Kuracja ziołowa nie zastąpi leczenia onkologicznego. Zgodę na zioła musi wyrazić lekarz.

Korzeń mniszka jest pomocny przy schorzeniach reumatycznych. Stosuje się go w dermatologii. Łagodzi i oczyszcza skórę. Mniszek wspomaga gojenie ran. Jest uznawany za cenny surowiec zielarski.

Kiedy i jak zbierać mniszek?

Zbieranie mniszka lekarskiego wymaga uwagi. Najlepszy czas zależy od części rośliny. Zbiór powinien odbywać się w miejscach czystych. Unikaj terenów zanieczyszczonych. Nie zbieraj przy drogach czy polach uprawnych. Preferuj łąki i ekologiczne ogrody.

Kwiaty mniszka zbieraj w pełni rozwinięte. Najlepiej robić to w słoneczne dni. Idealna pora to przed południem. Szczyt kwitnienia to kwiecień i maj. Wtedy zbierasz koszyczki kwiatowe.

Liście mniszka zbieraj wczesną wiosną. Wybieraj najmłodsze listki. Można je też zbierać jesienią. Zbiór liści przypada na marzec-maj oraz wrzesień-październik.

Korzenie zbieraj jesienią lub wczesną wiosną. Najlepszy czas to późna jesień. Zbiór możliwy jest też bardzo wczesną wiosną. Użyj wąskiej łopaty lub widełek. Temperatura suszenia korzeni to około 40°C. Przechowuj surowce w suchym miejscu. Powinno być zacienione.

• Zbieraj kwiaty w słoneczne dni.
• Liście zbieraj wczesną wiosną lub jesienią.
• Korzenie wykopuj jesienią lub wiosną.
• Susz korzenie w temperaturze 40°C.
• Przechowuj suszone części w ciemnym miejscu.

Zastosowanie mniszka w kuchni i medycynie

Mniszek lekarski ma szerokie zastosowanie. Wykorzystuje się go w medycynie naturalnej. Jest też cennym składnikiem kulinarnym. Jadalne są kwiaty, liście i korzenie. Można go jeść na surowo. Nadaje się też do przetworzenia termicznego.

Młode liście mniszka dodaje się do sałatek. Warto je wymoczyć w osolonej wodzie. Moczenie trwa około 30 minut. Usuwa to gorycz. Liście pasują do sałatki z awokado. Można je dodać do zupy jarzynowej. Przygotujesz z nich pesto.

Kwiaty mniszka służą do syropów. Robi się z nich też napary i soki. Można przygotować wino z płatków. Smażone kwiaty to ciekawa przekąska. Galaretka z kwiatów jest smaczna.

Korzeń mniszka nadaje się na nalewki. Można z niego zrobić odwar. Kawa z korzenia to znany napój. Preparaty z korzenia wspomagają wątrobę.

Mniszek lekarski jest składnikiem wielu ziół. Wchodzi w skład mieszanek oczyszczających. Regularne picie preparatów z mniszka wspomaga wątrobę. Korzystnie wpływa na jej funkcjonowanie.

Przepisy z mniszka lekarskiego

Mniszek lekarski pozwala przygotować wiele specyfików. Oto kilka popularnych przepisów.

Syrop z kwiatów mniszka

Syrop z mniszka jest prosty w przygotowaniu. Ma działanie przeciwzapalne. Wspiera odporność. Pomaga przy infekcjach.

• Składniki:
• Około 250 kwiatów mniszka lekarskiego.
• 700 ml wody.
• 600 g cukru.
• 4 rozdrobnione goździki.
• Sok z 2 cytryn.

Przygotowanie syropu:

1. Kwiaty umieść w garnku.
2. Zalej kwiaty wodą.
3. Gotuj pod przykryciem kilka minut.
4. Dodaj rozdrobnione goździki.
5. Gotuj przez około 20 minut.
6. Odstaw garnek na 24 godziny.
7. Przecedź wywar przez gazę.
8. Wyciskaj pozostałe kwiaty.
9. Dodaj sok z cytryny i cukier.
10. Gotuj do uzyskania pożądanej konsystencji.
11. Zlej gorący syrop do wyparzonych słoiczków.
12. Postaw słoiki do góry dnem.

Zalecane dawkowanie syropu to 1 łyżeczka dziennie.

Można też zrobić syrop bez cukru. Użyj miodu zamiast cukru. Potrzebujesz około 100 g kwiatów. Dodaj miód, 2 cm korzenia imbiru. Wlej sok z połowy cytryny. Wszystko umieść w słoiku. Zalewasz kwiaty miodem. Dodaj poszatkowany imbir i sok. Zamknij słoik. Trzymaj w słoiku około 3 tygodnie. Codziennie wstrząsaj słoikiem. Po trzech tygodniach przecedź. Spożywaj 1-2 łyżeczki dziennie.

Ocet z mniszka lekarskiego

Ocet z mniszka wspomaga trawienie. Można stosować go wewnętrznie.

• Składniki:
• 2 szklanki płatków mniszka lekarskiego.
• 2 litry przegotowanej wody.
• 3 łyżki cukru.
• Matka octowa lub 3 łyżki octu jabłkowego.

Przygotowanie octu:

1. Świeżo zerwane kwiaty rozłóż na ściereczce. Pozostaw na 1-2 godziny.
2. Umyj kwiaty.
3. Umieść kwiaty w słoju o objętości 3 litrów.
4. Rozpuść cukier w wodzie.
5. Zalej kwiaty wodą z cukrem.
6. Dodaj ocet lub matkę octową.
7. Przykryj słój ściereczką.
8. Umocuj ściereczkę gumką recepturką.
9. Umieść słój w ciemnym, ciepłym miejscu. Pozostaw na dwa tygodnie.
10. Codziennie wstrząsaj słojem.
11. Po dwóch tygodniach przecedź ocet.
12. Zlej ocet do butelek.

Napar z mniszka

Napar można przygotować z różnych części mniszka. Stosuje się kwiaty, liście lub korzeń.

• Napar z korzenia:
• 2 łyżeczki suszonego korzenia.
• 1 szklanka wrzątku.

Korzeń mniszka zalej wrzątkiem. Zaparzaj pod przykryciem 10 minut. Przecedź napar. Pij ciepły napar.

• Napar z liści:
• 2 łyżeczki suszonych liści.
• 1 szklanka wrzątku.

Liście mniszka zalej wrzątkiem. Zaparzaj pod przykryciem 10 minut. Przecedź napar. Pij na ciepło.

• Napar z kwiatów:
• 2 łyżeczki suszonych kwiatów.
• 1 szklanka wrzątku.

Kwiaty mniszka zalej wrzątkiem. Zaparzaj pod przykryciem 10 minut. Przecedź napar. Pij na ciepło.

Herbatka z liści mniszka wymaga 6 łyżeczek liści. Zalej je 1,5 litra wrzątku. Zaparzaj pod przykryciem 3-4 minuty.

Inne zastosowania kulinarne

Mniszek lekarski może być głównym składnikiem dań. Bywa też ich uzupełnieniem. Sałatka z młodych liści jest prosta. Wymaga młodych liści, arbuza, sera feta. Dodaj oliwę, sok z cytryny. Dopraw pieprzem i cukrem. Posyp prażonym sezamem. Kiszone pączki kwiatowe to ciekawy dodatek. Spaghetti z łodyżek to nietypowe danie.

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Stosowanie mniszka lekarskiego jest zazwyczaj bezpieczne. Należy jednak zachować ostrożność. Istnieją pewne przeciwwskazania. Nie stosuj mniszka przy alergii. Dotyczy to uczulenia na rośliny astrowate. Przeciwwskazaniem jest niedrożność jelit. Unikaj go przy niedrożności dróg żółciowych. Ropniak pęcherzyka żółciowego wyklucza stosowanie. Osoby z nadmiernym wydzielaniem soków żołądkowych powinny uważać. Dotyczy to wrzodów żołądka i dwunastnicy. Przewlekła zgaga to kolejne przeciwwskazanie. Nie zaleca się go kobietom w ciąży. Ostrożność powinny zachować matki karmiące piersią. Osoby zażywające leki przewlekle powinny być ostrożne.

Najlepszą zasadą jest niełączenie leków z ziołami. Zioła mają duży wpływ na skuteczność antykoncepcji hormonalnej.

Mniszek lekarski może wywołać skutki uboczne. Może nasilać nadkwaśność. Czasem powoduje zgagę lub niestrawność. Możliwe są nudności i biegunki. Pyłki mniszka wywołują alergie kontaktowe.

Podsumowanie

Mniszek lekarski to cenna roślina. Ma szerokie zastosowanie w medycynie. Pomaga na trawienie i wątrobę. Działa oczyszczająco i moczopędnie. Jest bogaty w witaminy i minerały. Można go wykorzystać w kuchni. Pamiętaj o poprawnym zbiorze. Zawsze sprawdzaj przeciwwskazania. Skonsultuj stosowanie z lekarzem. Szczególnie przy chorobach przewlekłych.

Zobacz także:

• Tasznik pospolity – właściwości, zastosowanie i zwalczanie popularnego chwastu
• Trawa Vertigo i Trawa Pszeniczna: Właściwości, Uprawa i Zastosowanie
• Mak polny – piękny kwiat o bogatej historii i zaskakujących właściwościach
• Wanilia: Właściwości, pochodzenie i zastosowanie najdroższej przyprawy
• Ciekawostki o roślinach – Niesamowity świat flory