Mak polny – piękny kwiat o bogatej historii i zaskakujących właściwościach

Mak polny to roślina znana każdemu. Jego czerwone kwiaty zdobią pola i łąki. Mak polny ma długą historię i ciekawe zastosowania. Poznaj jego sekrety.

Mak polny – opis i charakterystyka

Mak polny to roślina jednoroczna. Należy do rodziny makowatych (Papaveraceae). Jego nazwa łacińska to Papaver rhoeas. Mak polny jest bardzo pospolity w całej Polsce. Rośnie na łąkach, polach i terenach ruderalnych. Osiąga wysokość do 90 cm. Łodyga rośliny jest kanciasta. Liście maku polnego są szarozielone. Mają pierzastodzielny kształt. Ich brzegi są ostro ząbkowane. Kwiaty maku polnego są jaskrawo czerwone. Mają cztery płatki. Średnica kwiatów wynosi do 10 cm. Kwitnienie trwa od maja do sierpnia. Owocem jest wielonasienna torebka. Nazywamy ją makówką. Ma jajowaty kształt. Jej długość to 1-2 cm.

Jak wygląda mak polny?

Mak polny wyróżnia się intensywnym czerwonym kolorem. Jego kwiaty są delikatne. Cztery płatki tworzą miseczkę. W centrum znajduje się czarny środek. Łodyga jest cienka i pokryta włoskami. Liście są pierzaste i szarozielone. Makówka przypomina małą, zieloną lub brązową puszkę. Nasiona maku polnego są drobne. Mają ciemny kolor.

Występowanie maku polnego

Mak polny pochodzi z Europy i Azji. Rozprzestrzenił się na inne kontynenty. Występuje powszechnie w Europie, Azji i Afryce Północnej. Znajdziemy go także w Ameryce Północnej i Australii. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju. Pojawił się na ziemiach polskich już w neolicie. Rośnie dziko na polach uprawnych. Często spotkasz go na skrajach łanów zbóż. Porasta też nieużytki rolne. Występuje w miejscach ruderalnych. Maki zdobią polskie łąki i ogrody.

Uprawa maku polnego w ogrodzie

Uprawa maku polnego jest łatwa. Roślina nie ma dużych wymagań. Polne maki lubią same wybierać swoje stanowiska. Rozmnaża się je tylko z nasion. Nasiona zbiera się od końca czerwca do września. Rozrzuć nasiona luźno po zbiorze. Nie przysypuj ich ziemią. Korzystniej rozrzucić nasiona na dużej powierzchni. Nasiona często nie wschodzą od razu. Potrafią przetrwać w ziemi wiele lat. Zaleca się mieszanie nasion z suchym piaskiem. Zapewnia to równomierne rozmieszczenie. Wysiew maku polnego można przeprowadzać późną jesienią lub wczesną wiosną. Zasiać nasiona można do gruntu. Można też wysiać je pod szkło w skrzynkach. Wysiewaj nasiona stosunkowo rzadko. Rośliny potrzebują miejsca do rozwoju.

Wymagania maku polnego

Mak polny preferuje gleby żyzne. Lubi gleby umiarkowanie suche. Dobrze rośnie na glebach wapiennych. Jest gatunkiem azotolubnym. Wymaga miejsc słonecznych i ciepłych. Powinno być osłonięte od wiatru. Mak polny jest odporny na suszę. Preferuje gleby lekkie. Mogą być piaszczyste lub gliniaste. Dobrze czuje się na podłożach przepuszczalnych. Preferuje gleby próchniczne. Gleba powinna być umiarkowanie wilgotna. Optymalne pH ziemi to 6,5-7,5. Maki polne nie wymagają nawożenia. W czasie długotrwałej suszy potrzebują podlewania.

• Rozrzuć nasiona maków luźno po zbiorze.
• Nie przysypuj nasion ziemią.
• Rozrzuć nasiona na dużej powierzchni.
• Mieszaj nasiona z suchym piaskiem dla równomiernego wysiewu.
• Wysiewaj nasiona późną jesienią lub wczesną wiosną.
• Zapewnij roślinie słoneczne i osłonięte stanowisko.
• Podlewaj maki tylko w czasie długotrwałej suszy.

Mak polny a mak lekarski – porównanie

Istnieją różne gatunki maków. Mak polny (Papaver rhoeas) to nie to samo co mak lekarski (Papaver somniferum). Mak lekarski jest objęty restrykcjami prawnymi. Uprawa maku lekarskiego w Polsce wymaga specjalnego zezwolenia. Powierzchnia uprawy maku niskomorfinowego jest ograniczona. Nie może przekroczyć 1 hektara rocznie. Mak polny nie jest objęty regulacjami prawnymi. Jest idealnym wyborem dla każdego ogrodnika. Mak polny nie zawiera morfiny. Zawiera lekko trujący alkaloid readynę. Zawiera także papawerynę. Mak lekarski wykorzystuje się w produkcji leków. Służą do produkcji leków przeciwbólowych. Używa się go do leków nasennych i rozkurczających.

Cecha	Mak polny (Papaver rhoeas)	Mak lekarski (Papaver somniferum)
Nazwa łacińska	Papaver rhoeas	Papaver somniferum
Regulacje prawne w Polsce	Brak	Wymaga zezwolenia (do 1 ha uprawy niskomorfinowej)
Zawartość morfiny	Brak	Zawiera morfinę
Popularność w ogrodach	Łatwy w uprawie, bez ograniczeń	Uprawa bez zezwolenia nielegalna

Zastosowanie maku polnego

Mak polny ma różnorodne zastosowania. Uznawany jest za chwast pól uprawnych. Zachwaszcza najczęściej zboża i rzepaki. Ma jednak cenne właściwości. Wykorzystuje się go w fitoterapii. Surowcem zielarskim są wysuszone płatki kwiatów. Płatki maku polnego to Flos Rhoeados. W medycynie ludowej stosowano go jako środek przeciwbólowy. Używano go także jako środek przeciwgorączkowy. Młode liście maku są składnikiem sałatek. Jest tak w krajach Basenu Morza Śródziemnego.

Właściwości lecznicze maku polnego

Mak polny posiada właściwości lecznicze. Działa wykrztuśnie i osłaniająco. Ma działanie uspokajające. Jest środkiem przeciwkaszlowym. Pomaga w leczeniu anginy. Stosuje się go przy zapaleniu gardła. Jest pomocny przy przeziębieniu i grypie. Używa się go na nieżyty górnych dróg oddechowych. Pomaga przy katarze i biegunkach. Wchodzi w skład mieszanek przeciwkaszlowych. Wchodzi też w skład mieszanek przeciwzapalnych. Wspomaga gojenie się ran. Pomaga w wypróżnianiu. Stosuje się go w chorobach dermatologicznych. Używany jest w schorzeniach kosmetycznych. Olej pozyskiwany z nasion nawilża skórę. Działa ujędrniająco.

• Pij herbatki z maku polnego na kaszel.
• Stosuj napary na stany zapalne gardła.
• Używaj olejku z maku polnego do pielęgnacji skóry.

Środki ostrożności

Mak polny zawiera alkaloidy. Spożyte w nadmiernych ilościach są szkodliwe. Mogą wywołać drgawki. Mogą powodować nudności i wymioty. Zielone makówki są trujące. Nie poleca się spożywania herbatek z maku polnego kobietom w ciąży. Nie są zalecane dla dzieci. Nie należy stosować maku polnego na własną rękę. Każde planowane zastosowanie skonsultuj z lekarzem.

Mak polny w kuchni i przemyśle

Mak jest wykorzystywany w przemyśle spożywczym. Używa się go także w przemyśle farmaceutycznym. Stosuje się go w przemyśle kosmetycznym. Nasiona maku lekarskiego są popularne w kuchni. Nasiona maku polnego można używać podobnie. Olej uzyskiwany z nasion maku polnego jest cenny. Pod względem jakości jest drugi po oleju z oliwek. Niebieski mak jest źródłem błonnika. Zawiera witaminy z grupy B. Dostarcza żelazo. Niebieski mak zawiera najmniej alkaloidów. Jest bardzo dobrym źródłem błonnika. Mak jest uważany za zdrowy produkt. Jedna łyżeczka maku zawiera dużo wapnia. To tyle, ile 150 ml mleka. W 100 gramach maku niebieskiego jest prawie 500 kcal. Indeks glikemiczny maku to 35. Mak niebieski może być spożywany przez kobiety ciężarne. Jest bezpieczny dla dzieci.

Cecha odżywcza	Wartość
Kaloryczność (100 g)	~500 kcal
Indeks glikemiczny	35
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe	~25%

Mak polny w kulturze i symbolice

Mak polny odgrywał ważną rolę w kulturze. Był źródłem symboliki. Kwiat maku symbolizuje sen, pokój i śmierć. Różne kolory maku mają inne znaczenie. Czerwony mak oznacza przyjemność. Biały mak symbolizuje pocieszenie. Żółty mak oznacza bogactwo i sukces. W mitologii greckiej maki kojarzono z Demeter. Maki składano w ofierze zmarłym. Tak było w rzymskich opowieściach. We wschodnim folklorze maki symbolizowały miłość. W Polsce maki są głównie kojarzone z ofiarami. Dotyczy to bitwy pod Monte Cassino. Czerwone maki symbolizują krew poległych żołnierzy. W Wielkiej Brytanii i Kanadzie nosi się sztuczne maki. Robi się to w Dniu Pamięci.

Kwiat maku w snach może symbolizować potrzebę odpoczynku lub regeneracji.

Maki często przedstawiano w sztuce i literaturze jako symbol snu, śmierci i pokoju.

Na ziarnku maku stoi mały dom,/ Pieski szczekają na księżyc makowy. – Czesław Miłosz

Przejdą lata i wieki przeminą,/ Pozostaną ślady dawnych dni/ I tylko maki na Monte Cassino. – Feliks Konarski

Mak polny jako chwast

Mak polny jest powszechnie uznawany za chwast. Jest bardzo rozpowszechniony w strefie klimatu umiarkowanego. Zachwaszcza głównie zboża. Występuje też w rzepaku. Jest gatunkiem bardzo pospolitym. Jego produktywność nasion jest ogromna. Jedna roślina może wyprodukować 10-50 tysięcy nasion. Czasem nawet 800 tysięcy. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania bardzo długo. Potrafią przetrwać w ziemi 30-40 lat. Niektóre źródła podają nawet ponad 80 lat. Mak polny stanowi problem w uprawach. Ma ekonomiczny próg szkodliwości. Dla zbóż to 6-10 roślin na 1 m². Dla rzepaku to 15-25 roślin na 1 m².

Ekonomiczny próg szkodliwości maku polnego (rośliny na 1 m²)

Liczba nasion produkowanych przez jedną roślinę maku polnego

Mak polny w ogrodach ozdobnych

Mimo że bywa chwastem, mak polny jest cenioną rośliną ozdobną. Często urozmaica łąki kwietne. Jest uprawiany w ogrodach wiejskich. Pasuje do ogrodów naturalistycznych. Najefektowniej wygląda w większych grupkach. Można rozsiać go w kilku miejscach w ogrodzie. Dobrze komponuje się z innymi roślinami. Pasuje do orlików i ostróżek. Ładnie wygląda z kosaćcami i łubinami. Maki syberyjskie i maki wschodnie są popularne na rabatach. Mak polny może być uprawiany w ogrodach miejskich. Dodaje uroku przestrzeniom zielonym. Warto przyjrzeć się bliżej makom. Fotografowanie maków to jeden z trendów lata. Można tworzyć bukiety z maków.

Zobacz także:

• Rezerwat Niebieskie Źródła: Wyjątkowe miejsce w Polsce
• Niedźwiedź brunatny – poznaj największego drapieżnika Europy
• Słonecznik – wszystko, co musisz wiedzieć
• Ciekawostki o pszczołach – fascynujący świat owadów
• Wojna Dwóch Róż – przyczyny, przebieg, skutki