Wincenty Witos był wybitnym polskim politykiem. Został trzykrotnym premierem Rzeczypospolitej Polskiej. Był liderem ruchu ludowego. Uznaje się go za jednego z Ojców Niepodległości. Urodził się w ubogiej rodzinie. Stał się kluczową postacią polskiej polityki XX wieku.
Kim był Wincenty Witos? Początki życia i edukacji
Wincenty Witos przyszedł na świat 21 stycznia 1874 roku. Urodził się we wsi Wierzchosławice. Miejscowość leży w powiecie tarnowskim. Czasem podaje się, że urodził się w Dwudniakach. To przysiółek nieopodal Tarnowa.
Jego rodzice to Wojciech i Katarzyna Sroka. Pochodzili z bardzo ubogiej rodziny chłopskiej. Rodzice Wincentego Witosa byli analfabetami. Sytuacja materialna rodziny była trudna.
Za młodu musiał pomagać w gospodarstwie. To spowodowało opóźnienie w nauce. Ukończył tylko cztery klasy szkoły wiejskiej. Był w dużej mierze samoukiem. Od młodości interesował się polityką.
W roku 1898 ożenił się z Katarzyną Tracz. Rok później para doczekała się córki. Nadali jej imię Julia.
Odbył dwuletnią służbę wojskową. Służył w armii austriackiej. Prowadził gospodarstwo rolne w Wierzchosławicach. Od 1908 roku był wójtem tej wsi. Pełnił tę funkcję aż do 1931 roku.
Gdzie urodził się Wincenty Witos?
Wincenty Witos urodził się we wsi Wierzchosławice. Miejscowość ta leży koło Tarnowa.
Początki aktywności politycznej Wincentego Witosa
Witos wcześnie rozpoczął działalność publiczną. W 1895 roku wstąpił do Stronnictwa Ludowego. Był związany z tym ruchem w Galicji. W 1903 roku wybrano go do Rady Naczelnej PSL. Był posłem na galicyjski Sejm Krajowy. Został także członkiem austriackiej Rady Państwa. Jego działalność inspirował tygodnik „Przyjaciel Ludu”.
W 1913 roku współtworzył PSL „Piast”. W 1914 roku został jego wiceprezesem. W 1918 roku objął stanowisko prezesa Zarządu Głównego PSL „Piast”.
Witos a odzyskanie Niepodległości Polski
Wincenty Witos odegrał ważną rolę w 1918 roku. Stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej. Komisja działała od 28 października 1918 roku w Krakowie. Była to ważna instytucja. Pomagała tworzyć nowy organizm państwowy. Witos uważał to za radosną konieczność. Nie uchylał się od odpowiedzialności. Spełniał to zadanie mimo ataków. Uznaje się go za jednego z Ojców Niepodległości.
Wincenty Witos – Trzykrotny Premier Rzeczypospolitej Polskiej
Wincenty Witos trzykrotnie pełnił funkcję premiera RP. Był szefem rządu w kluczowych momentach historii Polski.
Pierwsza Kadencja: Rząd Obrony Narodowej (1920-1921)
Pierwszy raz objął urząd premiera w 1920 roku. Był to czas wojny polsko-bolszewickiej. Stanął na czele Rządu Obrony Narodowej. Pełnił tę funkcję od 24 lipca do 13 września 1920 roku. Był jednym z najważniejszych osób. Współodpowiadał za obronę Rzeczypospolitej. Bronił kraju przed nawałą bolszewików. W krytycznym momencie wojny stanął na czele rządu.
Idzie walka i trzeba ją podjąć. Nie sięgając po niczyje, trzeba bronić swego, i to bronić przed każdym, kto się ośmieli po nie sięgać.
Kto z Was zdolny do noszenia broni, na front! Dzisiaj największy obowiązek każdego Polaka to służba w obronie Ojczyzny.
Jego rząd przyjął nową polską konstytucję w 1921 roku.
Druga Kadencja: Koalicja (1923)
Drugi raz Witos został premierem w 1923 roku. Utworzył koalicję z endecją. Partnerami były Związek Ludowo-Narodowy i Narodowa Demokracja.
Trzecia Kadencja: Przed Przewrotem Majowym (1926)
Trzecia kadencja rozpoczęła się w 1926 roku. Witos apelował o reformę ustroju parlamentarnego. Jego ponowny wybór na premiera miał poważne konsekwencje. Skłonił Józefa Piłsudskiego do zamachu stanu. Witos musiał ustąpić.
Ile razy Wincenty Witos był premierem Polski?
Wincenty Witos trzykrotnie pełnił funkcję premiera Rzeczypospolitej Polskiej.
| Kadencja | Okres | Szczegóły |
|---|---|---|
| Pierwsza | 1920–1921 | Rząd Obrony Narodowej, Wojna Polsko-Bolszewicka |
| Druga | 1923 | Koalicja z endecją |
| Trzecia | 1926 | Przed przewrotem majowym |
Witos w opozycji i Proces Brzeski
Po 1926 roku Wincenty Witos był w opozycji. Sprzeciwiał się partii rządzącej. Był przeciwnikiem Józefa Piłsudskiego. Działał w ramach Centrolewu. Była to opozycja wobec sanacji.
W 1930 roku został aresztowany. Aresztowali go piłsudczycy. Uwięziono go w Brześciu nad Bugiem. Był to element represji. Aresztowanie doprowadziło do Procesu Brzeskiego. W 1931 roku został skazany. Otrzymał wyrok 1,5 roku więzienia. Spędził w areszcie i więzieniu około 18 miesięcy.
Historycy odnotowują różne wypowiedzi Witosa. Jedna z nich dotyczy krytyki sytuacji kraju. Pojawiło się hasło: „Za rządów Witosa Polska głodna i bosa.”
Witos wyrażał także kontrowersyjne opinie. Dotyczyły one ludności żydowskiej. Mówił o ich odpowiedzialności. Wskazywał na nędzę i cierpienie ludności polskiej. Zarzucał im prześladowanie i szpiegostwo. Twierdził, że donosili i prowadzili pod szubienicę. Uważał, że uchylają się od służby wojskowej. Jego zdaniem zajmowali stanowiska w bezpiecznych miejscach. Mieli działać na szkodę ludności polskiej. To cytat z jego wspomnień.
(…) odpowiedzialność (Żydów) za nędzę i cierpienie przebyte, oni ją bowiem (ludność polską) prześladowali, szpiegowali i donosili, prowadząc nieraz pod szubienicę. (…) uchylają się od służby wojskowej, w bezpiecznych miejscach zajmują liczne stanowiska, działając (…) na szkodę ludności polskiej.
Dlaczego Wincenty Witos został aresztowany w 1930 roku?
Wincenty Witos został aresztowany przez piłsudczyków. Był to element represji wobec opozycji po wyborach.
Losy Wincentego Witosa na Emigracji i w Okupowanej Polsce
Po skazaniu Witos opuścił Polskę. W latach 1933-1939 przebywał na wychodźstwie. Mieszkał w Czechosłowacji. Był to trudny czas. Mimo to pozostał aktywny politycznie.
Po wybuchu II wojny światowej wrócił do kraju. W latach 1940-1941 był więziony przez Niemców. Piłsudczycy przetrzymywali go wcześniej. Nazistowskie władze również go aresztowały. W 1944 roku planowano jego przerzut do Londynu. Plan ten nie doszedł do skutku.
Ostatnie Lata i Dziedzictwo Wincentego Witosa
Po zakończeniu II wojny światowej Witos wrócił do działalności. W 1945 roku powołano go na wiceprzewodniczącego Krajowej Rady Narodowej. Nie podjął się tej funkcji. Powodem był zły stan zdrowia.
Zmarł niedługo po zakończeniu wojny. Odszedł 31 października 1945 roku. Zmarł w szpitalu bonifratrów w Krakowie. Miał 71 lat.
Wincenty Witos pozostaje ważną postacią historyczną. Jest postrzegany jako symbol. Reprezentował walkę o prawa chłopów. Miał ogromny wpływ na politykę międzywojenną. Zalicza się go do grona ojców Niepodległości. Jego zasługi są czasem mniej znane. Inni politycy bywają bardziej eksponowani. Sejm RP uznał rok 2024 Rokiem Wincentego Witosa. To podkreśla jego znaczenie.
Chłop zachował w najgorszych chwilach ziemię, religię i narodowość. Te trzy wartości dały podstawę do stworzenia państwa.
Nie ma sprawy ważniejszej niż Polska.
Witos wierzył w służbę państwu. Niezależnie od tego, kto nim rządzi. Taka postawa cechowała jego działalność.
służcie państwu niezależnie, jaki jest rząd.
Ciekawostki z życia Wincentego Witosa
Życie Wincentego Witosa obfitowało w ciekawe momenty. Poznajmy kilka z nich.
- Rodzice Wincentego Witosa byli analfabetami.
- Wincenty Witos trzykrotnie pełnił funkcję premiera Polski.
- Został aresztowany przez piłsudczyków w 1930 roku.
- Witos sprzeciwiał się partii rządzącej. Był przeciwnikiem Józefa Piłsudskiego.
- Był trzykrotnie więziony w ciągu życia.
- Był przetrzymywany przez nazistowskie władze po wybuchu II wojny światowej.
- Wincenty Witos zmarł niedługo po zakończeniu II wojny światowej.
Sam o sobie mówił w sposób realistyczny. Nie przypisywał sobie przesadnej wrażliwości. Nie miał skłonności poetyckich. Starał się patrzeć na wszystko realnie.
Sam o sobie mówił, że nigdy nie miał przesadnej wrażliwości ani skłonności poetyckich, za to starał się na wszystko patrzeć realnie.
Opowiadał anegdoty z życia ludu. Jedna z nich dotyczyła chłopa z Podlasia. Gospodarz pokazał dokument indygenatu. Miał on świadczyć o szlacheckim pochodzeniu. Chłop powiedział, że to po to, by ludzie wiedzieli. Że jego przodkowie nie byli bici po dupie. Witos skomentował, że warto pamiętać. Warto pamiętać, że się w dupę nie brało. Bardziej niż odwrotnie.
W chacie na Podlasiu, gdzie bieda aż piszczała (…) gospodarz dumnie wyciągnął ze skrzyni dokument poświadczający indygenat. – Na co to wam? – pytam. – Na to, by ludzie wiedzieli, że moi przodkowie nie byli po dupie bici – odparł chłop. Warto było pamiętać, że się w dupę nie brało, niźli odwrotnie.
Ile razy Wincenty Witos był więziony?
Wincenty Witos był trzykrotnie więziony w ciągu swojego życia.
Zobacz także: