Wojciech Korfanty był kluczową postacią w walce o polskość Górnego Śląska. Jego działalność polityczna i społeczna ukształtowała granice odrodzonej Polski. Poznaj jego życie i dziedzictwo.
Kim był Wojciech Korfanty?
Wojciech Korfanty to jeden z najbardziej znanych polskich polityków. Działał aktywnie w pierwszej połowie XX wieku. Urodził się 20 kwietnia 1873 roku. Miejscem urodzenia była osada Sadzawka. Dziś to część Siemianowic Śląskich. Korfanty pochodził z rodziny górniczej. Był synem Józefa i Karoliny Korfantych. Miał liczne rodzeństwo. Wyróżniał się inteligencją i ambicją.
Był politykiem, społecznikiem i dziennikarzem. Został przywódcą polskiego ruchu narodowego. Jego głównym celem była jedność Górnego Śląska z resztą ziem polskich. Przeciwstawiał się germanizacyjnej polityce. Walczył także o prawa niższych warstw społecznych. Jego życie poświęcone było sprawie narodowej.
Wczesne lata i edukacja
Młody Wojciech Korfanty uczęszczał do szkoły ludowej. Ukończył cztery klasy. Następnie kształcił się w gimnazjum w Katowicach. Tam zetknął się z germanizacją. Profesorowie lżyli wszystko co polskie i katolickie. To wzbudziło w nim ciekawość. Zaczął czytać polskie książki. Chciał poznać naród, którego językiem mówił w domu. Ważne: To doświadczenie ukształtowało jego świadomość narodową.
Po maturze studiował na Politechnice w Berlinie. Później przeniósł się na Uniwersytet Berliński. W 1901 roku ukończył studia. W czasie studiów angażował się w działalność patriotyczną. Organizował wycieczki do polskich miast. Kolportował tajne pisma. W 1896 roku wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. W 1901 roku dołączył do Ligi Narodowej.
Początki kariery politycznej
Korfanty rozpoczął karierę polityczną w 1903 roku. Wtedy wybrano go do niemieckiego Reichstagu. Został posłem do parlamentu. Był pierwszym politykiem z Górnego Śląska. Głosił jedność regionu z Polską. W Reichstagu walczył o polskie prawa. Sprzeciwiał się dyskryminacji Polaków. Jego przemówienia były odważne i głośne. W 1918 roku zażądał powrotu ziem polskich do Polski.
Redagował polskie pisma na Śląsku. Był związany z gazetą 'Polak’. Później redagował 'Górnoślązaka’. Marcin Biedermann finansował tę gazetę. Korfanty wykorzystywał media do szerzenia idei polskości. Chciał uświadamiać narodowo Ślązaków. Jego działalność dziennikarska była ważna.
Kiedy Wojciech Korfanty rozpoczął działalność polityczną na szerszą skalę?
Wojciech Korfanty rozpoczął działalność polityczną w 1903 roku. Wtedy został wybrany do Reichstagu.
Rola w odrodzeniu Polski
Po 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. Korfanty odegrał w tym istotną rolę. Był członkiem Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu. Działał tam w listopadzie 1918 roku. Kierował wydziałem wojskowym. Brał udział w powstaniu wielkopolskim. Przyczynił się do sukcesu tego zrywu.
Jego głównym polem działania był jednak Górny Śląsk. Dążył do włączenia go do Polski. Region był uprzemysłowiony. Jego przyłączenie było kluczowe dla gospodarki. Korfanty był zwolennikiem politycznego samostanowienia Śląska. Widział go jako integralną część Rzeczypospolitej.
Plebiscyt i Powstania Śląskie
Traktat Wersalski przewidział plebiscyt na Górnym Śląsku. Miał on zdecydować o przynależności państwowej regionu. Korfanty stanął na czele Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. Został mianowany komisarzem w 1920 roku. Był to trudny czas. Region był areną starć.
W latach 1919-1921 wybuchły trzy powstania śląskie. Korfanty był przywódcą tych zrywów. W maju 1921 roku wywołał III powstanie śląskie. Został wtedy jego dyktatorem. Celem było przyłączenie jak największej części regionu do Polski. Powstanie trwało do lipca 1921 roku.
Wyniki plebiscytu nie były w pełni korzystne. Za przynależnością do Polski głosowało 40,3%. Liga Narodów zatwierdziła podział Śląska. Polsce przyznano część spornego obszaru. Było to 29% terenu. Przyłączony obszar zamieszkiwało 46% ludności. Polska zyskała większość przemysłu. Obejmował 53 z 67 kopalń. Polska otrzymała 22 z 37 wielkich pieców. Włączono też 9 z 14 stalowni. To przyłączenie miało ogromne znaczenie gospodarcze dla Polski.
Korfanty był krytykowany za przebieg powstania. Cytowano jego słowa:
Rząd Polski odwołał mnie ze stanowiska komisarza plebiscytowego, ponieważ niezdolny byłem przeszkodzić wybuchowi ruchu zbrojnego.
Mimo kontrowersji, jego rola była decydująca. Przyczynił się do włączenia uprzemysłowionej części Śląska do Polski.
Jaką rolę odegrał Wojciech Korfanty w Powstaniach Śląskich?
Wojciech Korfanty był przywódcą powstań śląskich. Został dyktatorem III powstania śląskiego w 1921 roku.
Działalność w II Rzeczypospolitej
W odrodzonej Polsce Korfanty był czołowym politykiem. Został posłem do Sejmu. Zasiadał w nim w latach 1922-1930. Był jednym z przywódców Chrześcijańskiej Demokracji. Przewodniczył tej partii. Był też liderem Stronnictwa Pracy. Działał aktywnie na scenie parlamentarnej.
Pełnił ważną funkcję w rządzie. W 1923 roku został wicepremierem. Był to rząd Wincentego Witosa. Korfanty miał inne poglądy polityczne niż obecny rząd. Mimo to, gotów był współpracować. Cytowano jego słowa:
Nie zwalczam instytucji, tylko człowieka, który nią kieruje, a który jest efemerydą, zjawiskiem chwilowym jak my wszyscy w stosunku do Polski (…), jestem przeciwnikiem obecnego rządu bo mam inne poglądy polityczne, ale niech ten sam rząd przyśle tutaj na stanowisko wojewody człowieka porządnego, to my się z nim na punkcie potrzeb śląskich dogadamy.
Korfanty miał konflikty polityczne. Jednym z konkurentów był Michał Grażyński. Grażyński był wojewodą śląskim. Był zaufanym człowiekiem Piłsudskiego. Obaj panowie różnili się pochodzeniem i wizją Śląska. Grażyński był wojewodą od 1926 do 1939 roku.
Ostatnie lata i śmierć
Po przewrocie majowym Korfanty znalazł się w opozycji. Krytykował rządy sanacji. W 1930 roku został aresztowany. Było to w ramach przygotowań do procesu brzeskiego. Spędził czas w więzieniu. Jego zdrowie ucierpiało. W 1935 roku wyemigrował z Polski. Przebywał głównie w Pradze. Dołączył do Frontu Morges. Była to opozycyjna koalicja. Należeli do niej Władysław Sikorski i Ignacy Paderewski.
W kwietniu 1939 roku wrócił do Polski. Sytuacja międzynarodowa była napięta. Groziła wojna. Został ponownie aresztowany. Przetrzymywano go na Pawiaku w Warszawie. Zwolniono go 20 lipca 1939 roku. Był już bardzo chory. Zmarł niedługo potem. Odszedł 17 sierpnia 1939 roku w Warszawie. Zmarł w warszawskim szpitalu. Jego śmierć nastąpiła po aresztowaniu. Pochowano go w Katowicach. Pogrzeb zgromadził 5000 uczestników. Nad jego grobem pochylono 400 sztandarów.
Kiedy i gdzie zmarł Wojciech Korfanty?
Wojciech Korfanty zmarł 17 sierpnia 1939 roku w Warszawie.
Dziedzictwo i znaczenie
Wojciech Korfanty jest pamiętany jako wielki patriota. Walczył o polskość Górnego Śląska. Jego działania miały kluczowe znaczenie. Przyczynił się do włączenia regionu do Polski. Jest zaliczany do najwybitniejszych Ślązaków. Uznaje się go za jedną z osób najbardziej zasłużonych dla regionu. Rok 2009 obchodzono jako Rok Korfantego w województwie śląskim.
Jego życie pokazuje wartość walki. Walczył o swoje wartości. Nie zważał na przeciwności losu. Jego postać inspiruje. Przypomina o złożonej historii Śląska. Cytował hasła takie jak:
wszystko dla Polski
działać politycznie, a myśleć narodowo
Wszystko dla Polski, Polska dla Polaków
Te słowa oddają jego zaangażowanie. Korfanty pozostawił trwały ślad w historii. Jego dziedzictwo jest żywe.
Ciekawostki o Wojciechu Korfantym
Wojciech Korfanty właściwie nazywał się Adalbert Korfanty. Ożenił się z Elżbietą Szprotówną. Ślub odbył się 5 października 1903 roku. Miał pięcioro dzieci. Jedno ze źródeł podaje, że miał dziewięcioro dzieci. Był prezesem Towarzystwa Gimnastycznego 'Sokół’ w Katowicach. Współtworzył Traktat Wersalski. Był jednym z głównych aktywistów ruchu narodowego. Jego postać budziła emocje. Jedni go podziwiali, inni krytykowali.
Jego walka o Śląsk była złożona. Wymagała negocjacji i zbrojnych zrywów. Korfanty potrafił łączyć różne metody. Był człowiekiem czynu. Jego biogramy dostępne są w różnych źródłach. Na przykład, Instytut Pamięci Narodowej publikuje biogramy. Można je znaleźć na portalu Przystanek Historia.
Cytowano jego słowa o uświadomieniu narodowym:
Zasługę mojego uświadomienia narodowego przypisać muszę moim hakatystycznym profesorom w gimnazjum w Katowicach, którzy zohydzaniem wszystkiego co polskie i co katolickie wzbudzili we mnie ciekawość do książki polskiej, z której pragnąłem się dowiedzieć, czym jest ten lżony i poniżany naród, którego językiem w mojej rodzinie mówiłem.
Inny cytat dotyczy jego wizji Polski:
Bezrobotni są bez środków do życia… Ja sam przyznaje się do tego, że wymarzona przeze mnie wolna i niezależna Polska, za którą walczyłem i cierpiałem, przedstawia się inaczej.
Podsumowanie
Wojciech Korfanty był postacią niezwykłą. Jego życie splotło się z losami Górnego Śląska. Poświęcił się walce o polskość. Był posłem, komisarzem plebiscytowym, dyktatorem powstania. Jego wkład w odzyskanie niepodległości jest nieoceniony. Pomimo trudności i konfliktów, osiągnął wiele. Przyczynił się do przyłączenia kluczowego regionu do Polski. Jego dziedzictwo pozostaje ważnym elementem polskiej historii.
Zobacz także: