Oskar Schindler to postać owiana legendą. Był niemieckim przedsiębiorcą i członkiem partii nazistowskiej. Mimo to uratował ponad tysiąc Żydów przed zagładą. Jego historia stała się symbolem ratowania życia w czasach Holokaustu. Poznaj fakty i kontrowersje wokół tej niezwykłej postaci.
Kim był Oskar Schindler?
Oskar Schindler urodził się 28 kwietnia 1908 roku. Przyszedł na świat w Svitavach (Zwittau) w Austro-Węgrzech. Był niemieckim przedsiębiorcą z rodziny Niemców sudeckich. Wstąpił do Partii Niemców Sudeckich w 1935 roku. Został członkiem partii nazistowskiej NSDAP w 1939 roku. Działał również jako agent Abwehry. Przed wojną był wielokrotnie aresztowany. Dotyczyło to głównie chuligaństwa. W 1938 roku uwięziła go czeska policja. Jego wczesne życie bywało burzliwe.
Miał żonę Emilie Pelzl. Jego biograf David M. Crowe badał pierwszy okres jego życia. Stwierdził, że w niczym nie przypominał filmowej postaci.
Muszę przyznać, że po zbadaniu pierwszego okresu jego życia zadałem sobie pytanie: W co ja się wpakowałem?! Ten Schindler w niczym nie przypomina postaci granej w filmie przez Liama Neesona.
– David M. Crowe.
Gdzie urodził się Oskar Schindler?
Oskar Schindler urodził się w Svitavach. Miasto to leży w Czechach. W chwili jego narodzin były to Austro-Węgry.
Fabryka Schindlera w Krakowie
W listopadzie 1939 roku Schindler nabył fabrykę. Była to Pierwsza Małopolska Fabryka Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych „Rekord”. Przejął ją w Krakowie. Zmienił jej nazwę na Deutsche Emailwarenfabrik (DEF). Fabryka Emalia w Krakowie stała się jego najbardziej znanym przedsięwzięciem. Początkowo motywacje Schindlera były biznesowe.
Wrócę bogaty. A ludzie długo będą mówić o mnie.
– Oskar Schindler.
Zatrudniał w fabryce Polaków i Żydów. Koszt dnia pracy polskiego robotnika wynosił 20-30 zł. Koszt dnia pracy żydowskiego robotnika był znacznie niższy. Wynosił 3-5 zł. W szczytowym okresie w 1944 roku zatrudniał 1750 pracowników. Ponad 1000 z nich było Żydami. Zatrudnianie Żydów gwarantowało im życie. Chroniło przed deportacją do obozów zagłady.
W 1942 roku Niemcy rozpoczęli likwidację krakowskiego getta. Część żydowskich pracowników trafiła do obozu pracy w Płaszowie. Amon Göth był komendantem tego obozu. Znany był ze swojego sadyzmu wobec więźniów.
| Grupa pracowników | Szacowany koszt dniówki |
|---|---|
| Polski robotnik | 20-30 zł |
| Żydowski robotnik | 3-5 zł |
Współpraca z Amonem Göthem i ratowanie Żydów
Schindler musiał negocjować z Göthem. Płacił łapówki, aby utrzymać swoich pracowników. Twierdził, że potrzebuje wykwalifikowanej kadry. Argumentował, że zaszkodzenie jego pracownikom zaszkodzi produkcji. Groził żądaniem odszkodowania od niemieckiego rządu. Wykorzystał ponad 4 miliony marek na ratowanie życia Żydów. Płacił łapówki w Płaszowie i Auschwitz. Ratował ich przed deportacją. Jego motywacje były złożone. Z czasem jego działania stały się bardziej altruistyczne.
Tutaj są moje dzieci.
– Oskar Schindler. To zdanie miało odnosić się do jego żydowskich pracowników.
Lista Schindlera i przeniesienie fabryki do Brünnlitz
Najsłynniejszym dokonaniem Schindlera jest Lista Schindlera. Była to lista żydowskich pracowników. Gwarantowała im przeniesienie do nowej fabryki. Uratowała ich przed zagładą. Różne źródła podają nieco inne liczby. Lista Schindlera ocaliła ponad 1200 osób. Inne dane mówią o 1100 uratowanych Żydach. W Brünnlitz uratowano około 800 Żydów. Grupa 120 uratowanych z Goleszowa liczyła 107 mężczyzn. To pokazuje skalę jego działań.
W 1944 roku fabryka została przeniesiona. Nowa lokalizacja to Brünnlitz na Morawach. Była to filia obozu Gross-Rosen. Schindler kontynuował tam produkcję. Miał to być zakład produkujący amunicję. Do końca wojny fabryka wyprodukowała tylko jeden wagon amunicji. Schindler celowo sabotował produkcję. Skupiał się na ochronie pracowników. Brünnlitz zostało wyzwolone w 1945 roku.
Ile osób znalazło się na Liście Schindlera?
Na Liście Schindlera znalazło się około 1200 osób. Te osoby zostały uratowane przed Holokaustem.
Oskar Schindler po wojnie
Po wojnie Oskar Schindler miał trudności finansowe. Był na czeskiej liście poszukiwanych zbrodniarzy. Jego działalność ratownicza była jednak znana. Został uhonorowany tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata. Instytut Yad Vashem przyznał mu to wyróżnienie. Nastąpiło to w 1963 lub 1993 roku według różnych źródeł. Tytuł ten przyznawany jest osobom nieżydowskiego pochodzenia. Ratowały one Żydów w czasie Holokaustu.
Oskar Schindler zmarł 9 października 1974 roku. Miał 66 lat. Zmarł w Hildesheim w Niemczech. Został pochowany w Jerozolimie. Jego grób znajduje się na katolickim cmentarzu parafialnym. Leży na górze Syjon. Jest jedynym członkiem partii nazistowskiej pochowanym w Jerozolimie. Na jego grobie ludzie kładą kamyki. To tradycyjny żydowski sposób okazania pamięci i szacunku.
Dlaczego Oskar Schindler jest pochowany w Jerozolimie?
Oskar Schindler jest pochowany w Jerozolimie na górze Syjon. Został tam pochowany na własne życzenie. Chciał być blisko ludzi, których uratował.
Oskar Schindler w kulturze masowej
Historia Oskara Schindlera zyskała światowy rozgłos. Stało się to głównie dzięki literaturze i filmowi. Thomas Keneally napisał książkę „Arka Schindlera”. Powieść ukazała się w 1983 roku. Stała się podstawą scenariusza filmowego. Steven Spielberg nakręcił film „Lista Schindlera”. Film miał premierę w 1993 roku. Odtwórcą roli Schindlera był Liam Neeson. Film zdobył wiele nagród. Miał ogromny wpływ na świadomość globalną.
Wpływ amerykańskiego przemysłu filmowego na ludzkość jest gigantyczny. Ja sam nigdy nie słyszałem o Schindlerze dopóty, dopóki nie obejrzałem superprodukcji Spielberga.
– David M. Crowe.
Film „Lista Schindlera” opowiada o prawdziwych faktach. Przedstawia też mity związane z tą postacią. Niektórzy uważają, że film ukrył niewygodną prawdę. Skupiał się na bohaterstwie. Mniej pokazywał jego wczesne, kontrowersyjne życie. Mimo to film przyczynił się do rozgłosu Schindlera. Sprawił, że jego historia dotarła do milionów ludzi.
- Film „Lista Schindlera” warto obejrzeć.
- Książka „Arka Schindlera” pogłębia wiedzę o jego życiu.
Kontrowersje i różne spojrzenia na postać Schindlera
Oskar Schindler budzi różne emocje. Dla Czechów bywał zdrajcą. Dla Polaków postać jest co najmniej kontrowersyjna. Dla części Żydów był zbawcą. Uważają go niemal za pół-Boga. Niektórzy historycy krytycznie oceniają jego początkowe motywacje. Wskazują na biznesowe podejście. Zwracają uwagę na jego zaangażowanie w Abwehrę i NSDAP.
To Abraham Bankier przekonał Schindlera, żeby w Emilii zatrudnić Żydów. Użył do tego argumentów natury finansowej.
– cytat z analizy.
Inni podkreślają jego przemianę. Z biznesmena stał się ratującym życie. Poświęcił cały swój majątek. Wydał miliony marek na łapówki i utrzymanie fabryki. Robił to, aby chronić swoich pracowników.
Crowe, który spojrzał na życie Schindlera bardzo krytycznie, przyznał, iż przedsiębiorca zrobił zdecydowanie więcej niż to, co powinien był zrobić, by zapewnić sobie powojenne alibi.
– cytat z analizy. Ocaleni Żydzi świadczą o jego ludzkim postępowaniu.
Swoje życie zawdzięczamy wyłącznie wysiłkom dyrektora Schindlera i jego ludzkiemu postępowaniu wobec swoich robotników.
– Ocaleni Żydzi.
Historia Schindlera pokazuje złożoność czasów wojny. Pokazuje, że ludzie podejmowali trudne wybory. Jego motywacje mogły ewoluować. Ważny jest ostateczny efekt jego działań. Uratował życie ponad tysiąca osób.
Czy Oskar Schindler był nazistą?
Tak, Oskar Schindler był członkiem partii nazistowskiej NSDAP. Wstąpił do niej w 1939 roku.
Dziedzictwo i pamięć
Dlaczego warto pamiętać o Oskarze Schindlerze? Jego historia to przykład indywidualnego oporu. Pokazuje, że nawet w najgorszych czasach można pomagać. Jego fabryka w Krakowie jest dziś muzeum. Nosi nazwę Fabryka Emalia Oskara Schindlera. Jest częścią Muzeum Krakowa. Odwiedzają ją tysiące ludzi rocznie. Muzeum opowiada historię Krakowa pod okupacją. Pokazuje losy Żydów i Polaków. Przedstawia też postać Schindlera.
Pamięć o Sprawiedliwych wśród Narodów Świata jest ważna. Oskar Schindler jest jednym z nich. Jego grób w Jerozolimie jest miejscem pielgrzymek. Odwiedzają go uratowani i ich rodziny. To dowód wdzięczności. Historia Schindlera jest nadal przedmiotem badań. Analizują ją historycy na całym świecie. Edukacja historyczna przez media internetowe rozpowszechnia jego historię.
- Odwiedź Fabrykę Schindlera w Krakowie.
- Poznaj historie innych Polaków ratujących Żydów.
- Udostępniaj informacje o Sprawiedliwych.
Zobacz także: