Maria Stuart, postać tragiczna i fascynująca, przeszła do historii jako szkocka królowa i rywalka Elżbiety I. Jej życie pełne było intryg, małżeństw i walki o tron. Poznaj dramatyczne dzieje Marii Stuart.
Młodość, dziedzictwo i lata we Francji
Maria Stuart przyszła na świat 8 grudnia 1542 roku. Urodziła się w Linlithgow w Szkocji. Była jedynym dzieckiem króla Szkocji Jakuba V. Jej matką była Maria de Guise.
Ojciec Marii zmarł niedługo po jej narodzinach. Król Jakub V przegrał wojnę z Anglią. Maria odziedziczyła szkocki tron mając zaledwie sześć dni. Została koronowana na królową Szkocji 9 sierpnia 1543 roku.
Maria Stuart miała także prawo do tronu Anglii. Była prawnuczką angielskiego króla Henryka VII. Stanowiła zagrożenie dla panującej dynastii Tudorów.
Królowa Francji
Matka Marii, Maria de Guise, podjęła ważną decyzję. Wywiozła Marię do Francji. Chciała w ten sposób chronić ją przed angielskim królem Henrykiem VIII. Henryk VIII zabiegał o rękę Marii dla swojego syna Edwarda. Maria spędziła młodość na francuskim dworze. Uczyła się kilku języków obcych.
W 1558 roku Maria poślubiła delfina Francji. Została żoną Franciszka II. W 1559 roku Franciszek II objął tron Francji. Maria Stuart została królową Francji i Szkotów. Była królową Francji przez jeden rok. Franciszek II zmarł w 1560 roku. Maria owdowiała w młodym wieku.
- Sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o historii Anglii.
Powrót do Szkocji i burzliwe rządy
Maria Stuart wróciła do Szkocji w 1561 roku. Przejęła rządy w swoim królestwie. Szkocja była krajem podzielonym. Wpływy zdobywał protestantyzm. Maria pozostała gorliwą katoliczką. Musiała zmierzyć się z opozycją.
Głównym doradcą Marii Stuart został James Stewart. Pomagał jej w sprawowaniu władzy. Maria rezydowała między innymi w Edynburgu i Holyrood.
Małżeństwo z Lordem Darnleyem
W 1565 roku Maria podjęła decyzję o kolejnym małżeństwie. Poślubiła swojego kuzyna, Lorda Darnley’a. Nazywał się Henry Stuart. To małżeństwo miało wzmocnić jej pozycję. Lord Darnley był jednak trudnym partnerem. Okazał się pijakiem i niewiernym małżonkiem.
Małżeństwo Marii z Darnleyem trwało 19 miesięcy. Owocem ich związku był syn. Jakub Stuart urodził się 19 czerwca 1566 roku. Został później królem Szkocji i Anglii.
Jak długo trwało małżeństwo Marii Stuart z Lordem Darnleyem?
Małżeństwo Marii Stuart z Lordem Darnleyem trwało 19 miesięcy.
Zabójstwo Rizzio i śmierć Darnleya
Lord Darnley stał się coraz bardziej uciążliwy. Czuł się pomijany przez Marię. Przyjaciele króla wmówili mu romans Marii z jej sekretarzem. Sekretarzem Marii był David Rizzio. W 1566 roku doszło do tragicznych wydarzeń. Darnley i jego spiskowcy zamordowali Davida Rizzio. Zamach miał miejsce w obecności Marii. Rizzio zginął od 50 pchnięć nożem.
W lutym 1567 roku zginął Lord Darnley. Jego dom, Kirk o’Field w Edynburgu, eksplodował. Ciało Darnleya znaleziono na zewnątrz. Okoliczności jego śmierci są niejasne. Hrabia Bothwell był oskarżany o udział w zabójstwie.
Małżeństwo z Hrabim Bothwellem i abdykacja
W maju 1567 roku Maria poślubiła Jamesa Hepburna. Był on IV hrabią Bothwellem. To małżeństwo wywołało skandal. Bothwell był powiązany ze śmiercią Darnleya. Szkocka szlachta zbuntowała się przeciwko Marii. Królowa została uwięziona. Przebywała na wyspie na jeziorze Loch Leven.
Pod naciskiem Maria Stuart abdykowała w 1567 roku. Tron objął jej małoletni syn Jakub. Władzę sprawowali regenci.
Niewola w Anglii i spisek przeciwko Elżbiecie I
W 1568 roku Maria Stuart uciekła z Loch Leven. Schroniła się w Anglii. Poprosiła o pomoc swoją kuzynkę, królową Elżbietę I. Elżbieta I Tudor objęła tron angielski w 1558 roku.
Elżbieta widziała w Marii zagrożenie dla swojej władzy. Maria miała prawo do angielskiego tronu. Była katoliczką w protestanckiej Anglii. Elżbieta nie udzieliła Marii swobody. Uwięziła szkocką królową. Maria Stuart spędziła w niewoli 19 lat. Była przetrzymywana w różnych zamkach. Przez 14 lat przebywała w zamku Sheffield. Później w zamku Tetbury i Fotheringhay.
Ile lat Maria Stuart spędziła w niewoli w Anglii?
Maria Stuart spędziła w niewoli w Anglii 19 lat.
Rywalizacja z Elżbietą I
Rywalizacja między Marią Stuart a Elżbietą I trwała trzy dekady. Maria była katolicką królową. Elżbieta I była protestantką. Katolicy w Anglii często widzieli w Marii prawowitą królową. Maria Stuart była przedstawiana w niezliczonych opisach. Czasem idealizowano jej postać. Według niektórych była osobą „moralnie nieodpowiedzialną, zuchwałą i niebezpieczną”.
Elżbieta widziała w Marii zagrożenie dla swojej władzy.
Elżbieta I mogła uważać Marię za zagrożenie. Maria była piękna i pociągająca. Elżbieta świadomie rezygnowała z kobiecości. Chciała być postrzegana jako silny władca.
Kobieta, by zostać dobrym władcą, musi przestać być kobietą – jak Elżbieta I, która by zostać królową, przemieniła swą kobiecość w monstrualną dziewiczość… – Juliusz Słowacki
Spisek Babingtona
W czasie niewoli Maria Stuart prowadziła tajną korespondencję. Włączała się w spiski przeciwko Elżbiecie I. Najbardziej znanym był spisek Babingtona z 1586 roku. Antoni Babington planował zamach na Elżbietę. Chciał osadzić Marię na tronie.
Listy Marii były szyfrowane. Korespondencję przechwycił Francis Walsingham. Był pierwszym sekretarzem Elżbiety i szpiegiem. William Cecil także brał udział w wykryciu spisku. Szyfrowanie i kryptografia odegrały kluczową rolę. Odszyfrowane listy stanowiły dowód udziału Marii w spisku.
Czym był spisek Babingtona?
Spisek Babingtona był planem zamachu na królową Anglii Elżbietę I. Miał na celu osadzenie na tronie katolickiej Marii Stuart.
Proces, egzekucja i dziedzictwo
Spisek Babingtona doprowadził do procesu Marii Stuart. Sąd uznał ją za winną zdrady. Została skazana na śmierć. Wyrok wydała Elżbieta I. Podjęcie tej decyzji było dla Elżbiety trudne.
Egzekucja w Fotheringhay
Egzekucja Marii Stuart odbyła się 8 lutego 1587 roku. Miała miejsce w zamku Fotheringhay. Zamek ten znajduje się 120 km od Londynu. Na egzekucji było obecnych 300 osób. Była to publiczna śmierć królowej.
Egzekucja była zaplanowana. Nie przebiegła jednak gładko. Była to makabryczne widowisko. Według historyków kat musiał kilkukrotnie uderzyć toporem. Ostatnie słowa Marii Stuart brzmiały:
Panie Jezu, przyjmij moją duszę!
Maria Stuart zmarła na szafocie w wieku 44 lat. Jej śmierć wstrząsnęła Europą. Szczególnie wśród katolickich monarchów. Upokarzając Fletchera, który próbował ją nawrócić, Maria odniosła symboliczne zwycięstwo. John Guy pisze, że wywołało to szeroki oddźwięg w katolickiej Europie.
Maria Stuart w historii i literaturze
Postać Marii Stuart inspirowała wielu artystów i historyków. Jej życie stało się tematem licznych dzieł. Dramat 'Maria Stuart’ napisał Juliusz Słowacki. Został wydany w Warszawie w 1830 roku. Pierwodruk ukazał się w Paryżu w 1832 roku. Dramat wystawiono we Lwowie w 1862 roku.
Inny znany dramat o Marii Stuart napisał Fryderyk Schiller. Schiller pisał go w latach 1799-1800. Dramat miał premierę w Weimarze. Wizja Marii Stuart w literaturze bywała wyidealizowana. Badacze, tacy jak Eugeniusz Sawrymowicz czy Juliusz Kleiner, analizowali tę postać. Stefan Treugutt opisywał jej dramatyczne losy.
Maria Stuart jest jedną z tych kobiet, których jeżeli los nie zmusi do walki ze sobą i ta walka nie uformuje ich dusz to pozostaną do końca życia dziećmi.
Niedawno w kraju Franków, na królewskim dworze, Kochałam wszystkich, równo od wszystkich kochana, Z dziecinnym śmiechem nowe widziałam klejnoty – Z dziecinnym śmiechem nowe słyszałam westchnienie. – Juliusz Słowacki, Maria Stuart
Nowe odkrycia: Odszyfrowane listy
Maria Stuart pozostawiła po sobie olbrzymią liczbę listów. Przez wieki sądzono, że część tajnej korespondencji z czasów niewoli zaginęła. John Bossy stwierdził, że pilnie strzeżone listy nie dotrwały do naszych czasów.
Odkrycie i odszyfrowanie
W 2023 roku dokonano historycznego odkrycia. Grupa badaczy znalazła ponad 50 nieznanych listów Marii Stuart. Odkryto je w zbiorach Biblioteki Narodowej Francji. Listy były zaszyfrowane. Adresowano je do Michela de Castelnau Mauvissière. Był on ambasadorem Francji w Anglii.
Listy pisano w latach 1578–1584. Odszyfrowanie listów to dzieło trzech badaczy. Byli to informatyk George Lasry, muzyk Norbert Biermann i fizyk Satoshi Tokokiyo. Badacze przyznają, że początkowo mieli trudności ze złamaniem szyfru. Listów było 57. Zawierają około 50 tysięcy słów. Spisano je przy użyciu 191 różnych symboli. Odkrycie zostało opisane w czasopiśmie 'Cryptologia’. Wykorzystano programy symulujące użycie różnych języków. Ostatecznym dowodem na autentyczność był fragment. Wspomniano w nim o Francisie Walsinghamie.
Treść listów
Odszyfrowana korespondencja rzuca nowe światło na życie Marii w niewoli. Maria pisze o złym stanie swojego zdrowia. Opisuje negocjacje dotyczące jej zwolnienia. Wspomina o porwaniu jej syna Jakub (w 1582 roku). Relacjonuje warunki życia w niewoli. Część listów miała być przekazywana dalej przez ambasadora Francji. To odkrycie to prawdziwa historyczna sensacja. Daje historykom materiał do badań na dekady.
To jest prawdziwa historyczna sensacja.
Bajkowe odkrycie!
- Przeczytaj artykuł na temat 10 najbardziej znanych władców Anglii i Wielkiej Brytanii.
Zobacz także: