Wikingowie to postacie, które fascynują od wieków. Poznaj ich prawdziwą historię, codzienne życie i dalekie wyprawy. Odpowiadamy na pytania o epokę wikingów i ich dziedzictwo.
Kim byli Wikingowie? Definicja i pochodzenie
Wikingowie to skandynawscy wojownicy i żeglarze. Pochodzili z terenów dzisiejszej Danii, Szwecji i Norwegii. W okresie od VIII do XI wieku dokonywali najazdów i eksploracji w Europie. Byli znani ze swych dalekich wypraw. Te wyprawy mogły być łupieskie, kupieckie lub osadnicze.
Termin „wiking” jest enigmatyczny. Jego znaczenie pozostaje niejasne. Słowo to łączono ze staronordyjskiego „vik” (zatoka). Inna teoria wskazuje na starogermańskie „vik” (osada portowa). Słowo „wiking” pojawiło się w VIII wieku. Używano go w staroangielskim („wicingsceada”) i starofrancuskim („witsing”). Dla samych Skandynawów termin „viking” był często obraźliwy. Co ciekawe, Wikingowie nie nazywali siebie Wikingami. Mieli różne nazwy w zależności od społeczności, z którą mieli kontakt. Nazywano ich Ascomanii, Lochlannach, Dene. Na wschodzie znani byli jako Rusowie lub Waregami.
Skąd pochodzili Wikingowie?
Wikingowie pochodzili ze Skandynawii. Obejmuje to dzisiejsze terytoria Danii, Szwecji i Norwegii.
Epoka Wikingów – kiedy trwała?
Epoka wikingów rozpoczęła się w czerwcu 793 roku. Wikingowie wkroczyli wtedy z przytupem na karty europejskiej historii. Mnisi z klasztoru na wyspie Lindisfarne dostrzegli długą łódź. Widzieli powiewający żagiel na morzu. Tego dnia klasztor przestał istnieć. Wedle tradycji historycznej zaczęła się epoka wikingów.
Okres epoki wikingów trwał od przełomu VIII i IX wieku. Zakończył się około 1066-1085 roku. Inne źródła podają dokładniejsze daty. Era Wikingów trwała od 793 do 1066 roku. Zakończyła się w 1066 roku śmiercią króla Norwegii Haralda III Srogiego w bitwie pod Stamford Bridge. Okres Wikingów, zwany też erą wikingów, trwał od około 750 do 1100 roku n.e. Te daty obejmują szerszy zakres działalności Wikingów.
Kiedy zaczęła się epoka Wikingów?
Epoka Wikingów zaczęła się w czerwcu 793 roku. Wikingowie najechali wtedy klasztor na wyspie Lindisfarne.
Kiedy zakończyła się epoka Wikingów?
Epoka Wikingów zakończyła się około 1066 roku. Często podaje się rok 1066 jako datę śmierci króla Haralda III Srogiego.
Wyprawy Wikingów – od Lindisfarne po Amerykę
Wikingowie byli mistrzami żeglugi. Ich długie łodzie, zwane drakkarami, były szybkie i lekkie. Umożliwiały dalekie podróże morskie i rzeczne. Technika budowy statków była zaawansowana. Wikingowie używali też statków typu knorry i byrdungi. Te statki były kluczowym elementem ich militarnych sukcesów. Pomagały też w handlu i osadnictwie.
Pierwszym znanym celem najazdu był klasztor w Lindisfarne w 793 roku. „w tymże roku nad Northumbrią pojawiły straszliwie znaki…” – relacjonują kroniki. W IX wieku angielskie wybrzeże często pustoszyli wikingowie. Za cel wypraw obrali też Paryż. Oblężenie Paryża przez wikingów miało miejsce w IX wieku. Wikingowie docierali daleko na południe. Atakowali państwa Franków i Bizancjum. Zakładali osady handlowe na terenie dzisiejszej Rosji, Ukrainy i Białorusi. Tworzyli Ruś Kijowską. Docierali nawet do Bułgarii Kamskiej i Kalifatu Bagdad.
Wikingowie byli także odkrywcami. Podróżowali do Islandii i Grenlandii. Floki Vilgerdarson dotarł na Islandię dzięki krukom. To on nadał wyspie jej nazwę. Leif Eriksson dotarł do wybrzeży Ameryki Północnej około 1000 roku. Wikingowie pierwsi dotarli do Ameryki. Dopłynęli do półwyspu Labrador. Winlandia to nazwa nadana części Ameryki Północnej. Odkrył ją w roku 1000 Wiking Bjarnie Herjólfsson. Później Leif Eriksson zbadał te tereny. Saga o Grenlandczykach i Saga o Eryku Rudym informują o tych odkryciach.
Wikingowie założyli porty i miasta w Polsce. Wolin, Truso i Kołobrzeg to przykłady ich obecności. Wikingowie zdołali dopłynąć do Ameryki. Leif Eriksson miał dokonać tego odkrycia blisko 500 lat przed Kolumbem.
Czy Wikingowie dotarli do Ameryki?
Tak, Wikingowie dotarli do wybrzeży Ameryki Północnej. Leif Eriksson dotarł tam około 1000 roku.
Jakie miejsca odkryli Wikingowie?
Wikingowie odkryli Islandię i Grenlandię. Dotarli też do Ameryki Północnej, którą nazwali Winlandią.
Społeczeństwo i życie codzienne Wikingów
Społeczeństwo Wikingów było hierarchiczne. Na szczycie stali królowie i wodzowie (Jarlowie). Niżej byli wolni chłopi i rzemieślnicy (Karlowie). Na dole drabiny społecznej znajdowali się niewolnicy (Thrallowie). Wikingowie stanowili niewielki odsetek społeczeństwa. Porównuje się ich do rycerzy. Szacuje się ich na około 5% populacji.
Kobiety w społeczeństwie Wikingów miały znaczące prawa i obowiązki. Mogły dziedziczyć ziemię i majątek. Kobiety wikingów miały wiele praw. Mogły domagać się rozwodu. To odróżniało je od kobiet w wielu innych kulturach średniowiecznych.
Wikingowie dbali o higienę. Kąpali się co najmniej raz w tygodniu. Przycinali brody. Używali grzebieni do pielęgnacji owłosienia. Arabscy podróżnicy opisywali wikingów jako ludzi pokrytych tatuażami. Wikingowie preferowali blond włosy. Używali specjalnego płynu do rozjaśniania.
Jedzenie Wikingów było proste. Jedli miód, jagody, ryby i tłuste mięso. Muzeum Narodowe w Danii podaje fragment starego poematu. Chwali on jedzenie Wikingów. Bóg Thor chwali się przed rybakiem. Mówi, że jest syty. Jadł już śledzie i owsiankę. Niektóre tradycje kulinarne przetrwały. Surströmming to przykład fermentowanych ryb. Je się je w Szwecji i Norwegii.
Wikingowie pili głównie z rogów lub drewnianych kubków. Regularnie organizowali zgromadzenia – thingi. Były to spotkania prawne i polityczne. Bogatsi wojownicy byli chowani z bronią i biżuterią. Pogrzeby odbywały się na stosie, w łodziach lub w kurhanach.
Wikingowie to nie tylko wojownicy. Byli także rolnikami, rzemieślnikami i kupcami. Handel był ważną częścią ich życia. Zakładali osady handlowe w całej Europie.
Czy kobiety wikingów miały prawa?
Tak, kobiety w społeczeństwie Wikingów miały znaczące prawa. Mogły posiadać ziemię i majątek. Mogły też domagać się rozwodu.
Jak wyglądało życie codzienne Wikingów?
Wikingowie dbali o higienę. Kąpali się regularnie. Byli rolnikami, rzemieślnikami i kupcami. Jedli proste, pożywne jedzenie.
Religia i mitologia nordycka
Wikingowie czcili bogów nordyckich. Najważniejsi to Odin, Thor, Freyja i Loki. Wierzyli w dziewięć światów w uniwersum. Wierzyli także w przeznaczenie, które kształtowały norny. Wierzyli w życie po śmierci. Wierzyli, że po śmierci trafią do fantastycznej krainy. Nazywała się Walhalla. Była to kraina wiecznej szczęśliwości dla poległych wojowników.
Mitologia wikingów wpłynęła na nazwy dni tygodnia w językach germańskich. Na przykład, Thursday pochodzi od imienia boga Thora.
Technologia i rzemiosło Wikingów
Wikingowie używali runicznych alfabetów (fuþark). Służyły do pisania na kamieniach, broni i innych przedmiotach. Tworzyli piękne i funkcjonalne przedmioty. Należała do nich biżuteria, broń i narzędzia. Znaleziono pierścienie, zbroje i naszyjniki. Były ozdobione runami w VIII-X wieku.
Posiadali zaawansowaną technologię wojenną. Używali mieczy, toporów i tarcz. Odkryto tarczę z epoki wikingów w 2008 roku. Używali prostych hełmów. Często były bez ozdób. Wikingowie nie nosili hełmów z rogami. To popularny, lecz fałszywy mit. Znane jest tylko jedno znalezisko hełmu z epoki wikingów. Znaleziono go w Gjermundbu w Norwegii. Pochodzi z X wieku.
Wikingowie wykorzystywali kamienie słoneczne. Pomagały określać pozycję słońca. Było to przydatne podczas żeglugi w pochmurne dni.
Język islandzki jest podobny do staronorweskiego. Pozwala ludziom w Islandii zrozumieć pisma sprzed ponad 800 lat.
Czy Wikingowie nosili hełmy z rogami?
Nie, Wikingowie nie nosili hełmów z rogami. To popularny mit. Nosili proste hełmy bez ozdób.
Dziedzictwo Wikingów i współczesne postrzeganie
Wyprawy wikingów wpłynęły na życie wielu ludów. Kształtowały formujące się państwa Europy. Ich osadnictwo w Irlandii, Francji (Normandia) i Rosji miało długotrwałe skutki. Wpływ na historię Europy jest znaczący.
Wikingowie pozostawili ślady w językach. Słowa takie jak 'window’, 'knife’, 'egg’ czy 'sky’ pochodzą ze staronordyckiego. Wprowadzili wiele słów do języka angielskiego. Przykłady to: slaughter, gun, husband, sale, steak, rotten.
Niektóre zwyczaje i tradycje Wikingów przetrwały do dziś. Prawo udal reguluje dziedziczenie i własność ziemi w Norwegii. Jest to przykład prawa Wikingów. Wikingowie obchodzili 'Jul’. Było to święto przesilenia zimowego. Jego elementy przetrwały w dzisiejszych tradycjach bożonarodzeniowych.
Archeologia i badania historyczne wciąż odkrywają nowe fakty o Wikingach. Badania wykazały, że czaszki wikingów nie różniły się od innych średniowiecznych Europejczyków. Wiele tajemnic jeszcze nieodkrytych czeka na badaczy.
Wikingowie są obecni w kulturze masowej. Serial 'Wikingowie’ czy seria bajek 'Jak wytresować smoka?’ to przykłady. Ragnar Lodbrok, znany z seriali, mógł być zlepkiem kilku postaci historycznych. Współczesne postrzeganie Wikingów często miesza fakty z mitami.
Jaki wpływ mieli Wikingowie na Europę?
Wikingowie wpłynęli na kształtowanie się państw. Zakładali osady i centra handlowe. Wprowadzili wiele słów do języków europejskich.
Czy wszystkie historie o Wikingach są prawdziwe?
Nie, wiele popularnych wyobrażeń o Wikingach to mity. Przykładem jest noszenie hełmów z rogami. Fakty czerpiemy z archeologii i źródeł historycznych.
Zobacz także: