Mao Zedong był kluczową postacią XX wieku. Przewodził rewolucji komunistycznej w Chinach. Został ojcem założycielem Chińskiej Republiki Ludowej. Jego rządy miały ogromny wpływ na losy milionów ludzi.
Wczesne lata i droga do komunizmu
Mao Zedong urodził się 26 grudnia 1893 roku. Miejscem urodzenia była wieś Shaoshan. Znajduje się ona w chińskiej prowincji Hunan. Jego ojciec, Mao Shunsheng, był początkowo biednym chłopem. Zaciągnął się do wojska, aby spłacić długi. Później stał się zamożnym rolnikiem. Mao miał trójkę rodzeństwa. Byli to bracia Zetan i Zemin oraz siostra Zejian.
W 1910 roku Mao uciekł z domu. Chciał uczyć się w szkole zachodniego typu. Wybrał szkołę w Xiang Xiang. Przed zaangażowaniem w politykę miał różne zawody. Był dziennikarzem i nauczycielem. Pełnił też funkcję dyrektora szkoły. W 1918 roku ukończył seminarium nauczycielskie w Changsha. Pracował w bibliotece Uniwersytetu Pekińskiego. Kierownikiem biblioteki był Li Dazhao, zwolennik marksizmu. To tam Mao zetknął się z ideami marksistowskimi. W tym okresie miał miejsce Ruch 4 Maja. Było to intelektualne przebudzenie chińskiej młodzieży.
Gdzie urodził się Mao Zedong?
Mao Zedong urodził się w Shaoshan. To wieś w prowincji Hunan w Chinach.
Mao Zedong był dziennikarzem, nauczycielem i dyrektorem szkoły.
Mao i Komunistyczna Partia Chin
Mao był członkiem założycielem Komunistycznej Partii Chin (KPCh). Partia została założona 1 lipca 1921 roku. KPCh początkowo współpracowała z Kuomintangiem (KMT). Kuomintang to partia utworzona przez Sun Jat-sena. Sun Jat-sen był pierwszym prezydentem Republiki Chińskiej. W 1923 roku doszło do sojuszu KPCh z KMT.
Liderem Partii Narodowej po Sun Jat-senie został Czang Kaj-szek. Sojusz KPCh i KMT nie trwał długo. W latach 1926-1927 Czang Kaj-szek przeprowadził Ofensywę Północną. Była to zbrojna ofensywa wymierzona przeciwko komunistom. Zerwanie z Kuomintangiem zmusiło komunistów do ukrycia. Mao Zedong odegrał kluczową rolę w rozwoju Armii Czerwonej. Oddziały komunistyczne działały między innymi w rejonie Jinggangshan.
Walka o władzę – Wojna domowa i Długi Marsz
W Chinach trwała wojna domowa. Był to konflikt między komunistami a Kuomintangiem. Siły KMT dążyły do zniszczenia komunistów. W 1934 roku komuniści znaleźli się w trudnej sytuacji. Podjęli decyzję o strategicznym odwrocie. Rozpoczął się Długi Marsz. Trwał od października 1934 do października 1935 roku. Trasa marszu wynosiła około 6000 kilometrów. Była to mordercza wyprawa. Według szacunków, w Długim Marszu mogło zginąć od 50 do 90% składu armii. Z około 70000 żołnierzy przeżyło zaledwie 8000. Mao Zedong powtarzał uczestnikom:
Z tej drogi nie ma odwrotu.
Okres Długiego Marszu umocnił pozycję Mao w partii. W międzyczasie Chiny borykały się z okupacją japońską. Wojna z Japonią wpłynęła na przebieg wojny domowej. Po zakończeniu II wojny światowej wznowiono walki między KMT a KPCh. Komuniści, pod przywództwem Mao, ostatecznie zwyciężyli. Kuomintang wycofał się na Tajwan.
Ile trwał Długi Marsz?
Długi Marsz trwał od października 1934 do października 1935 roku.
Wojna domowa toczyła się między komunistami a Kuomintangiem.
Przywódca Chińskiej Republiki Ludowej
Mao Zedong ogłosił powstanie Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL). Miało to miejsce 1 października 1949 roku. Od tego momentu pełnił funkcję przewodniczącego. Był przewodniczącym Centralnego Rządu Ludowego. Rządził jako przewodniczący Komunistycznej Partii Chin. Jego władza trwała od 1949 do 1976 roku. Mao jest znany jako ojciec założyciel ChRL.
Pierwsze lata władzy charakteryzowały się brutalnymi reformami. Przeprowadzono reformę rolną. Szacuje się, że zginęło w niej milion ludzi. W latach 1950-1951 miała miejsce kampania przeciwko kontrrewolucjonistom. Liczba zabitych w ramach terroru Mao mogła przekroczyć 200 000. Kampanie politycznej mobilizacji kosztowały życie dziesiątek milionów ludzi.
Kiedy Mao Zedong ogłosił powstanie ChRL?
Mao Zedong ogłosił powstanie ChRL 1 października 1949 roku.
Mao Zedong był przewodniczącym od 1949 do 1976 roku.
Kluczowe polityki i ich konsekwencje
Mao Zedong wprowadził szereg polityk mających na celu transformację Chin. Wprowadził kampanię Wielkiego Skoku Naprzód. Rozpoczęła się ona w 1957 lub 1958 roku. Trwała do 1962 roku. Celem było szybkie uprzemysłowienie i kolektywizacja. Polityka ta okazała się katastrofą. Doprowadziła do jednego z największych głodów w historii. Liczba zmarłych w Wielkim Głodzie jest szacowana różnie. Mówi się o 20-40 milionach, a nawet 30-52 milionach ludzi.
Inną ważną kampanią był Ruch Stu Kwiatów. Miał miejsce w 1956 roku. Początkowo zachęcano ludzi do swobodnej krytyki partii. Szybko jednak nastąpiły represje. Szacuje się, że ofiary Ruchu Stu Kwiatów wyniosły około 550 000 osób.
W 1966 roku Mao rozpoczął Rewolucję Kulturalną. Był to ruch społeczny i polityczny. Miał na celu usunięcie prawicowych elementów w Chinach. Rewolucja Kulturalna spowodowała ogromny chaos. Niszczono tradycję i kulturę. Palono książki ku chwale przewodniczącego Mao. Ofiary Rewolucji Kulturalnej szacuje się na 400 tysięcy do 1 miliona ludzi.
Czym był Wielki Skok Naprzód?
Wielki Skok Naprzód był kampanią szybkiej kolektywizacji i uprzemysłowienia Chin.
Rewolucja Kulturalna rozpoczęła się w 1966 roku.
| Polityka | Okres | Szacowana liczba ofiar |
|---|---|---|
| Reforma rolna | Lata 50. XX w. | 1-4 miliony |
| Ruch Stu Kwiatów | 1957-1958 (represje) | ~550 000 |
| Wielki Skok Naprzód (Głód) | 1958-1962 | 20-52 miliony |
| Rewolucja Kulturalna | 1966-1976 | 400 tysięcy – 1 milion |
Polityka zagraniczna i kult jednostki
Teorie i strategie Mao znane są jako Maoizm. Uznawany jest za jednego z największych przedstawicieli marksizmu. Chiny pod jego rządami utrzymywały bliskie relacje ze Związkiem Radzieckim. Mao próbował odnaleźć ideologię. Miała ona umożliwić przywrócenie Chinom dominującej pozycji. Polityka zagraniczna była elementem Zimnej Wojny.
Pod koniec lat sześćdziesiątych kult przywódcy osiągnął apogeum. Absurdalne przejawy kultu Mao są dobrze znane. Chiński Komitet Centralny planował wydanie 'Dzieł wybranych’ Mao. Nakład miał wynieść 35 milionów egzemplarzy. W Pekinie zabito pierwszego nauczyciela. Stało się to w dniu publikacji gazetki 'Bombardować sztaby’. W 1968 roku minister spraw zagranicznych Pakistanu podarował Mao skrzynkę mango. Mango stało się obiektem niemal religijnego kultu. Mao ustanowił też rzekomy nowy pływacki rekord świata. Miał pokonać 15 kilometrów w 65 minut.
Mao Zedong był również uznawany za poetę. Jego tomik pierwszych wierszy opublikowano w 1957 roku. Miał też swoje ciekawe powiedzenia. Na przykład:
Kobiety dźwigają połowę nieba.
Albo:
Ten, kto nie wspiął się na Wielki Mur, nie jest mężczyzną.
Co to jest Maoizm?
Maoizm to teorie, strategie wojskowe i polityki polityczne Mao Zedonga.
Jednym z przejawów był niemal religijny kult mango, podarowanego przez pakistańskiego ministra.
Polityka to wojna bez rozlewu krwi, podczas gdy wojna to polityka z rozlewem krwi.
Im więcej książek ktoś przeczyta, tym jest głupszy (…) Można trochę czytać – ale gdy ktoś czyta za dużo – to go niszczy, dosłownie rujnuje.
Z tego, że po jedzeniu trzeba się wysrać, nie wynika, że jedzenie jest stratą czasu.
W socjalizmie najważniejszy jest problem poziomu kulturalnego mas. Powinniście umuzykalniać naród.
Schyłek życia i śmierć
W ostatnich latach życia Mao Zedong borykał się z problemami zdrowotnymi. Pomimo tego, nadal sprawował władzę. Zmarł 9 września 1976 roku. Miejscem śmierci był Pekin. Miał 82 lata. Jego śmierć zakończyła epokę w historii Chin.
Kiedy i gdzie zmarł Mao Zedong?
Mao Zedong zmarł 9 września 1976 roku w Pekinie.
Dziedzictwo Mao Zedonga
Dziedzictwo Mao Zedonga jest złożone i kontrowersyjne. Uznawany jest za głównego chińskiego teoretyka marksistowskiego. Był żołnierzem i mężem stanu. Stworzył Chińską Republikę Ludową. Był jej ojcem założycielem. Pod jego kierownictwem liczba ludności Chin znacznie wzrosła. Z około 550 milionów do ponad 900 milionów. Wzrosła też średnia długość życia w Chinach.
Jednak rządy Mao wiązały się z ogromnymi kosztami ludzkimi. Szacuje się, że liczba ofiar jego reżimu wynosi od 30 do 70 milionów ludzi. Obejmuje to ofiary głodu, represji i czystek. Badacze tematu, tacy jak Benjamin A. Valentino, piszą o ogromnej skali tych zbrodni. Chińczycy są w kwestii Mao podzieleni. Jedni traktują go jako bohatera. Inni mają Zedonga za zbrodniarza.
Jakie są szacunki dotyczące ofiar reżimu Mao?
Szacuje się, że liczba ofiar reżimu Mao wynosi od 30 do 70 milionów ludzi.
Chińczycy są podzieleni. Jedni uważają go za bohatera, inni za zbrodniarza.
Zobacz także: