Generał Stefan Rowecki „Grot” to kluczowa postać Polskiego Państwa Podziemnego. Był pierwszym dowódcą Armii Krajowej. Jego życie to historia walki o wolną Polskę.
Życiorys i wczesna działalność
Stefan Rowecki urodził się 25 grudnia 1895 roku. Miejscem jego narodzin był Piotrków Trybunalski. Pochodził z rodziny urzędniczej o szlacheckich korzeniach. Jego rodzicami byli Jan i Zofia z domu Chrzanowska. Niektóre źródła podają imię matki jako Zzia Ulatowska. Rodzina Roweckiego miała silne tradycje patriotyczne. W 1906 roku rozpoczął naukę w piotrkowskim gimnazjum. Ukończył to gimnazjum. Założył jedną z pierwszych organizacji skautowych w Polsce. Studiował w warszawskiej Szkole Mechaniczno-Technicznej.
W 1913 roku wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich. Został dowódcą warszawskiej kompanii PDS. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. Był adiutantem dowódcy batalionu w 5 pułku piechoty. Przeszedł cały szlak legionowych bitew. Walczył od ziem Królestwa Polskiego po Wołyń. Był jednym z najmłodszych oficerów I Brygady. Dowodził nią Józef Piłsudski. W 1918 roku Rowecki został porucznikiem. W listopadzie uczestniczył w rozbrajaniu Niemców.
Brał udział w walce z najazdem bolszewickim w 1918 roku. Służył w Wojsku Polskim podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Uczestniczył w tworzeniu zalążków polskich sił zbrojnych. W 1923 roku objął kierownictwo Wydziału Naukowo-Wydawniczego. W dwudziestoleciu międzywojennym rozwijał karierę wojskową. W 1939 roku uczestniczył w kursie dla dowódców artylerii.
Gdzie urodził się Stefan Rowecki?
Stefan Rowecki urodził się w Piotrkowie Trybunalskim.
Służył w Polskich Drużynach Strzeleckich i Legionach Polskich. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej.
Działalność w Polskim Państwie Podziemnym
10 czerwca 1939 roku minister spraw wojskowych przydzielił Roweckiemu zadanie. Miał sformować brygadę pancerno-motorową. Był to minister Tadeusz Kasprzycki. Brał udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 roku. Po klęsce Polski zaangażował się w działalność konspiracyjną. Brał udział w tworzeniu tajnej organizacji Służba Zwycięstwu Polski. SZP przekształciła się w Związek Walki Zbrojnej. W 1940 roku Rowecki został mianowany generałem brygady. Był Komendantem Głównym Związku Walki Zbrojnej od 30 czerwca 1940 roku. Pełnił tę funkcję.
W 1942 roku ZWZ przekształcił się w Armię Krajową. Został dowódcą Armii Krajowej 14 lutego 1942 roku. Był jej pierwszym dowódcą. Generał Stefan Rowecki był twórcą i dowódcą Armii Krajowej. Używał wielu pseudonimów podczas działalności konspiracyjnej.
Jego pseudonimy to:
- Jan
- Grabica
- Tur
- Inżynier
- Rakoń
- Kalina
- Dulęba
- Grot
Najbardziej znany jest jako „Grot”. Stefan Rowecki ps. „Grot” stał się symbolem walki podziemnej. Generał Stefan 'Grot’ Rowecki był jedną z najpilniej poszukiwanych osób polskiego Podziemia. Rozwijał także specjalne struktury Polskiego Państwa Podziemnego. Tadeusz Bór-Komorowski pisał o nim:
»Grot« był symbolem, był wodzem tajemniczym, który z podziemia kierował walką całego narodu. Ci, którzy go znali bliżej i którzy się z nim stykali bezpośrednio w pracy, cenili niezmiernie jego rzadkie walory, predestynujące go na przywódcę, wielką indywidualność i nieprzeciętny umysł.
Rowecki cieszył się pełnym zaufaniem żołnierzy. Tadeusz Żenczykowski pisał:
Był dowódcą, którego żołnierze nie mogli widzieć, a mimo to darzyli go pełnym zaufaniem i szczerym przywiązaniem.
Z jego inicjatywy powstał Polityczny Komitet Porozumiewawczy. Przekształcił się on w Radę Jedności Narodowej.
Kiedy Stefan Rowecki został dowódcą Armii Krajowej?
Został dowódcą Armii Krajowej 14 lutego 1942 roku.
Jakie pseudonimy używał generał Rowecki?
Używał pseudonimów takich jak „Grot” i „Rakoń”.
Aresztowanie i tragiczny los
30 czerwca 1943 r. Niemcy aresztowali gen. Stefana Roweckiego „Grota”. Został aresztowany przez Gestapo w Warszawie. Wpadł w ręce Niemców tego dnia. Został aresztowany na skutek zdrady. Jednymi z osób, które go wydały, byli Ludwik Kalkstein i Blanka Kaczorowska. Eugeniusz Świerczewski również brał udział w zdradzie.
Rowecki został wysłany do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Był tam więziony. Niemcy próbowali nakłonić go do współpracy. Odmówił. Grot nie ujawnił tajemnic Polskiego Państwa Podziemnego. Był głęboko przekonany, że zabierze je ze sobą do grobu. Nie omylił się.
Dowództwo AK zareagowało natychmiast na aresztowanie. Rozważano próbę odbicia. Tadeusz Pełczyński stwierdził jednak:
Dźwigając się z trudem z osobistego załamania, jakim było dla mnie aresztowanie Roweckiego, po całonocnym rozważaniu tego nieszczęścia musiałem z najcięższym sercem sformułować twierdzenie, że odbicie jego nie ma żadnych szans powodzenia.
Generał Stefan Rowecki zginął z rąk Niemców. Został zamordowany na rozkaz Heinricha Himmlera. Zmarł w obozie Sachsenhausen. Miało to miejsce po wybuchu powstania warszawskiego. Został zamordowany między 2 a 7 sierpnia 1944 roku. Zmarł najprawdopodobniej w nocy z 1 na 2 sierpnia 1944 r.
Kiedy i gdzie aresztowano generała Roweckiego?
Generała Roweckiego aresztowano 30 czerwca 1943 roku w Warszawie.
Kto wydał rozkaz zabicia generała Roweckiego?
Rozkaz zabicia generała Roweckiego wydał Heinrich Himmler.
Pamięć i upamiętnienie
Władze Ludowe PRL skazały Grota-Roweckiego na zapomnienie. Po 1989 roku jego pamięć została przywrócona. Generał Stefan Rowecki otrzymał wiele najwyższych odznaczeń polskich. Był wielokrotnie odznaczany. Otrzymał dwukrotnie Złoty Krzyż Zasługi. Osiem razy lub dziewięć razy otrzymał Krzyż Walecznych. Został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Przyznano mu też Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari. Otrzymał Krzyż Niepodległości z Mieczami. Dostał Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921. Przyznano mu Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości. Pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Armii Krajowej. Otrzymał też Order Orła Białego.
Pamięć o generale jest pielęgnowana w Polsce. Pierwszy pomnik „Grota” odsłonięto w Polsce po wojnie w 1995 r. Znajduje się przy ul. 3 Maja. Miejsce narodzin generała upamiętnia tablica. Jest na budynku przy ul. Słowackiego 1 w Piotrkowie Trybunalskim. Most w Warszawie nosi imię Generała Roweckiego. Ulice w wielu polskich miastach noszą jego imię. Jest patronem licznych szkół. Od 2002 r. gen. Stefan Rowecki „Grota” jest patronem IV Liceum Ogólnokształcącego w Łodzi. Generał Stefan Rowecki jest patronem dziesięciu klubów historycznych. Działają one przy łódzkim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej.
Symboliczny grób generała znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Odznaczenia generała Stefana Roweckiego
Generał Rowecki za swoją służbę otrzymał wiele odznaczeń. Poniżej lista niektórych z nich:
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie)
- Krzyż Walecznych (osiem lub dziewięć razy)
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Niepodległości z Mieczami
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości
- Krzyż Armii Krajowej
- Order Orła Białego
Powiązania i dziedzictwo
Generał Rowecki był ściśle związany z kluczowymi organizacjami podziemia. Należały do nich Służba Zwycięstwu Polski i Związek Walki Zbrojnej. Był twórcą i dowódcą Armii Krajowej. Jego działalność wpisuje się w historię II Wojny Światowej. Dotyczy Kampanii wrześniowej i Powstania Warszawskiego. Jego losy są powiązane z postaciami takimi jak Władysław Sikorski i Heinrich Himmler. Jego aresztowanie i śmierć to tragiczne wydarzenia. Miały one wpływ na dalsze losy Polskiego Państwa Podziemnego. Instytut Pamięci Narodowej zajmuje się badaniem jego życia i działalności. Pamięć o nim jest żywa. Jest wzorem patriotyzmu dla Polaków.
Z jakimi organizacjami podziemnymi był związany Stefan Rowecki?
Był związany ze Służbą Zwycięstwu Polski, Związkiem Walki Zbrojnej i Armią Krajową.
Zobacz także: