Władysław Broniewski to postać niezwykła. Był wybitnym polskim poetą, tłumaczem i żołnierzem. Jego życie i twórczość odzwierciedlają burzliwe dzieje XX wieku.
Kim był Władysław Broniewski?
Władysław Broniewski urodził się 17 grudnia 1897 roku. Miejscem jego urodzenia był Płock. Zmarł 10 lutego 1962 roku w Warszawie. Broniewski zapisał się w historii jako poeta i tłumacz. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli poezji rewolucyjnej. Jego twórczość często odwoływała się do emocji czytelnika. Był też ważną postacią socrealizmu w Polsce. Jego życie było wyjątkowo bujne, pełne dramatycznych wydarzeń.
Młodość i Służba w Legionach
Broniewski spędził dzieciństwo w Płocku. Był najmłodszym dzieckkiem Antoniego i Zofii z Lubowidzkich. Jego ojciec Antoni pracował jako kasjer w banku. Władysław miał dwie starsze siostry – Zofię i Janinę. Uczęszczał do Gimnazjum Polskiego w Płocku. Tam działał pod pseudonimem Orlik. Brał udział w organizacjach młodzieży patriotycznej.
W 1915 roku Broniewski dołączył do Legionów Piłsudskiego. Służył w formacji Legiony Polskie. Uczestniczył w I wojnie światowej. Brał udział w bitwie pod Jastkowem. Jego służba wojskowa trwała w latach 1915–1922. Później służył także w latach 1939 i 1941–1945. Wstąpił do Legionów Polskich. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Walczył w bitwie białostockiej. Został odznaczony za swoją służbę. Otrzymał Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari. Było to w 1921 roku. Czterokrotnie otrzymał Krzyż Walecznych.
Działalność Polityczna i Literacka
Broniewski związał się z ruchem socjalistycznym. Było to od 1922 roku. Należał do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim od 1921 roku. Swoje wiersze publikował w znanych czasopismach. Ukazywały się w „Skamandrze”, „Wiadomościach Literackich”. Publikował też w „Miesięczniku Literackim”. Był współautorem manifestu programowego poezji proletariackiej. Manifest nosił tytuł „Trzy salwy”. Opublikował go w 1925 roku. Współautorami byli Witold Wandurski i Stanisław Stande. Broniewski pisał też dla czasopism takich jak „Nowa Kultura” czy „Dźwignia”.
„Nie o sobie piszemy. Jesteśmy robotnikami słowa. Musimy wypowiedzieć to, czego inni ludzie warsztatu wypowiedzieć nie mogą.” – Władysław Broniewski
W 1931 roku Broniewski był krótko więziony w Polsce. Był więźniem politycznym kilku krajów. W 1917 roku więzili go Niemcy. Polska więziła go w 1931 roku. ZSRR więził go w latach 1940-1942.
Lata Wojny i Więzienie w ZSRR
Władysław Broniewski uczestniczył w II wojnie światowej. W 1939 roku został aresztowany przez NKWD. W 1940 roku aresztowało go NKWD. Przewieziono go do Moskwy. Trafił na Łubiankę. Spędził tam 13 miesięcy. Był więziony w ZSRR do 1941 roku. Następnie przebywał w Kazachstanie. Dołączył do Polskich Sił Zbrojnych. Służył w armii gen. Andersa. W 1945 roku powrócił do Polski.
W swojej wędrówce wojennej i powojennej przebywał w różnych miejscach. Był w Lwowie, Iranie, Iraku, Palestynie. Odwiedził Jerozolimę. Mieszkał też w Zurychu i Czechosłowacji.
Twórczość Broniewskiego – Ewolucja i Tematyka
Twórczość Broniewskiego charakteryzowała się prostotą. Była bardzo komunikatywna. Jego romantyczny rodowód poezji był wyraźny. Żywiołowy talent poetycki wykorzystywał do służby publicznej. O swoistości jego liryki decydowała ciągła zmienność. Przeciwne dążenia przeplatały się w jego wierszach. Na początku dominowały pęd, uniesienie, entuzjazm. Czytał Żeromskiego i Wyspiańskiego. Motyw domu-ojczyzny odgrywał dużą rolę. Odnosił się do swojej ziemi rodzinnej – Mazowsza.
Broniewski jest zaliczany do awangardy polskich poetów rewolucyjnych. Był też poetą patriotycznym. Jego twórczość obejmowała tematykę społeczną. Ważne trendy w jego poezji to poezja rewolucyjna i wojenna. Głosił internacjonalizm proletariacki. Był zdecydowanym antyfaszystą. Po 1951 roku jego tematyka ewoluowała. Skierował się w stronę tematów osobistych.
„Romantyczny rodowód poezji i żywiołowy talent poetycki autora zostały wprzęgnięte do służby publicznej…”
„O swoistości jego liryki decyduje bezustanna zmienność między przeciwnymi dążeniami.”
W późniejszym okresie tworzył w duchu socrealizmu. Napisał między innymi „Słowo o Stalinie”. Był członkiem Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Józefa Stalina. Część jego dorobku była cenzurowana. Cenzura dotyczyła zarówno II RP, jak i PRL.
Najważniejsze Dzieła
Dorobek pisarski Władysława Broniewskiego jest bogaty. Obejmuje tomy poezji i poematy. Oto lista wybranych dzieł:
- Wiatraki (1925)
- Dymy nad miastem (1927)
- Komuna Paryska (1929)
- Troska i pieśń (1932)
- Krzyk ostateczny (1938)
- Bagnet na broń (1943)
- Drzewo rozpaczające (1945)
- Słowo o Stalinie (1949)
- Nadzieja (1951)
- Mazowsze (1951)
- Anka (1956)
Jego utwory takie jak „Bagnet na broń” czy „Anka” są powszechnie znane. Pisał też o ważnych wydarzeniach historycznych. Odwoływał się do II wojny światowej. Wspominał o Powstaniu listopadowym i styczniowym.
Życie Prywatne i Rodzina
Władysław Broniewski miał skomplikowane relacje rodzinne. Jego pierwszą żoną była Maria Zarębińska. Później ożenił się z Wandą Broniewską. Miał córkę Joannę Kozicką. Córka Joanna zmarła tragicznie w 1954 roku. Jej śmierć głęboko dotknęła poetę. Wpłynęła na jego późniejszą twórczość. Druga żona, Maria, zmarła na nieuleczalną chorobę. Wnuczka poety, Ewa Zawistowska, napisała książkę. Książka nosi tytuł „Dziadek Władek. O Broniewskim, Ance i rodzinie”.
„Rok temu zmarła mi córka. Z nią jeździłem wzdłuż Wisły i Wisłą.” – Władysław Broniewski
Książka Ewy Zawistowskiej opowiada o życiu rodzinnym poety. Jest to wartka opowieść o rodzinie kontrowersyjnego pisarza. Warto przeczytać tę książkę. Pozwala lepiej zrozumieć prywatne życie Broniewskiego.
Kto był żoną Władysława Broniewskiego?
Władysław Broniewski miał dwie żony: Marię Zarębińską (pierwsza) i Wandę Broniewską (druga).
Czy Władysław Broniewski miał dzieci?
Tak, Władysław Broniewski miał córkę Joannę Kozicką, która zmarła tragicznie w 1954 roku.
Upamiętnienie i Dziedzictwo
Władysław Broniewski otrzymał liczne nagrody. Jego zasługi doceniano w PRL. Otrzymał Order Budowniczych Polski Ludowej w 1955 roku. Trzykrotnie został laureatem Nagrody Państwowej. Otrzymał ją w 1950 (I stopnia), 1951 (III stopnia) i 1955 (I stopnia).
Poeta został pochowany w Warszawie. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W Warszawie istnieje Muzeum Władysława Broniewskiego. Ekspozycja muzeum jest czasowo zamknięta. Upamiętnienie poety trwa nadal. Jego wiersze są czytane i analizowane. Legenda Broniewskiego wciąż żyje. Dostarcza materiału do badań i dyskusji.
„najwybitniejszy reprezentant polskiej poezji rewolucyjnej, stanowiącej artystyczny wyraz walki politycznej proletariatu”
O Broniewskim pisali i mówili inni. Aleksander Wat wspominał o poecie. Wanda Wasilewska była jego przyjaciółką. Biografowie tacy jak Mariusz Urbanek badają jego życie. Michał Czyżewski i Mariola Pryzwan również zajmowali się jego twórczością. Czesław Miłosz uważał, że legenda Broniewskiego będzie miała dość materiału. Świadczy to o trwałości jego wpływu na literaturę polską.
Gdzie znajduje się grób Władysława Broniewskiego?
Władysław Broniewski został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Jakie odznaczenia otrzymał Władysław Broniewski?
Władysław Broniewski otrzymał Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyż Walecznych, Order Budowniczych Polski Ludowej oraz Order Odrodzenia Polski i Krzyż Zasługi.
Zobacz także: