Szwecja to fascynujący kraj pełen unikalnych tradycji i zaskakujących faktów. Odkryj sekrety tego skandynawskiego państwa, od jego natury po codzienne życie mieszkańców.
Szwecja w liczbach i geografii
Szwecja leży w Europie Północnej. Jest częścią regionu skandynawskiego. Pełna nazwa kraju to Królestwo Szwecji. Szwecja jest monarchią parlamentarną. Kraj graniczy z Norwegią, Finlandią i Danią. Zajmuje dużą powierzchnię w Unii Europejskiej. Jest trzecim co do wielkości krajem UE. Piątym co do wielkości w Europie. Powierzchnia Szwecji wynosi 450 295 km².
Ile osób mieszka w Szwecji?
Szwecję zamieszkuje około 10 milionów ludzi. Dokładniej 10,3 miliona mieszkańców. Około 2 miliony to osoby poniżej 18 lat. 85% Szwedów mieszka w miastach. Około 15% ludności urodziło się poza Szwecją. Co piąte dziecko w Szwecji ma rodzinę z zagranicznymi korzeniami. Gęstość zaludnienia jest niska. Wynosi 23,5 osoby na km². Jest to druga od końca gęstość w UE. Region Sztokholmu ma większą gęstość. Tam mieszka 360 osób na km². Region Norrbotten na północy jest bardzo słabo zaludniony. Tam gęstość to 2,6 osoby na km². Około 100 000 Polaków mieszka w Szwecji.
Przyroda i krajobrazy Szwecji
Szwecja jest bogata w przyrodę. Ponad dwie trzecie kraju pokrywają lasy. Są to głównie lasy iglaste. W Szwecji jest bardzo dużo jezior. Mają wymiary większe niż 100 na 100 metrów. Znajduje się tam aż 95 700 jezior. Największe jeziora to Vänern (5655 km²), Vättern (1912 km²) i Mälaren (1140 km²). Długość linii brzegowej wynosi 3200 km. Najwyższy szczyt to Kebnekaise. Ma wysokość 2103 m n.p.m. Szwecja ma wiele parków narodowych. Jest ich około 30. Abisko to piękny park narodowy. To najlepsze miejsce na zorzę polarną. Latem można tam odkrywać góry. Park Abisko leży nad jeziorem Torneträsk. Park Narodowy Sarek to dziki obszar. Kungsleden to słynny szlak turystyczny. Ma długość około 440 kilometrów. Idealnie jest mieć ze sobą namiot na Kungsleden.
Ile jezior jest w Szwecji?
W Szwecji znajduje się około 97 500 jezior. Mają wymiary większe niż 100×100 metrów.
Szwedzkie tradycje i życie codzienne
Szwedzi mają unikalne zwyczaje. Wiele z nich kręci się wokół równowagi. Filozofia „lagom” jest bardzo ważna. Oznacza „w sam raz”. Nie za dużo, nie za mało, w sam raz. To podejście wpływa na codzienne życie.
Czym jest szwedzka fika?
Fika to ważna tradycja. To przerwa na kawę. Często towarzyszą jej słodkie wypieki. Najpopularniejsza jest cynamonowa bułeczka (kanelbulle). Fika to czas na relaks i rozmowę. W pracy fika jest zakorzeniona. Warto uczestniczyć w fika. Poznasz lepiej szwedzki sposób życia.
Inne szwedzkie zwyczaje
Szwedzi mają „lördagsgodis”. To sobotnie słodycze. Dzieci jedzą słodycze tylko w soboty. To zwyczaj z lat 50. „Kräftskiva” to tradycja rakowa. Odbywa się w sierpniu. To uczty związane z połowem raków. Midsommar to ważne święto. Obchodzi się je 21 czerwca. Związane jest z przesileniem letnim. To czas radości i tańców. Szwedzi są punktualni. Dbanie o środowisko jest ważne. Szanuj zasady lagom podczas wizyty. Szwedzi dzielą rachunki w restauracjach. Każdy płaci za siebie. Nie rozmawiają z nieznajomymi na ulicy. Ostatnia kanapka powinna zostać na stole. W pracy panuje zakaz przeklinania.
Ciekawostki o Szwedach
Szwedzi piją dużo kawy. Więcej niż większość narodów. Wyprzedzają ich tylko Finowie. Dawcy krwi dostają SMS-a. Informuje o użyciu ich krwi. Szwedzi montują lusterka na parapetach. Pozwalają patrzeć na ulicę. Bez wychodzenia z domu. Niektóre firmy eksperymentują. Wprowadzają krótszy dzień pracy. W Sztokholmie jest nietypowy zwyczaj. Mieszkańcy krzyczą o 22:00 we wtorki. To może być forma odreagowania. Trzy miliony Szwedów należy do klubów sportowych. To pokazuje zamiłowanie do aktywności. Obywatele Szwecji mają silny paszport. Mogą wjechać bez wizy do 171 krajów.
Historia i polityka Szwecji
Historia Szwecji jest długa. Sięga czasów wikingów. Królestwo Szwecji ma ponad 1000 lat. Granice kraju są stabilne. Nie zmieniły się od 1905 roku. Szwecja nie była w stanie wojny od 1814 roku. Jest to długi okres pokoju. Szwecja jest jednym z niewielu krajów z monarchią. Król Karol XVI Gustaw panuje od prawie pięćdziesięciu lat. Szwedzki parlament to Riksdag. Jest jednoizbowy. Konstytucja nie jest jednym aktem. Składa się z kilku dokumentów. Szwedzi obchodzą święto narodowe. Przypada 6 czerwca.
Szwecja a Polska
Relacje polsko-szwedzkie mają historię. Bitwa pod Kircholmem była ważna. To największe zwycięstwo polskiej husarii nad Szwedami. Bitwa pod Białym Kamieniem była preludium. Zygmunt III Waza miał plan inwazji. Chciał najechać na Szwecję. Polacy i Litwini zdobywali szwedzkie sztandary. Działo się to w latach 1621-1629. Szwedzka armia brała udział w wojnie trzydziestoletniej. Walczyła w latach 1630-1648. Religia miała znaczenie w armii szwedzkiej. Dotyczyło to lat 1630-1721. Władysław IV przygotowywał się do wojny. Było to w 1635 roku. Wojna ze Szwecją zakończyła się. Pokój w Oliwie zawarto w 1660 roku.
Szwecja w nowoczesnym świecie
Szwecja dołączyła do Unii Europejskiej. Nastąpiło to 1 stycznia 1995 roku. W 2022 roku Szwecja złożyła wniosek. Chciała przystąpić do NATO. Stała się 32. członkiem NATO. Dołączenie nastąpiło 11 marca 2024 roku. Szwecja przestała klasyfikować BDSM. Nie jest to zaburzenie psychiczne od 2008 roku. Szwecja zalegalizowała orientację homoseksualną. Było to w 1944 roku. W 1972 roku Szwecja pozwoliła na zmianę płci metrykalnej. Była pierwszym krajem na świecie. Wprowadzono wiele zmian. Dotyczą tolerancji, równouprawnienia i imigracji.
Innowacje i technologia ze Szwecji
Szwecja jest krajem innowacji. Wielu słynnych wynalazców pochodzi stąd. Alfred Nobel wynalazł dynamit. Ustanowił Nagrodę Nobla. Nagroda jest przyznawana w Sztokholmie. Selma Lagerlöf była pierwszą kobietą. Dostała Nagrodę Nobla w 1909 roku. Szwedzi wierzą w innowacje. Powinny służyć poprawie życia.
Szwedzkie wynalazki
Wiele ważnych technologii pochodzi ze Szwecji. Stymulator serca to szwedzki wynalazek. Ultradźwięki mają szwedzkie korzenie. Soczewka kontaktowa również. Lodówka to wynalazek szwedzki. Mysz komputerowa została tam opracowana. Volvo wynalazło pas bezpieczeństwa. Miało to miejsce w 1959 roku. Trzypunktowe pasy bezpieczeństwa ratują życie.
Nowoczesne technologie i firmy
Usługi internetowe są ważne. Skype i Spotify pochodzą ze Szwecji. Szwecja ma najwięcej patentów. Licząc na mieszkańca. Szwedzi eksperymentują z mikroczipami. Zaczęli w 2015 roku. Około 3000 osób używa mikroczipów. Wszczepiają je pod skórę. Służą do płatności lub dostępu.
Jakie znane marki pochodzą ze Szwecji?
Ze Szwecji pochodzą firmy takie jak IKEA, H&M, Volvo, Saab, Scania, Spotify i Klarna.
Szwecja a ekologia
Szwecja jest w czołówce ekologii. Dba o środowisko naturalne. Była pierwszym krajem na świecie. Stworzyła agencję ochrony przyrody. Szwedzi są mistrzami recyklingu. Na wysypiskach zalega tylko 1% odpadów. Importują śmieci z Norwegii. Robią to rocznie w ilości 80 tysięcy ton. Śmieci służą do produkcji energii. Szwecja przywiązuje wagę do segregacji. Ważne są odnawialne źródła energii. 54% energii pochodzi ze źródeł odnawialnych. Stosują podatki ekologiczne.
Miejsca warte zobaczenia w Szwecji
Szwecja oferuje wiele atrakcji. Warto odwiedzić różne miasta i regiony.
Sztokholm – stolica Szwecji
Sztokholm to stolica i największe miasto. Jest najbardziej zaludnionym miastem w Skandynawii. Nazywany jest „Wenecją Północy”. Miasto zbudowano na 14 wyspach. Warto zobaczyć Stare Miasto, Gamla Stan. Jest kolorowe i historyczne. Parki i zamek na wyspie znajdują się w Örebro. Zamek Kalmar to forteca zamkowa.
Co warto zobaczyć w Sztokholmie?
W Sztokholmie warto odwiedzić Muzeum Vasa, Sztokholmską Bibliotekę Publiczną i stacje metra ze sztuką. Zrób zakupy w Norrmalm.
Inne ciekawe miasta
Göteborg to drugie co do wielkości miasto. Leży na zachodnim wybrzeżu. Malmö to trzecie co do wielkości miasto. Łączy klasykę z nowoczesnością. Malmö było gospodarzem Eurowizji. W latach 1992 i 2013. Karlskrona to barokowa forteca. To jedyna zachowana baza marynarki. Linköping to historyczna kapsuła czasu. Odwiedź tam muzeum lotnictwa. Uppsala to miasto uniwersyteckie. Ma najstarszy uniwersytet w Skandynawii. Założono go w 1477 roku. Lund to jedno z najstarszych miast. Kiruna leży na północy. To serce szwedzkiej Laponii. Miasto jest przenoszone. Powodem jest osiadanie gruntu. Ystad to miasto Kurta Wallandera. Znane z literatury kryminalnej. Piteå to miasto portowe na północy. Leży nad Zatoką Botnicką. Umeå jest jednym z najtańszych miast. Warto tam odwiedzić lokalny klub. Mają czwartkowe karaoke.
Niezwykłe miejsca w Szwecji
Olandia to wyspa. Znajduje się tam Pałac Solliden. Ales Stenar to kamienny krąg. Leży na klifie w Ystad. Pochodzi z VI wieku. Wodospad Njupeskär jest najwyższy. Jego spadek wynosi 70 metrów. Całkowita wysokość to 93 metry. Kullens Fyr to latarnia morska. Jest najjaśniejsza w Skandynawii. Ma wysokość 78,5 metra. Most Oresund łączy Szwecję i Danię. Ma długość 7845 metrów. Cała trasa ma 14 km. Obejmuje tunel i wyspę. Höga Kusten to wybrzeże. Leży między Umeå i Sundsvall. Most Högakustenbron ma 1867 metrów. Falun produkuje „czerwień z Falun”. To kolor typowych szwedzkich domów. Jukkasjärvi słynie z lodowego hotelu. Jest projektowany co roku. Z gigantycznych kawałków lodu. Åre to najlepszy ośrodek narciarski. Östersund ma tor łyżwiarski. To najdłuższy przygotowany tor w Szwecji.
Kultura i społeczeństwo Szwecji
Szwedzi są dumni ze swojej kultury. Cenią literaturę, muzykę i film. Bajki i baśnie szwedzkie są znane. Astrid Lindgren stworzyła Pippi Långstrump. ABBA to słynny szwedzki zespół. Są jednymi z najbardziej znanych na świecie. Eurowizja to narodowa pasja. Szwecja wygrała ją 7 razy. Systembolaget to państwowy monopol. Sprzedaje alkohol. Boże Narodzenie kojarzy się z Kaczorem Donaldem. Szwedzi oglądają specjalny program. Saamowie to rdzenni mieszkańcy północy. Są jedyną uznaną ludnością rdzenną w UE.
Prawa i społeczeństwo
Szwecja ma progresywne prawa. Urlop rodzicielski jest długi. Wynosi 480 dni płatnego urlopu. To jeden z najdłuższych na świecie. Rodzice dzielą się urlopem. Szwecja zakazała bicia dzieci. Stało się to w 1979 roku. Każdy może rozbić namiot. Dozwolone jest to na 24 godziny. To prawo dostępu do natury. Nazywa się allemansrätten. Zmiana koloru domu wymaga pozwolenia. W przypadku konfliktów wzywają mediatora. Fajerwerki wymagają przeszkolenia. Dotyczy to ich używania.
Czy w Szwecji można swobodnie biwakować?
Tak, w Szwecji obowiązuje prawo allemansrätten. Pozwala ono rozbić namiot w większości miejsc na 24 godziny.
Podsumowanie ciekawostek
Szwecja to kraj kontrastów. Łączy nowoczesność z tradycją. Posiada piękną przyrodę i dynamiczne miasta. Szwedzi cenią równowagę i ekologię. Ich kultura jest bogata i wpływa na świat. Od wynalazków po muzykę. Warto odwiedzić Szwecję. Poznaj jej unikalne zwyczaje. Odkryj fascynującą historię.
Zobacz także: