Szwecja to fascynujący kraj w Europie Północnej. Odkryj niezwykłe fakty dotyczące jej geografii, kultury i życia codziennego. Poznaj państwo słynące z innowacji i dbałości o środowisko.
Wprowadzenie do Królestwa Szwecji
Szwecja leży w Europie Północnej. Jest częścią regionu Skandynawii. Pełna nazwa kraju to Królestwo Szwecji. To monarchia parlamentarna z królem na czele. Obecnie panuje król Karol XVI Gustaw. Szwecja wstąpiła do Unii Europejskiej w 1995 roku. Została członkiem NATO 11 marca 2024 roku. Kraj graniczy z Norwegią, Finlandią i Danią.
Stolicą Szwecji jest Sztokholm. To największe miasto w kraju. Językiem urzędowym jest szwedzki. Około 80% populacji mówi po angielsku. Walutą jest korona szwedzka (SEK). W 1999 roku Szwecja nie przyjęła Euro.
Szwecja jest dużym krajem europejskim. To trzecie co do wielkości państwo w Unii Europejskiej. Powierzchnia kraju wynosi 450 295 km². Jest to najbardziej zaludniony kraj Skandynawii. Mieszka tu ponad 10 milionów ludzi. Gęstość zaludnienia to 21 osób na km². Populacja Sztokholmu to około 975 tysięcy osób.
Geografia i Przyroda Szwecji
Szwecja to kraj o zróżnicowanej geografii. Jest to państwo wyżynne z malowniczymi widokami. Prawie 70% powierzchni kraju pokrywają lasy. Większość stanowią lasy iglaste. Szwecja ma ponad 95 tysięcy jezior. Największe jezioro to Vänern. Jego powierzchnia wynosi 5655 km². Inne duże jeziora to Vättern (1912 km²) i Mälaren (1140 km²). Najwyższy szczyt Szwecji to Kebnekaise. Jego wysokość wynosi 2111 m n.p.m.
Szwecja bardzo dba o środowisko. Szwedzi żyją ekologią. Kraj był pionierem w użyciu biopaliw. Szwedzki system recyklingu odpadów jest wzorem. Kraj importuje nawet śmieci z Norwegii. Szwecja ma 30 parków narodowych. Chronią one różnorodność biologiczną. Populacja łosi w Szwecji jest liczna. Przyroda jest łatwo dostępna dla każdego. Obowiązuje prawo Allemansrätten. Pozwala ono korzystać z lasów i rozbić namiot na 24 godziny.
Społeczeństwo i Kultura Szwedzka
Kultura Szwecji jest wyjątkowa. Szwedzi cenią tradycję fika. To rytuał picia kawy z wypiekami. Fika to ważna przerwa w pracy. Filozofia Lagom promuje równowagę i umiar. Szwedzi mają specyficzne przyzwyczajenia. Wpadanie w gości bez zaproszenia jest normalne. Ostatnia kanapka powinna zostać na stole. Szwedzi mają zasady dotyczące zachowania w kolejce. Sobota to tradycyjnie dzień słodkości.
Prawo w Szwecji ma ciekawe aspekty. Kluby taneczne potrzebują licencji na taniec. W przypadku konfliktów wzywa się mediatora. Potrzebna jest zgoda policji na używanie fajerwerków. W pracy nie wolno przeklinać. Niektórzy twierdzą, że narzekanie jest surowo zabronione. Zmiana koloru domu wymaga pozwolenia. W oknach często brakuje firanek. Na parapetach stoją figurki i kwiaty. Niektórzy montują specjalne lusterka. Służą one do obserwowania ulicy.
Życie codzienne w Szwecji jest specyficzne. Szwedzi nie przejmują się zimnem. Ma to wpływ na wychowanie dzieci. 3 miliony Szwedów należą do klubów sportowych. Boże Narodzenie kojarzy się z Kaczorem Donaldem. W Wigilię ogląda się kreskówki.
System sprzedaży alkoholu jest państwowy. Nazywa się Systembolaget. Alkohol sprzedaje się od 20 roku życia. Sklepy są otwarte w tygodniu do 18:00. W weekendy działają do 15:00. Szwecja ma monopol na alkohol powyżej 3,5%. Dopuszczalna zawartość alkoholu we krwi to 0,2 promila.
Saamowie to rdzenni mieszkańcy północy Szwecji.
Gospodarka i Innowacje
Szwecja to kraj innowacyjny. Słynie z wielu znanych firm. Należą do nich IKEA, H&M, Volvo i Spotify. Inne ważne marki to Saab, Scania, Ericsson, Electrolux i Oriflame. Szwedzi wprowadzili wiele wynalazków. Należą do nich sztuczny rozrusznik serca i trzypunktowe pasy bezpieczeństwa. Alfred Nobel wynalazł dynamit.
Szwecja jest krajem bezgotówkowym. Płaci się głównie kartą. Płatności bezgotówkowe to powszechna norma. Szwedzi zaczęli eksperymentować z mikroczipami. Wszczepia się je pod skórę od 2015 roku. Około 3000 osób korzysta z mikroczipów.
Edukacja w Szwecji jest bezpłatna do 18. roku życia. Każdy uczeń szkoły średniej otrzymuje stypendium. Wynosi ono 1050 SEK. To równowartość około 152 USD. Szwedzi żyją długo. Średni wiek życia to 82,4 lata. Inne źródła podają 83,33 roku.
Szwedzi pracują średnio 7 godzin dziennie. W Goeteborgu testowano 6-godzinny dzień pracy. Szwecja oferuje długi urlop rodzicielski. Przysługuje 480 dni płatnego urlopu. Otrzymuje się 77,6% wynagrodzenia. Podatki w Szwecji są wysokie. Mogą wynosić od 50% do 70% dochodu.
Historia i Polityka
Szwecja ma długą historię. Szwedzka flaga powstała między 1448 a 1470 rokiem. Prawdopodobnie stało się to za czasów króla Karola VIII Knutssona. Szwecja była mocarstwem w XVII wieku. Dążyła do kontroli Morza Bałtyckiego. Król Szwecji Zygmunt III Waza rządził też w Polsce. Stracił tron szwedzki. Można powiedzieć, że król stał się piratem. Dotyczy to jego prób odzyskania tronu.
Szwecja wprowadziła wolność prasy w 1766 roku. Był to pierwszy taki przypadek na świecie. W Szwecji wydaje się najstarszą gazetę. Ukazuje się nieprzerwanie od 1645 roku. Rozwój demokracji jest ważny. Szwecja uznała związki homoseksualne. Wprowadziła zakaz bicia dzieci.
W 1967 roku nastąpił Dzień H. Była to zmiana ruchu drogowego. Szwecja przeszła z lewostronnego na prawostronny. Nagroda Nobla przyznawana jest w Sztokholmie. Dzieje się to od 1901 roku. Istnieje protokół jej odbioru.
Kiedy będziecie odbierać nagrodę Nobla, pamiętajcie, że musicie wziąć ją lewą ręką, prawą należy podać królowi, jednocześnie kłaniając się.
Szwecja inwestuje w armię. Wydatki na wojsko rosły.
W 2018 roku wydano 6,215 miliarda USD. W 2014 roku było to 6 miliardów USD. Szwecja ma ponad 21 870 żołnierzy zawodowych. Rezerwiści stanowią 22 000 osób (dane z 2018 roku). Liczba czołgów zmalała ze 280 w 2014 do 120 w 2018. Wozów opancerzonych przybyło (z 2000 do 2470). Liczba samolotów odrzutowych jest podobna (215 vs 205). Flota morska liczy około 55 okrętów.
Korea Północna jest winna Szwecji 300 mln euro. Jest to dług za ukradzione samochody Volvo. Szwecja jako pierwsza dowiedziała się o wypadku w Czarnobylu.
Fakty i Liczby o Szwecji
Szwecja to Królestwo. Leży na kontynencie europejskim. Jest to państwo skandynawskie. Walutą jest korona szwedzka. Ludność wynosi 10 352 390 (dane z 2020). Powierzchnia kraju to 450 295 km². Główna religia to Kościół Szwecji (67%). Ustrój polityczny to monarchia parlamentarna.
Administracyjnie kraj dzieli się na 21 regionów (län). Składa się z 290 gmin. Święto narodowe Szwecji obchodzi się 6 czerwca. Podatek VAT wynosi 25%.
| Kryterium | Wartość |
|---|---|
| Ludność (2020) | 10 352 390 |
| Powierzchnia | 450 295 km² |
| Gęstość zaludnienia | 21 osób/km² |
| Średnia długość życia | 82,4 lata |
| Procent lasów | 70% |
| Liczba parków narodowych | 30 |
Obywatele Szwecji mogą podróżować bez wizy. Dotyczy to 171 krajów.
Znani Szwedzi i Marki
Szwecja wydała wielu znanych ludzi. Należą do nich naukowcy i artyści. Alfred Nobel ustanowił słynną nagrodę. Anders Celsius stworzył skalę temperatur. Karol Linneusz był botanikiem. Greta Thunberg to aktywistka klimatyczna. Zespół ABBA osiągnął światowy sukces muzyczny. Astrid Lindgren napisała „Pippi Pończoszankę”. Ingmar Bergman i Ingrid Bergman byli wybitnymi aktorami/reżyserami.
Szwedzkie marki są globalne. IKEA sprzedaje meble. H&M to sieć odzieżowa. Volvo produkuje samochody. Scania i SAAB tworzą pojazdy. Spotify to platforma muzyczna. Klarna zajmuje się płatnościami. Ericsson to firma telekomunikacyjna. Electrolux produkuje sprzęt AGD. Husqvarna znana jest z narzędzi. Skanska AB to firma budowlana. Nordea Bank to bank. Oriflame to kosmetyki. Tetra Pak produkuje opakowania.
Miejsca i Atrakcje w Szwecji
Szwecja oferuje wiele ciekawych miejsc. Sztokholm to stolica na wyspach. Göteborg to ważne miasto portowe. Malmö leży na południu. Uppsala słynie z katedry i uniwersytetu. Gotlandia to duża wyspa. Kiruna to miasto na północy. Jest przenoszone z powodu problemów geologicznych. Fårö to wyspa na Bałtyku.
Kraj ma wiele atrakcji turystycznych. Szczególnie ciekawe są miejsca dla dzieci. Wimmerby to bajkowa wioska Astrid Lindgren. Można tam spotkać postacie z jej książek. Park rozrywki Olandia ma parki wodne. Liseberg w Göteborgu to największy park rozrywki. Znajduje się tam najwyższa wieża swobodnego spadania w Europie. Skansen w Sztokholmie to pierwszy skansen na świecie. Powstał w 1891 roku. Znajdują się tam budowle z XV wieku. Park Narodowy Abisko leży na północy. Katedra w Uppsali to największa budowla sakralna w Skandynawii. Kolmården Zoo to duży ogród zoologiczny. Kungsträdgården to park w Sztokholmie. Långholmen to wyspa w Sztokholmie. Było tam więzienie. Dziś to teren rekreacyjny.
W Szwecji znajduje się Skogskyrkogården. To znany leśny cmentarz. Jest wpisany na listę UNESCO.
Nietypowe Ciekawostki o Szwecji
Szwecja ma wiele zaskakujących faktów. Znaleziono tam najstarszą prezerwatywę. Pochodzi z 1640 roku. Zrobiona była ze świńskiego jelita. Oficjalne konto Szwecji na Twitterze jest unikalne. Prowadzi je losowo wybrany obywatel. Co tydzień inna osoba pisze posty.
W Sztokholmie działa nietypowy fotoradar. Nagradza kierowców jadących zgodnie z przepisami. Pieniądze pochodzą z mandatów. W Szwecji powstał najmniejszy McDonald’s na świecie. Jest przeznaczony dla pszczół. Służy jako ul.
Jedno ze źródeł podaje nietypowe prawo. Określa ono otyłość jako wykroczenie. Wydaje się to mało prawdopodobne. Może dotyczyć to specyficznych kontekstów. Szwedzi uwielbiają łowić ryby. Często jednak ich nie zabijają. Robią zdjęcie i wypuszczają rybę z powrotem.
Pytania i Odpowiedzi o Szwecji
Jakie są najpopularniejsze szwedzkie tradycje?
Najbardziej znana tradycja to fika. To przerwa na kawę i coś słodkiego. Ważna jest też filozofia Lagom. Promuje ona umiar i równowagę w życiu.
Czym jest prawo Allemansrätten?
Allemansrätten to prawo powszechnego dostępu do natury. Pozwala ono na spacerowanie po lasach i łąkach. Można też rozbić namiot na jedną noc. Dotyczy to również terenów prywatnych, jeśli nie przeszkadza właścicielowi.
Dlaczego w Szwecji nie ma firanek w oknach?
Brak firanek ma historyczne korzenie. Kiedyś pokazywano w ten sposób, że jest się wolnym. Dziś to kwestia estetyki i światła. Szwedzi lubią dużo naturalnego światła w domach.
Kiedy Szwedzi obchodzą swoje święto narodowe?
Szwedzkie święto narodowe przypada 6 czerwca. Tego dnia obchodzi się rocznicę wyboru króla Gustawa Wazy w 1523 roku. Upamiętnia się też uchwalenie konstytucji w 1809 roku.
Czy w Szwecji można płacić gotówką?
Szwecja dąży do stania się społeczeństwem bezgotówkowym. Płatności kartą są powszechne. W wielu miejscach gotówka nie jest akceptowana. Zaleca się posiadanie karty płatniczej.
Jakie są główne wynalazki Szwedów?
Szwedzi mają na koncie wiele wynalazków. Należą do nich sztuczny rozrusznik serca. Wprowadzili trzypunktowe pasy bezpieczeństwa. Alfred Nobel wynalazł dynamit. Rozwinęli też usługi takie jak Skype i Spotify.
Ile dni urlopu rodzicielskiego przysługuje w Szwecji?
Szwecja oferuje jeden z najdłuższych urlopów rodzicielskich. Przysługuje 480 dni płatnego urlopu. Rodzice otrzymują 77,6% swojego wynagrodzenia przez większość tego okresu.
Jak wysoki jest podatek VAT w Szwecji?
Podatek VAT w Szwecji wynosi 25%. Jest to standardowa stawka dla większości towarów i usług.
Zobacz także: