Starożytna Grecja to kolebka zachodniej cywilizacji. Jej wpływ widzimy do dzisiaj w kulturze, nauce i polityce. Poznaj fascynujące fakty o tym niezwykłym okresie.
Jak Starożytna Grecja Wpłynęła na Świat?
Starożytna Grecja miała ogromny wpływ na współczesną cywilizację. Grecy wyprzedzali swoje czasy. Dokonali przełomów w filozofii i architekturze. Rozwijali matematykę i literaturę. Ich osiągnięcia kształtowały kolejne epoki. Kultura starożytnej Grecji wywarła istotny wpływ na rozwój zachodnich cywilizacji.
Wszystko co dotyczy starożytnej Grecji budzi ciekawość. Ten okres historyczny trwał od XII do IX wieku p.n.e. Obejmował także początek naszej ery. Starożytna Grecja nie była jednolitym państwem. Była podzielona na małe miasta-państwa. Ważne polis to Ateny, Sparta, Korynt i Olimpia. Grecy nazywali siebie Hellenami.
Jak długo trwał okres starożytnej Grecji?
Okres starożytnej Grecji trwał od XII do IX wieku p.n.e. Obejmował także początek naszej ery.
Polityka i Społeczeństwo Starożytnej Grecji
Demokracja Ateńska – Pierwsze Kroki
Demokracja narodziła się w starożytnej Grecji. Słowo demokracja pochodzi z języka greckiego. Demokracja powstała w Atenach w V wieku p.n.e. Ateńska demokracja nie była idealnym ustrojem. Pozwalała tylko mężczyznom powyżej 18 roku życia na głosowanie. Kobiety, niewolnicy i cudzoziemcy nie mieli tego prawa. Starożytna demokracja grecka przetrwała 185 lat.
W Atenach istniał system ostracyzmu. Pozwalał on na wygnanie polityka z miasta na 10 lat. Chronił przed tyranią. Słowo 'idiota’ wywodzi się ze starożytnej Grecji. Odnosiło się do osób niebiorących udziału w polityce. W Atenach 40-70% mieszkańców było niewolnikami. Stanowili oni znaczną część ludności pracującej.
Kto mógł głosować w demokracji ateńskiej?
W demokracji ateńskiej mogli głosować tylko mężczyźni powyżej 18 roku życia.
Życie Codzienne i Zwyczaje
Życie codzienne Greków kryło wiele niespodzianek. Starożytni ateńscy chłopcy rozpoczynali edukację w wieku 7 lat. W Sparcie dzieci zabierano matkom w młodym wieku. Uczono je walczyć i żyć w surowych warunkach. Spartańscy mężczyźni nie mogli mieszkać z rodzinami. Było to możliwe dopiero po zakończeniu służby wojskowej w wieku 30 lat.
Tradycja powitania przez uścisk dłoni sięga starożytnej Grecji. Był to znak zaufania. Rzucenie w kogoś jabłkiem było deklaracją miłości. Wątroba była uważana za centrum ludzkich emocji. Nie serce, jak dzisiaj. Mężczyzn z dużym brzuchem uznawano za dobrych żołnierzy. Byli uważani za wyjątkowych przywódców.
Nietypowe Fakty z Życia Społecznego
Starożytni Grecy mieli specyficzne zwyczaje. Picie wina bez rozcieńczenia wodą uważano za niestosowność. Stosunek mieszania wynosił zazwyczaj 3:1 (woda do wina). Wino było jednym z podstawowych produktów. Do gimnazjonów chodzono nago. Było to normą podczas ćwiczeń fizycznych.
Antykoncepcja była stosowana już w starożytności. Świadczy to o zaawansowanej wiedzy medycznej. Starożytni Grecy kupowali niewolników płacąc solą. Sól była cennym towarem. Mąż miał prawo ukarać mężczyznę oskarżonego o cudzołóstwo. Prawo to było bardzo surowe. Gest użycia środkowego palca ma swoje korzenie w starożytnej Grecji. Był to obraźliwy gest.
Uroda i Moda
Moda i standardy piękna były inne. W starożytnej Grecji zrośnięte brwi były znakiem inteligencji. Były też oznaką piękna u kobiet. Jednobarwna brew była oznaką inteligencji. Czerwona pomadka na ustach kobiety oznaczała, że jest heterą. Czerwone usta były symbolem prostytucji. Hetery nosiły sandały z napisem „podążaj za mną”. Odciskały te słowa na ziemi. Słowo 'melon’ oznaczało również kobiece piersi.
Kultura, Nauka i Sport
Igrzyska Olimpijskie i Sport
Starożytna Grecja wynalazła igrzyska olimpijskie. Igrzyska rozpoczęły się w 776 r. p.n.e. Odbywały się co cztery lata w Olimpii. Były tak ważne, że w miesiącach przed igrzyskami nie wolno było prowadzić wojen. Polis zawierały pokój. Widzowie mogli bezpiecznie dotrzeć na zawody. Starożytna Grecja wynalazła także maratony. Sport był ważną częścią kultury.
Kiedy odbyły się pierwsze Igrzyska Olimpijskie?
Pierwsze Igrzyska Olimpijskie odbyły się w 776 r. p.n.e.
Filozofia i Nauka
Grecy byli pionierami w nauce i filozofii. Teoria, że planety krążą wokół słońca powstała już w III wieku p.n.e. Zaproponował ją astronom Arystarch z Samos. Sokrates był jednym z najważniejszych filozofów. Powiedział:
Moja rada dla Ciebie brzmi: jeśli znajdziesz dobrą żonę, będziesz szczęśliwy, jeśli nie, staniesz się filozofem.
Słowo 'muzyka’ pochodzi od Muz. Muzy były boginiami sztuki w mitologii greckiej. Starożytna greka była językiem urzędowym w Grecji. Była nim aż do 1976 roku. Język grecki powstał ponad 5000 lat temu. Starożytna Grecja wynalazła także słowa alfa i beta.
Inne Wynalazki i Technologie
Grecy tworzyli zaawansowane technologie. Pierwsze automaty samoobsługowe wymyślono w Grecji. Służyły do nalewania wody święconej. Wynalazca byka z brązu, Perillus z Aten, stworzył narzędzie kaźni. Sam został jego pierwszą ofiarą. Obroże dla psów z kolcami zostały wynalezione w starożytnej Grecji. Zakładano je, aby chronić psy przed wilkami.
Zabytki i Miejsca Starożytnej Grecji
Grecja kojarzy się ze starożytnymi ruinami. Posiada najwięcej muzeów archeologicznych na świecie. Ateny to miasto zamieszkałe od ponad 7 tysięcy lat. Akropol Ateński to kompleks świątynny. Wzniesiono go w V wieku p.n.e. Partenon powstał w 432 r. p.n.e. jako świątynia Ateny. Jest symbolem współczesnej Grecji.
Teatr w Epidauros powstał ok 330 r. p.n.e. Został zbudowany w IV wieku p.n.e. Mógł pomieścić 14 tysięcy widzów. Świątynia Zeusa w Olimpii powstała w V wieku p.n.e. Zbudował ją architekt Libon z Elidy. Miała wymiary 64 metry długości i 27 metrów szerokości. Kolumny miały 10.5 metra wysokości.
Pałac w Knossos jest najważniejszym kompleksem pałacowym kultury minojskiej. Pochodzi sprzed około 2 tysięcy lat p.n.e. Zajmuje ponad 17 tys. m2. Wiąże się z mitem o Minotaurze i labiryncie. Grób Agamemnona datuje się na IV w. p.n.e. Wejście ma ponad 5 metrów wysokości. Kopuła ma ponad 13 metrów wysokości.
Wyrocznia w Delfach była poświęcona Apollinowi. Była ważnym miejscem kultu. Stadion w Delfach zbudowano w VI wieku p.n.e. Miał 177.5 metra długości i 25.5 metra szerokości. Mógł pomieścić 7 tysięcy widzów. Odbywały się tam Igrzyska Pytijskie.
Świątynia Hefajstosa w Atenach powstała w połowie V wieku p.n.e. Ma 13 kolumn na dłuższym boku i 6 na krótszym. Agora Ateńska była centrum życia Aten. Pełniła funkcje polityczne, handlowe, społeczne i religijne. Świątynia Posejdona w Sunionie została zbudowana w V wieku p.n.e. Wiąże się z mitem o Egeuszu. Wieża Wiatrów w Atenach datuje się na I lub II wiek p.n.e. Ma 12 metrów wysokości.
Warto sprawdzić, czy w Odeonie Herodosa Attyka odbywa się koncert. Zaleca się wizytę w 10 najważniejszych antycznych zabytków Grecji. W Grecji znajduje się 18 obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Grecja Współczesna w Liczbach
Grecja jest jednym z najstarszych krajów w Europie. Zajmuje 16. miejsce w Europie pod względem powierzchni. Ma 131 957 km kwadratowych. Kraj zamieszkuje 10,5 mln ludzi. Według danych z 2022 roku liczba ta wynosi 10 533 871. Republika Grecka plasuje się na 15. pozycji pod względem liczby ludności. Mediana wieku mieszkańców to 45,3 roku.
Największym miastem jest stolica Ateny. W Atenach mieszka niewiele ponad 3 mln osób. Powierzchnia Aten wynosi 412 km kw. Ateny to miasto zamieszkałe od ponad 7 tysięcy lat.
Grecja należy do Unii Europejskiej od 1981 roku. Grecy przyjęli unijną walutę w 2002 roku. Zastąpili nią drachmę. Grecja jest członkiem NATO. Należy także do Organizacji Narodów Zjednoczonych. Grecja sąsiaduje z Albanią, Macedonią Północną, Bułgarią i Turcją. Ponad 90% obywateli Grecji to wyznawcy prawosławia. Grecka demokracja parlamentarna wybiera prezydenta na 5-letnią kadencję. Obecnym prezydentem jest Ekaterini Sakielaropulu. Obecnym premierem jest Kiriakos Mitsotakis.
Grecja posiada 2,5 tysiąca wysp. Z tego 200 jest zamieszkałych. Grecja ma jedną z najdłuższych linii brzegowych na świecie. Wynosi ona 14 880 km. Około 80% powierzchni kraju stanowią góry. Średnia wysokość gór to 1200-1800 m n.p.m. Najwyższy szczyt ma 2 918 m n.p.m.
Grecja jest trzecim wiodącym producentem oliwek na świecie. Roczna produkcja oliwek to ponad 2 322 ton. Około 60% ziemi uprawnej przeznaczone jest na oliwki. Grecja produkuje 7% światowego marmuru. Przychody z eksportu marmuru w 2015 r. wyniosły 131 milionów dolarów. Wakacje w Grecji cieszą się ogromną popularnością. Dwóch turystów przypada na jednego mieszkańca Grecji. Około 16% przychodów z turystyki stanowi PKB. W Grecji jest około 250 słonecznych dni w roku.
Niesamowite Ciekawostki Historyczne
Starożytni Grecy stworzyli wiele mitów. Mit o gryfie mógł powstać od skamieniałości Protoceratopsów. Były to dinozaury. Po roku 800 p.n.e. starożytne miasto Sparta nie posiadało murów obronnych. Spartańczycy wierzyli, że ich siła militarna wystarczy do obrony. W 1990 roku odnowiono kult 12 bogów olimpijskich. Bogowie greccy mieli ludzkie cechy.
Pierwsza znana wzmianka o czerwonym dywanie pochodzi z przedstawienia sztuki 'Agamemnon’. To sztuka greckiego tragika Ajschylosa. Tunel Eupalinosa na Samos to imponujące osiągnięcie inżynierii. Był to podziemny akwedukt o długości nieco ponad 1 km. Miał około 1,7 m wysokości. Kanały w Pałacu w Knossos świadczą o zaawansowanej hydraulice.
Bitwa pod Termopilami miała miejsce w 480 roku p.n.e. Była to słynna bitwa wojen perskich. Aleksander Wielki z Macedonii założył ponad 70 miast. Starożytna Grecja miała wielki wpływ na społeczeństwo starożytnego Rzymu.
Czy starożytna Grecja była jednolitym państwem?
Nie, starożytna Grecja była podzielona na wiele niezależnych miast-państw.
Długość Życia w Starożytnej Grecji
Większość starożytnych umierała młodo. Około połowa dzieci nie dożywała okresu dojrzewania. Warunki życia i medycyna były mniej rozwinięte. Jednak niektórzy mieszkańcy starożytnej Grecji żyli ponad 100 lat. Było to możliwe dzięki zdrowej diecie. Średnia długość życia w starożytnej Grecji wynosiła nawet 100 lat lub więcej dla niektórych grup.
Sugestia: Krótka drzemka około południa chroni ciało przed 'wysychaniem’. Taka była jedna z greckich porad dotyczących zdrowia.
Podsumowanie
Starożytna Grecja to fascynujący okres. Jej dziedzictwo jest nadal obecne. Od demokracji po architekturę i sport. Współczesna Grecja zachowuje wiele ze swojej bogatej historii. Jej wyspy, zabytki i kultura przyciągają miliony turystów. Zrozumienie starożytnej Grecji pomaga lepiej poznać współczesny świat.
Zobacz także: