Zamek w Olsztynie koło Częstochowy to malownicze ruiny średniowiecznej warowni. Znajduje się on na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Stanowi ważny punkt na Szlaku Orlich Gniazd. Zamek leży kilkanaście kilometrów od Częstochowy. Jego ruiny udostępniono do zwiedzania.
Historia Zamku w Olsztynie
Zamek w Olsztynie powstał najpewniej w XIII wieku. Wzniesiono go na skałach. Był elementem systemu obronnego Małopolski. Pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z roku 1306. Zamek był zamkiem królewskim. Król Kazimierz Wielki znacznie rozbudował warownię w XIV wieku. W XV wieku zbudowano zamek dolny. W XVI wieku zamek składał się z dwóch przedzamczy. Posiadał też zamek dolny, środkowy i górny. Przez ponad 300 lat zamek był najważniejszym punktem oporu. Bronił północno-zachodniej Małopolski.
W roku 1370 król Ludwik Węgierski przekazał Olsztyn księciu Władysławowi Opolczykowi. W 1391 roku Władysław Jagiełło zdobył zamek. Oblężenie trwało tydzień. Na początku XV wieku zamek przekazano Janowi Odrowążowi ze Szczekocin. W 1488 roku król Kazimierz Jagiellończyk nadał osadzie Olsztynek prawa miejskie. Sto lat później zamek przebudował starosta Piotr Opaliński. Nadał mu renesansowy charakter.
W 1587 roku zamek był atakowany przez wojska arcyksięcia Maksymiliana Habsburga. Obroną dowodził starosta Kasper Karliński. Oblężenie przyniosło zniszczenia. W 1656 roku mury zamku uległy zniszczeniu. Stało się to podczas potopu szwedzkiego. Katastrofą dla zamku okazał się potop. Zamek popadał w ruinę od XVII stulecia. Zamek przetrwał do czasów, gdy artyleria stała się dominująca. Zamki starego typu przestały być użyteczne. W latach 1722-1726 w Olsztynie powstał kościół parafialny. Do jego budowy użyto materiałów z zamku. Zamek był sukcesywnie rozbierany przez miejscowych chłopów. W XIX wieku mieszkańcy rozbierali zamek. Pozyskiwali materiały budowlane. Zamek był kompletną ruiną. Jego materiały wykorzystano do budowy innych obiektów.
Badania archeologiczne potwierdzają XIII-wieczne pochodzenie zamku. Prowadzono je w 2010 roku. W 2015 roku badano teren zamku dolnego. Podczas badań archeologicznych odkryto piwnice. Znaleziono też fundamenty kuźnicy. W 2019 roku w jaskini pod zamkiem odnaleziono narzędzia. Były to narzędzia krzemienne neandertalczyków. W 2020 odkryto narzędzia wykonane z krzemienia przez neandertalczyków. W 2020 roku odkryto nową sieć tuneli pod zamkiem.
Zamek w Olsztynie został uznany za pomnik historii. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wydano 8 września 2023 roku.
Zwiedzanie Zamku w Olsztynie – Co Zobaczyć?
Do dziś zachowały się jedynie mury części mieszkalnej. Pozostała też wieża kwadratowa i stołp. Ruiny zamku są udostępnione do zwiedzania. Możesz zwiedzać zamek codziennie. Jest otwarty od godziny 9:00 do godzin wieczornych. Czas zwiedzania indywidualnego to około 1 godzina. Zwiedzanie z przewodnikiem trwa dłużej. Zaleca się zwiedzanie z przewodnikiem podczas imprez plenerowych.
Baszta Studzienna to muzeum zamkowe. Znajduje się tam dawna studnia. Studnia ma głębokość 80 metrów. Do Baszty Studziennej prowadzą stalowe schodki. Wieża kwadratowa ma wysokość 35 metrów. Cylindryczna wieża ma wysokość 35 metrów. Możesz wejść na wieżę widokową. Oferuje ona punkt widokowy w Baszcie Sołtysiej.
Na terenie zamku odkryto znaleziska po neandertalczykach. Podczas badań archeologicznych odkryto piwnice. Znaleziono także fundamenty kuźnicy. W 2019 roku odkryto nieznaną jaskinię. Znaleziono też system tuneli. Jaskinia na terenie zamku służyła mieszkańcom za spiżarnię.
Rekonstrukcja zamku jest prowadzona. Wykonuje się badania naukowe i ratownicze. Trwa projekt „Topograficzny katalog zamku Olsztyn”. Jego celem jest zebranie informacji o obiektach. Obejmuje obiekty mieszkalne, gospodarcze, obronne. Chodzi o obiekty, które kiedykolwiek istniały na terenie zamku. Projekt trwał od lipca 2016 do grudnia 2016. W wyniku badań archeologicznych odkryto 6 obiektów. Tyle samo obiektów zachowało się do dziś.
Ile kosztuje wejście na zamek w Olsztynie?
Ceny biletów na zamek w Olsztynie różnią się. Opłata za wstęp na wzgórze zamkowe to 10 zł. Wejście na wieżę widokową kosztuje 5 zł. Bilet normalny kosztuje 10 zł, ulgowy 6 zł. Dzieci do lat 7 mają wstęp wolny. Mieszkańcy Olsztyna mają wstęp wolny. Opłata za wstęp jest tylko w formie gotówkowej.
| Rodzaj biletu | Cena (wzgórze zamkowe) | Cena (wieża widokowa) |
|---|---|---|
| Normalny | 10,00 zł | 5,00 zł |
| Ulgowy (młodzież, studenci, emeryci) | 6,00 zł | 3,00 zł |
| Dzieci do 7 lat | wstęp wolny | wstęp wolny |
| Mieszkańcy Olsztyna | wstęp wolny | – |
Opłata za sesję zdjęciową na zamku wynosi 100,00 zł. Przebywanie na terenie Wspólnoty Gruntowej wymaga posiadania biletu.
Legendy Zamku Olsztyńskiego
Zamek w Olsztynie jest urokliwym miejscem. Pełen jest niezwykłych historii. Ruiny zamku są uważane przez wielu za przeklęte. Wypełnione są duchami. Mieszkańcy spotykają się z niewyśnionymi zdarzeniami w ruinach zamku. Najczęściej od ich słuchania cierpnie skóra.
Jedna z legend dotyczy ducha Maćka Borkowica. Był on wojewodą poznańskim. Spiskował przeciwko królowi. Król Kazimierz III Wielki odebrał mu tytuł Starosty poznańskiego w 1348 roku. Maćko Borkowiec był niefrasobliwym panem okolicznych ziem. Uciskał swoich poddanych. Został skazany na śmierć głodową. Na zamku więziono wojewodę poznańskiego, Maćka Borkovic. Według wierzeń jego duch do dzisiaj tutaj straszy. Często w nocy słychać brzęk kajdan. Słychać też zawodzenia i okrutne jęki. Nocami na zamku pojawia się zjawa Maćka Borkowica. Niektórzy twierdzą też, że przywiedziony głodem do szaleństwa. Zaczął kąsać i pożerać własne ciało.
Inna legenda opowiada o Kasprze Karlińskim. Był burgrabią Olsztyńskim. Podczas oblężenia zamku w 1587 roku Maksymilian Habsburg porwał jego syna. Burgrabia Karliński obiecał królowi polskiemu bronić zamku. Obiecał bronić go do upadłego. Stanął przed tragicznym wyborem. Musiał wybrać między obroną zamku a życiem syna. Wybrał obronę. Wypalił z armat w kierunku wojsk wroga. Zabił swojego syna. Wypowiedział słowa:
„Wpierw byłem Polakiem niż ojcem”
Legendy podają, że w wietrzne wieczory. Koło zamku słychać płacz dziecka. Jest to płacz syna Karlińskiego.
Zamek w Olsztynie posiada ponoć podziemne połączenie. Łączy go z klasztorem jasnogórskim. Inną postacią z legend jest czarny pies. Pilnuje on ukrytych skarbów. Mówi ludzkim głosem.
Informacje Praktyczne dla Odwiedzających
Zamek w Olsztynie leży w województwie śląskim. Znajduje się w powiecie częstochowskim. Jest to ruiny zamku. Znajdują się na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Leży 15 kilometrów na wschód od Częstochowy. Dystans do Częstochowy wynosi 16 km. Adres zamku to Zamkowa Street 3, 42-256 Olsztyn. Miejscowość Olsztyn ma 2.4 tys. mieszkańców. W roku 2022 Olsztyn odzyskał prawa miejskie.
Jak dojechać do zamku? Możesz skorzystać z parkingu pod zamkiem. Dostępny jest parking płatny. Znajduje się przy ulicy Kościelnej. Kosztuje 10 zł za dzień. Dostępny jest też parking bezpłatny. Leży przy kościele. Zaleca się korzystanie z parkingu za Urzędem Miasta Olsztyn. Jest on bezpłatny w dni powszednie.
Zamek można zwiedzać codziennie. Jest otwarty od godziny 9 do godzin wieczornych. Zamek dostępny jest do zwiedzania od 1.04.2024. Cennik opłat za wstęp podano powyżej.
Zamek jest zarządzany przez Wspólnotę Gruntową w Olsztynie. Wspólnota Gruntowa ma adres: ul. Kühna 20, 42-256 Olsztyn. Kontakt telefoniczny to 734-995-161 lub 607-092-267. Można też wysłać e-mail na [email protected]. Fundacja Wspólnoty Gruntowej ma ten sam adres. Kontakt e-mail to [email protected].
- Polecany jest spichlerz z klimatyczną restauracją. Znajduje się obok zamku.
- Zaleca się zwiedzanie z przewodnikiem podczas imprez plenerowych.
Zamek Olsztyński w Kulturze i Wydarzenia
Zamek pojawiał się jako naturalna scenografia w polskich filmach. Jego ruiny wykorzystano w wielu produkcjach. Filmy kręcone na zamku to: „Rękopis znaleziony w Saragossie”. Wymienić można też „Demony Wojny według Goi”. Kręcono tu „Hrabię Cosel”. Powstały tu sceny do „Czarnych chmur”. Inne filmy to „Młyn i krzyż” i „Polonia Restituta”. Zamek pojawił się w „Szamance”. Był też tłem dla „Wyprawy Pod Podszewkę Alp”. Zbigniew Cybulski grał w „Rękopisie znalezionym w Saragossie”. Władysław Pasikowski reżyserował „Demony Wojny”. Wojciech Has reżyserował „Rękopis”.
Zamek w Olsztynie jest miejscem cyklicznych imprez. Odbywa się tu Turniej o szablę Starosty Olsztyńskiego. Zamek jest tłem wielu imprez kulturalnych. Organizowane są tu turnieje rycerskie. Odbywa się też Jarmark kolekcjonerski. W latach dziewięćdziesiątych odbywał się festiwal. Był to wielki międzynarodowy festiwal laserów i pirotechniki. Odbywał się przy zamku.
Okolica Zamku – Atrakcje na Jurze
Zamek w Olsztynie na Jurze to ważny punkt. Leży na Szlaku Orlich Gniazd. Zamek olsztyński leży na Szlaku Warowni Jurajskich. Leży też na Szlaku Zamonitu. Zamek i skały na Górze Zamkowej są elementem Geoparku. Jest to Geopark Północnej Jury. Jura Krakowsko-Częstochowska to region turystyczny. Ruiny zamku Olsztyn są jednymi z najlepiej rozpoznawalnych warowni jurajskich.
W okolicy zamku znajduje się wiele atrakcji. Można zobaczyć kościół św. Jana Chrzciciela. Leży 0.31 km od zamku. Odwiedź ruchomą szopkę Jana Wewióra. Znajduje się 0.37 km dalej. Warto odwiedzić XVIII-wieczny drewniany spichlerz dworski. Jest tam restauracja Spichlerz. Leży 0.31 km od zamku. Polecany spichlerz z klimatyczną restauracją znajduje się obok zamku.
Warto odwiedzić Górę Biakło. Inne ciekawe miejsca w okolicy to Park Miniatur Sakralnych w Częstochowie. Zobaczyć można Pustynię Siedlecką. W pobliżu są Skały Rzędkowickie. Warto wejść na Górę Zborów. Niedaleko znajdują się Żarki. Jasna Góra jest oddalona o 14.2 km. Zamek Bobolice leży 21.6 km dalej.
Przyroda wokół zamku jest cenna. Na terenie zamku i w okolicy rosną rzadkie rośliny. Należą do nich lilia złotogłów i żłobik koralowy. Okoliczne jaskinie zamieszkują nietoperze. W lasach żyją dziki, kuny i lisy. Spotkać można sarny. Nad zamkiem krążą jastrzębie.
Zobacz także:
- Ciekawostki o Olsztynie – Odkryj Stolicę Warmii i Mazur
- Zamek Królewski w Warszawie – Historia, Architektura i Ciekawostki
- Zamek w Czersku – średniowieczna warownia nad Wisłą
- Zamek Chojnik: Historia, Legendy i Praktyczne Informacje dla Turystów
- Zamek Bobolice na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej: Historia, Legenda i Odbudowa