Paweł Edmund Strzelecki to wybitna postać polskiej historii. Był podróżnikiem, geologiem i filantropem. Jako pierwszy Polak samotnie okrążył świat w celach naukowych.
Kim był Paweł Edmund Strzelecki?
Paweł Edmund Strzelecki urodził się 20 lipca 1797 roku. Miejscem urodzenia była Głuszyna pod Poznaniem. Pochodził ze szlacheckiej rodziny herbu Oksza. Jego ojciec, Franciszek, był weteranem Insurekcji Kościuszkowskiej. Matka nazywała się Anna Raczyńska. Strzelecki zmarł 6 października 1873 roku w Londynie. Żył 76 lat. Został profesorem doktor habilitowanym nauk matematycznych. Jego specjalność to równania różniczkowe cząstkowe. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim. Został dziekanem Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW w 2016 roku. Został uhonorowany tytułem Rycerza Orderu przez królową brytyjską.
Nie miał formalnego wykształcenia geograficznego. Był samoukiem w dziedzinie geologii. Studiował geografię i geologię w Heidelbergu i Edynburgu. Był zarządcą majątku księcia Franciszka Sapiehy. Książę Sapieha zmarł w 1829 roku. Zostawił Strzeleckiemu majątek. Wziął czynny udział w Powstaniu Listopadowym. Opuszcza Polskę w 1831 roku. Wyemigrował wtedy do Anglii. Nigdy już nie wrócił do kraju.
Gdzie urodził się Paweł Edmund Strzelecki?
Paweł Edmund Strzelecki urodził się w Głuszynie koło Poznania.
Wielka Podróż Dookoła Świata
W 1834 roku Strzelecki ruszył w podróż dookoła świata. Wyprawa miała cele naukowe. Trwała dziewięć lat. Był pierwszym Polakiem, który odbył taką podróż indywidualnie. Jego podróż rozpoczęła się w Liverpoolu. Odwiedził wszystkie kontynenty oprócz Antarktydy. Badał Amerykę Północną i Południową. Dotarł do Meksyku i Kuby. Zwiedził Hawaje i Tahiti na Pacyfiku. Badał Nową Zelandię. Następnie dotarł do Australii.
Ile trwała podróż Strzeleckiego dookoła świata?
Podróż Pawła Edmunda Strzeleckiego trwała dziewięć lat.
Odkrycia w Australii
Paweł Edmund Strzelecki spędził cztery lata w Australii. Przybył do Sydney w 1839 roku. Badał Nową Południową Walię. Prowadził badania geologiczne. Odkrył złoża złota w Nowej Południowej Walii. Choć odkryje złoto, za bardziej cenną uważał wiedzę. Badał Góry Śnieżne. Był pierwszym Europejczykiem, który je zbadał. Wspinał się na najwyższy szczyt kontynentu. Stanął na nim 12 marca 1840 roku. Nazwał go Górą Kościuszki. Szczególny wygląd wierzchołka przypominał mu kopiec w Krakowie.
Szczególny wygląd tego wierzchołka uderzył mnie tak silnie przez swe podobieństwo do kopca w Krakowie…
Nazwał szczyt na cześć Tadeusza Kościuszki. Chciał upamiętnić obrońcę wolności. Góra Kościuszki ma wysokość 2228 metrów. Strzelecki badał także Tasmanię. Jego imieniem nazwano rzekę i pustynię. Jego nazwisko nosi góra i dwa szczyty. Istnieje Park Narodowy Strzeleckiego na Wyspie Flindersa.
Działalność Filantropijna w Irlandii
Strzelecki powrócił do Anglii w 1843 roku. W 1845 roku opublikował swoje dzieło. Książka nosi tytuł „Physical Description of New South Wales and Van Diemen’s Land”. Praca ta była podstawowym źródłem naukowym o Australii przez 40 lat. Sam Karol Darwin pogratulował Edmundowi dzieła. Opracowanie Strzeleckiego otrzymało pozytywną ocenę Darwina.
W 1845 roku wybuchł Wielki Głód w Irlandii. Strzelecki zaangażował się w pomoc. Objął kierownictwo organizacji charytatywnej. Zarządzał programem żywienia. Program objął ponad 200 tysięcy dzieci. Jego praca przyniosła mu uznanie w Wielkiej Brytanii.
Ilu dzieciom pomógł Strzelecki w Irlandii?
Strzelecki pomógł ponad 200 tysiącom dzieci w Irlandii.
Uznanie i Odznaczenia
Paweł Edmund Strzelecki otrzymał wiele wyróżnień. Royal Geographical Society uhonorowało go Złotym Medalem. Otrzymał go w 1846 roku. Został członkiem rzeczywistym The Royal Society. W 1849 roku otrzymał Order Łaźni. Był jednym z pierwszych cywilów odznaczonych tym orderem. Otrzymał honorowy doktorat prawa cywilnego. Przyznał mu go Uniwersytet Oksfordzki w 1860 roku. Królowa Wiktoria nadała mu tytuł Rycerza Komandora. Otrzymał go w 1869 roku.
- Złoty Medal Odkrywców (Royal Geographical Society, 1846)
- Order Łaźni (1849)
- Honorowy doktorat (Uniwersytet Oksfordzki, 1860)
- Rycerz Komandor Orderu św. Michała i św. Jerzego (1869)
Dziedzictwo i Upamiętnienie
Paweł Edmund Strzelecki zmarł w Londynie w 1873 roku. Został pochowany na cmentarzu Kensal Green. W 1997 roku sprowadzono jego prochy do Polski. Spoczęły w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu. Sejm RP ogłosił rok 2023 Rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego. W Australii postawiono mu pomnik. Odsłonięto go w Jindabyne w 1988 roku. Narodowy Bank Polski wyemitował monety. Upamiętniły one 200. rocznicę urodzin Strzeleckiego.
Jeden ze szczytów Gór Błękitnych nosi imię Mount Adine. Nazwę nadano na cześć ukochanej Strzeleckiego, Adyny. Korespondował z nią przez ćwierć wieku. Jego uczucie do niej nigdy nie zgasło.
moje uczucie do Ciebie nie zgasło
Jego postać inspiruje do dziś. Był badaczem, który cenił wiedzę. Jego odkrycia i działalność charytatywna są pamiętane.
Gdzie pochowano Pawła Edmunda Strzeleckiego?
Prochy Pawła Edmunda Strzeleckiego spoczywają w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu.
Zobacz także: