Kos zwyczajny: Ptak o melodyjnym śpiewie i zaskakujących zwyczajach

Kos zwyczajny to jeden z najbardziej rozpoznawalnych ptaków w Polsce. Zachwyca wyglądem i pięknym śpiewem. Dowiedz się więcej o jego życiu.

Kim jest kos zwyczajny?

Kos zwyczajny to ptak średniej wielkości. Jego naukowa nazwa to Turdus merula. Należy do rodziny drozdowatych. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny wymienia ponad 170 gatunków w tej rodzinie. Kos to przedstawiciel królestwa zwierząt. Należy do gromady ptaków. Jest częścią rzędu wróblowych. Linneusz opisał go w 1758 roku. Wyróżniono 7 podgatunków kosa. Kos jest ptakiem powszechnie znanym. Łatwo go rozpoznać w ogrodach. Spotkasz go często w parkach.

Jak rozpoznać kosa? Wygląd i cechy

Dorosły samiec kosa jest cały czarny. Ma jaskrawożółty dziób. Wokół oka widać wyraźną żółtą obrączkę. Jego upierzenie jest jednolite i lśniące.

Samica kosa ma inne upierzenie. Jest czarniawobrązowa. Jej pierś jest plamista. Dziób samicy ma brązowy kolor. Młode ptaki są brązowe. Ich upierzenie ma miedziane smugi.

Długość ciała kosa waha się. Zazwyczaj wynosi 24-27 centymetrów. Rozpiętość skrzydeł sięga 34-38.5 cm. Może wynosić nawet 40 cm. Waga kosa jest zmienna. Zazwyczaj mieści się w zakresie 71-150 gramów. Samiec waży średnio 103 g. Samica jest nieco lżejsza. Waży około 100 g. Waga kosa może zmienić się dwukrotnie w ciągu roku. Zależy to od pory i dostępności pokarmu.

Cecha	Wartość
Długość ciała	24-27 cm
Rozpiętość skrzydeł	34-40 cm
Waga samca	ok. 103 g
Waga samicy	ok. 100 g
Zakres wagi	71-150 g

Gdzie żyją kosy? Siedliska i występowanie

Kosy zamieszkują dużą część świata. Występują w Europie. Spotkasz je w części Azji. Żyją także w Afryce Północnej. Na kontynencie europejskim są niemal wszędzie. Brak ich w Rosji i północnej Skandynawii. W Polsce kos jest ptakiem powszechnym. Spotkasz go w każdym regionie kraju.

Kosy sztucznie przeniesiono do innych miejsc. Zostały introdukowane do Australii. Trafiły także do Nowej Zelandii. Stało się to w drugiej połowie XIX wieku. Występują też na okolicznych wyspach.

Kosy żyją w różnych środowiskach. Występują w lasach. Często przebywają blisko ludzi. Spotkasz je w parkach i ogrodach. W Polsce są obecne w miastach. Żyją także w rejonach leśnych. Kosy były widokiem w miastach już w XIX wieku.

Populacje kosów różnią się zachowaniem. Kosy z północy są wędrowne. Zimują w cieplejszych rejonach Europy. Kierują się do klimatu Morza Śródziemnego. Populacje miejskie są często osiadłe. Nie migrują na zimę.

Co jedzą kosy? Dieta i żerowanie

Kosy należą do ptaków wszystkożernych. Ich dieta jest bardzo zróżnicowana. Zmienia się z porą roku. Szukają pożywienia na ziemi. Poruszają się skacząc. Mają dobrze rozwinięty słuch. Pomaga im to lokalizować zdobycz pod ziemią.

Głównym pokarmem kosa są bezkręgowce. Jedzą owady i ich larwy. Chętnie zjadają dżdżownice. Polują na ślimaki i chrząszcze. W ich diecie są też pajęczaki. Latem i jesienią jedzą owoce. Lubią jagody. Preferują wiśnie i czereśnie. Chętnie jedzą jabłka. Zjadają także borówki. Kosy potrafią zjeść dżdżownicę w całości. Nie rozdrabniają jej.

Jak możesz pomóc kosom zimą?

• Zimujące kosy dokarmiaj przy karmniku.
• Podawaj im jabłka pokrojone na kawałki.
• Chętnie jedzą też gruszki.
• Możesz dać owoce jarzębiny.
• Nadaje się też mrożona aronia.

Śpiew kosa – melodyjny głos Europy

Kos to jeden z najpiękniejszych śpiewaków. Jego śpiew jest melodyjny i bogaty. Umila wieczory w miastach i na wsi. Kosy śpiewają od wczesnej wiosny. Zaczynają śpiewać już w marcu. Należą do ptaków śpiewających. Ich głos jest charakterystyczny.

Śpiew kosa różni się. Zależy od środowiska życia. Kosy z populacji leśnych śpiewają. Ich melodie są bardziej skomplikowane. Różnią się od śpiewu kosów miejskich. Wędrowne kosy leśne potrafią wyśpiewać piękniejsze melodie. Mają bogatszy repertuar dźwięków.

Rozmnażanie i życie rodzinne kosów

Kosy osiągają dojrzałość płciową. Dzieje się to pod koniec pierwszego roku życia. Zazwyczaj dobierają się w monogamiczne pary. Para pozostaje razem przez sezon lęgowy. Okres śpiewu godowego trwa długo. Zaczyna się w marcu. Kończy się w lipcu. Samce śpiewem wabią samice i bronią terytorium.

Gniazda zakłada się od marca do sierpnia. Budują je w różnych miejscach. Wybierają niskie krzewy. Chętnie budują w żywopłotach. Gniazda są też na budynkach. Czasem gniazdo jest w skrzynce balkonowej. Gniazdo budują z trawy. Używają też korzonków. W osiedlach ludzkich mogą użyć sztucznego budulca. Wnętrze gniazda jest solidne. To tzw. wylepa. Składa się z ziemi i kompostu. Wzmacniają ją źdźbłami trawy.

Samica kosa składa jaja. W jednym lęgu jest zazwyczaj 3-5 jaj. Czasem zdarza się 4-6 jaj. Jaja mają piękny odcień. Kolor oscyluje między zielonym a niebieskim. Są nakrapiane brązowymi plamkami. Samica sama wysiaduje jaja. Trwa to około 2 tygodnie.

Opieka nad młodymi trwa krótko. Pisklęta spędzają w gnieździe około 14 dni. Młode kosy opuszczają gniazdo. Dzieje się to po 14 dniach od wyklucia. Są wtedy pod opieką rodziców. Pisklęta potrzebują dużo pokarmu. Zjadają średnio 16 gramów na dobę.

Kosy są bardzo płodne ptakami. Para może wychować wiele lęgów w roku. W ciągu roku mogą mieć do pięciu lęgów. Najczęściej mają 2-3 lęgi. W warunkach miejskich często są to 4 lęgi.

Kosy mają wyjątkowy dar. Rozpoznają podrzucone jaja. Dotyczy to jaj kukułki zwyczajnej. Kukułka ma małe szanse na sukces. Szansa na udane podrzucenie jaja to zaledwie 0.005%.

Kukułka zwyczajna ma niewielkie szanse na wyklucie się w gnieździe kosa. Szansa na udane podrzucenie jaja przez kukułkę wynosi jedynie 0,005%.

Zachowania i zwyczaje kosów

Kos żyje zwykle samotnie. Nie tworzy zwartych stad. Nocują pojedynczo. Czasem zbierają się w małe grupy na nocleg. Kosy są aktywne w ciągu dnia. Najbardziej o świcie i o zmierzchu. Wtedy intensywnie żerują.

Kosy należą do ptaków terytorialnych. Samce bronią swojego terytorium. Śpiewem zaznaczają swoją obecność. Odstraszają innych samców. Terytorium zapewnia dostęp do pokarmu i miejsca lęgowe.

Kosy są wrażliwe na zagrożenia. Szczególnie na ruch drogowy. Wiele kosów ginie na drogach. Naturalnym zagrożeniem są drapieżniki. Większe ptaki polują na kosy. Niektóre ssaki też stanowią dla nich niebezpieczeństwo.

Kos a człowiek: Ochrona i znaczenie kulturowe

Kosy nie są zagrożone wyginięciem. IUCN klasyfikuje je jako gatunek najmniejszego ryzyka (LC). Ich populacja jest liczna. Globalnie szacuje się ją na 162-492 miliony osobników.

W Polsce kos podlega ścisłej ochronie. Jego populacja w Polsce rośnie. W latach 2013-2018 wzrosła o 59%. Liczba par lęgowych w 2013 wynosiła 2,786,000. W 2018 było ich już 3,865,000. Wzrost populacji nastąpił po zaprzestaniu polowań. W niektórych krajach nadal poluje się na kosy. Dzieje się tak w Australii. Poluje się na nie także we Francji.

Kos ma różne znaczenie w kulturze. W Polsce symbolizuje smutek. Symbolizuje też żal. W Wielkiej Brytanii uważa się go za ptaka przynoszącego szczęście. W Szkocji jest symbolem miłości. Irlandczycy wierzą w jego nadprzyrodzone zdolności. Niektórzy ludzie próbują odstraszyć kosy. Chcą ochronić swoje uprawy owoców.

Ciekawostki o kosie zwyczajnym

Kos zwyczajny kryje wiele tajemnic. Oto kilka interesujących faktów:

• Kos potrafi zjeść dżdżownicę w całości. Połyka ją w całości.
• Jaja kosa mają piękny kolor. Są zielono-niebieskie. Mają brązowe plamki.
• Kosy leśne śpiewają bardziej skomplikowane melodie. Różnią się od śpiewu kosów miejskich.
• Kosy rozpoznają podrzucone jaja kukułki. Wyrzucają je z gniazda.
• Średnia długość życia kosa to 2 lata i 4 miesiące. Niektóre osobniki dożywają 10 lat.
• Śmiertelność kosów jest wysoka w pierwszym roku życia. Wynosi aż 69%.

Często zadawane pytania o kosach

Zobacz także:

• Pingwin cesarski – życie w ekstremalnych warunkach Antarktydy
• Bielik – król przestworzy. Fakty i ciekawostki o największym ptaku drapieżnym Polski i jego amerykańskim kuzynie
• Ciekawostki o Ptakach: Niesamowite Fakty i Zdolności Skrzydlatych Mieszkańców Ziemi
• Paź królowej – Skrzydlaty arystokrata polskich łąk
• Pliszka siwa – opis, występowanie, tryb życia i ciekawostki