Mrówki to fascynujące stworzenia. Żyją na Ziemi miliony lat. Tworzą złożone społeczeństwa. Poznaj ich niezwykłe życie i zdolności.
Kim są mrówki?
Mrówki należą do rzędu błonkówek. Tworzą rodzinę mrówkowatych. Wchodzą w skład nadrodziny os. Ich naukowa nazwa to Formicidae. Mrówki pojawiły się na Ziemi bardzo dawno. Istnieją zapisy o mrówkach z okresu kredy. To ponad 90 milionów lat temu. Niektóre źródła podają nawet 130 milionów lat. Mrówki są obecne na niemal wszystkich kontynentach. Nie znajdziesz ich na Antarktydzie czy Grenlandii. Żyją w każdych warunkach klimatycznych. Ciało mrówki składa się z trzech części. To głowa, klatka piersiowa i odwłok. Mrówki nie mają płuc. Oddychają za pomocą specjalnych zaworów. Przechowują w nich tlen. Mrówki to najliczniejsza grupa owadów. Ocenia się, że znanych jest ponad 12 tysięcy gatunków. Inne szacunki mówią o 15 500, a nawet 20 000 gatunków. W Polsce występuje około 100 gatunków mrówek. Polska fauna mrówek obejmuje 103 gatunki. Mrówki stanowią dużą część biomasy. To około 15-20% całkowitej naziemnej biomasy zwierzęcej.
Liczba mrówek na świecie jest ogromna. Szacuje się ją na dziesięć do dwudziestu biliardów. Na każdego człowieka przypada ich bardzo wiele. To około 1,3 miliona mrówek na osobę. Ich waga jest imponująca. Waga wszystkich mrówek jest równa wadze wszystkich ludzi. To około 40 miliardów kilogramów. Mrówki to oficjalnie najinteligentniejsze owady. Posiadają największy mózg spośród wszystkich owadów.
Życie w mrówczej kolonii
Mrówki żyją w ogromnych koloniach. Kolonia liczy od kilkudziesięciu do kilku milionów osobników. Członkowie kolonii są biologicznymi krewnymi. W każdej kolonii panuje hierarchia. Na czele stoi królowa mrówka. Kolonie mrówek są dobrze zorganizowane. Posiadają wyraźnie określone obowiązki. Podział władzy i obowiązków jest złożony. Mrówki tworzą społeczności kastowe. W mrowisku nigdy nie ma przerwy. Praca trwa tam praktycznie bez przerwy.
Wielkie kolonie mrówek mogą być ogromne. Największe mrowisko odnotowano w obwodzie tomskim. Miało 3 metry wysokości. Średnica wynosiła 5 metrów. Jego budowa trwała 25 lat. Największe skupisko mrówek znaleziono na Hokkaido w Japonii. Mieszkało tam ponad 300 milionów mrówek. Zajmowały blisko 45 tysięcy gniazd. Największa kolonia mrówek rozciągała się na 6 tysięcy km szerokości. Znajdowała się we Włoszech, Francji i Hiszpanii. Największa znana kolonia miała 306 milionów osobników. Zajmowała powierzchnię 2,7 km2.
Każda mrówka ma swój specyficzny zapach. Imię mrówki jest przypisane do jej zapachu. Mrówki komunikują się za pomocą sygnałów chemicznych. Używają do tego czułków. Mrówki mają bardzo słaby wzrok. Komunikacja chemiczna jest kluczowa. Mrówki posiadają dwa żołądki. Jeden służy im samym. Drugi służy do karmienia innych mrówek.
W jednej kolonii zazwyczaj jest tylko jedna królowa. Głównym zadaniem samca jest zaplemnienie królowej. Samiec po kopulacji z samicą ginie. Mrówki ze skrzydłami to księżniczki. Szukają partnera do kopulacji. Robotnice to bezpłodne samice. Wykonują całą pracę w kolonii. Robotnice wykonują większość prac. Poszukują pożywienia. Zabezpieczają gniazdo. Opiekują się larwami. Robotnice zjadają znaleziony pokarm. Następnie wracają do gniazda. Dzielą się jedzeniem z innymi. Żołnierze odpowiadają za ochronę mrowiska.
Mrówki nie zapadają w sen zimowy. Zamiast tego hibernują. Mogą spać również w ciepłym sezonie. Temperatura ciała mrówki w trybie uśpienia to nawet -58 stopni Celsjusza. Mrówki amerykańskie z gatunku ogniste zasypiają często. Zasypiają około 250 razy na dobę. Każdy sen trwa około 1 minuty. Daje to niecałe 3 godziny snu dziennie dla robotnicy. Królowa zasypia 90 razy dziennie. Daje jej to około 6 minut snu dziennie.
Długość życia mrówek różni się. Królowa mrówek żyje długo. Może żyć od 1 do 30 lat. Rekord to 29 lat. Królowa Dorylus może żyć do 20 lat. Robotnice mrówek żyją krócej. Mogą żyć od 40 dni do nawet 3 lat. Robotnice żyją 2 do 3 lat.
Czy mrówki śpią?
Tak, mrówki śpią. Robotnice zasypiają wiele razy na dobę. Ich sen jest bardzo krótki. Królowe również śpią, ale inaczej. Sumaryczny czas snu robotnicy to około 3 godziny dziennie. Królowa śpi około 6 minut dziennie.
Czy mrówki mają okres?
Nie, mrówki nie mają okresu. Owady nie przechodzą cykli menstruacyjnych. Ich reprodukcja wygląda inaczej.
Niesamowite zdolności mrówek
Mrówki są jednymi z najsilniejszych zwierząt. Mogą podnieść duży ciężar. Mrówka może podnieść 10-50-krotność swojej masy ciała. Niektóre szacunki mówią o 20-krotności. Inne źródła podają 20-krotność masy ciała. Najsilniejszy gatunek to mrówka liściasta. Potrafi podnieść 50 razy więcej niż waży. Siła wytrzymania mrówek jest ogromna. Wynosi 3400-5000 razy. Pierwotne szacunki mówiły o 1000 razy. Porównanie siły mrówek do ludzi jest ciekawe. Mrówka może podnieść ciężar 8 ton. To porównanie do ludzi. Człowiek mógłby potencjalnie podnieść 4082,3 kg. Bardzo silny człowiek mógłby podnieść 340 194,2 kg. Mrówki potrafią udźwignąć ciężar. To ciężar 20-krotnie większy od nich samych.
Mrówki są szybkie. Średnia prędkość to 1 cm na sekundę. Szybsze gatunki osiągają 4 cm na sekundę. Niektóre gatunki mrówek poruszają się z prędkością do 3 km/h. Najszybsze mrówki żyją na Saharze. To gatunek Cataglyphis bombycina. Porównanie prędkości mrówek i ludzi na 100 metrów jest zaskakujące. Rekord człowieka to 9,58 sekundy. Rekord mrówek to 0,46 sekundy. Grupa mrówek biegnie równym tempem. Nie wyprzedzają się nawzajem.
| Porównanie siły | Mrówka (w stosunku do masy ciała) | Człowiek (potencjalnie) |
|---|---|---|
| Udźwig | 10-50 razy | Wiele razy mniej w stosunku do masy |
| Szacowana siła wytrzymania | 3400-5000 razy | Znacznie mniej |
| Porównanie prędkości (100m) | Mrówka | Człowiek |
|---|---|---|
| Czas | 0,46 sekundy | 9,58 sekundy |
Mrówki zajmują się rolnictwem. Mrówki grzybiarki hodują grzyby. Gatunek Philidris nagasau jest pionierem w rolnictwie. Mrówki produkują miód. Budują tratwy. Mrówki ogniowe potrafią połączyć się. Budują wtedy konstrukcję pływającą po wodzie. Mrówki potrafią skakać. Skok może być wielokrotnie dłuższy od ciała. Mrówki Temnothorax albipennis badają wymiary. Sprawdzają obszar na nowy dom. Upewniają się, że będzie wystarczający. 'Mrówki Temnothorax albipennis sprawdzają wymiary obszaru przeznaczonego na ich nowy dom, aby upewnić się, że będzie wystarczający’ – David MacNeal.
Mrówki w Polsce
W Polsce żyje ponad 100 gatunków mrówek. Polska fauna mrówek obejmuje 103 gatunki. Występuje u nas kilka gatunków rudych mrówek leśnych. Najbardziej znana jest rudnica. W Polsce występują trzy gatunki rudych mrówek. To rudnica i smętnica. Występuje też pierwomrówka łagodna. Inne gatunki to wścieklica zwyczajna. Spotkasz też zbójnicę krwistą. Mrówka smętnica jest rzadka. Jest wpisana do czerwonej księgi. To księga zagrożonych wyginięciem gatunków. Mrówki to niewyczerpane źródło wiedzy. Warto poświęcać im więcej uwagi. 'Mrówki to niewyczerpane źródło zadziwiających zwyczajów i warto im poświęcać więcej uwagi.’ – Dorota Sumińska.
Niebezpieczne mrówki i ich obrona
Niektóre mrówki są niebezpieczne. Mogą przenosić jad. Kłują ludzi. Najgroźniejsza mrówka to Paraponera clavata. Żyje w dżunglach Ameryki Południowej. Nazywana jest mrówką pociskową. Jej użądlenie jest bardzo bolesne. Ból porównuje się do postrzału z pistoletu. Cierpienie może trwać 24 godziny. Naukowiec porównał ból do chodzenia po rozżarzonych węglach. Porównał go też do gwoździ wbitych w pięty. 'Cierpienie, jakie wywołuje Paraponera clavata naukowiec porównał do „chodzenia po rozżarzonych węglach z zardzewiałymi gwoździami wbitymi w pięty”.’ – Justin O. Schmidt. 'Ból, wywołany jej użądleniem, utrzymuję się przez 24 godziny i jest porównywalny ze spacerem po rozżarzonych węglach z siedmioipółcentymetrowymi gwoździami wbitymi w pięty.’ Ukąszenie mrówki Paraponera clavata jest przerażające. Przerażający ból może trwać nawet 24 godziny. Na terenie Australii żyją mrówki-buldogi. Są jadowite. Gatunek Myrmecia pilosula zabił cztery osoby. Miało to miejsce w latach 1980-2000. Gatunek Camponotus saundersi ma jad. Przechowuje go w odwłoku. Żołnierze bronią mrowiska przed intruzami. Mrówki Megaponera analis polują na termity. Zabierają ranne mrówki z powrotem do gniazda.
Czy czarne mrówki gryzą?
Tak, czarne mrówki mogą gryźć. Niektóre gatunki gryzą, inne żądlą. Reakcja na ugryzienie zależy od gatunku mrówki i wrażliwości osoby. Ugryzienie mrówki może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych w rzadkich przypadkach.
Jak wygląda ugryzienie mrówki?
Wygląd ugryzienia mrówki zależy od gatunku. Niektóre mrówki pozostawiają mały, czerwony ślad. Może pojawić się lekki obrzęk i swędzenie. Ugryzienia jadowitych gatunków, jak mrówka pociskowa, wywołują intensywny ból, zaczerwienienie i obrzęk trwający wiele godzin.
Mrówki w kulturze i nauce
Świat mrówek fascynuje naukowców. Myrmekologia to nauka o mrówkach. Edward O. Wilson to znany myrmekolog. Był amerykańskim biologiem. Napisał wiele książek. Jest autorem 33 książek. Stworzył ponad 400 publikacji naukowych. Jego książka „Opowieści ze świata mrówek” jest bardzo znana. To fascynująca wyprawa do świata mrówek. Książka należy do kategorii nauk przyrodniczych. Ma 232 strony. Czas czytania wynosi 3 godziny 52 minuty. Książka składa się z 26 rozdziałów. Została wydana przez Copernicus Center Press. Data wydania to 2024-03-05. Data pierwszego wydania w Polsce to 2021-10-07. ISBN to 9788378867876.
„Opowieści ze świata mrówek” zebrały dobre opinie. Średnia ocen wynosi 6.9 na 10. Otrzymała 11 opinii i 79 ocen. Czytelnicy Myrmeblog ocenili ją 5/5 na podstawie 11 głosów. Książka jest polecana miłośnikom przyrody. Rekomendacje dotyczą dzieci i dorosłych. Zalecana jest do obserwacji świata mrówek. 'Każdy, kto żyje z dala od polarnych czap lodowych, musiał – spoglądając pod nogi – widzieć mrówki i z pewnością musiał słyszeć historie o tych społecznych owadach, szczególnie te opowiadające o ich związku z człowiekiem.’ – Edward O. Wilson.
Inne książki Edwarda O. Wilsona to „Podróż w krainę mrówek”. Porusza temat mrówek inaczej. Jego „Społeczeństwa owadów” również dotyczy tej tematyki. Pisał też o innych zagadnieniach. Przykłady to „Pół Ziemi. Walka naszej planety o życie”. Inne tytuły to „Znaczenie ludzkiego istnienia” i „Konsiliencja. Jedność wiedzy”. Napisał też „Letters to a Young Scientist”.
Nocny obóz na bezkresnym australijskim pustkowiu, z chłodną bryzą, skowyczącymi dingo krążącymi wokół ogniska w poszukiwaniu wyrzuconych resztek jedzenia, poczuciem nieznanej różnorodności życia dookoła – to była dzicz w najlepszym słowa tego znaczeniu.
– Edward O. Wilson
Nie potrafię sobie wyobrazić nawet jednej rzeczy w życiu mrówek, którą my – ludzie – moglibyśmy lub powinniśmy starać się naśladować w dążeniu do ulepszania siebie.
– Edward O. Wilson
Posłużyłem się zasadą, która inspirowała mnie od samego początku mojej kariery biologa-badawcza: każdy problem i pytanie w biologii ma gatunek idealny do jego rozwiązania – i odwrotnie, dla każdego gatunku istnieje problem, którego rozwiązanie jest szczególnie łatwe dzięki jego wykorzystaniu.
– Edward O. Wilson
Aby przetrwać, podobnie jak samotny owad lub robotnica w kolonii, musi składać się ze współpracujących ze sobą elementów ściśle połączonych w taki sposób, w jaki organy są dopasowane do siebie, by móc funkcjonować jako organizm.
– Edward O. Wilson
| Cecha książki | „Opowieści ze świata mrówek” |
|---|---|
| Autor | Edward O. Wilson |
| Kategoria | Nauki przyrodnicze |
| Liczba stron | 232 |
| Liczba rozdziałów | 26 |
| Wydawnictwo | Copernicus Center Press |
| Data wydania (Polska) | 2021-10-07 |
| Data wydania (oryginał/inne) | 2024-03-05 |
| ISBN | 9788378867876 |
| Średnia ocen (Lubimyczytac.pl) | 6.9/10 |
Mrówki bywają przysmakiem dla ludzi. W wielu częściach świata mrówki są jedzone. Niektórzy Meksykanie spożywają mrówki. Dodają je do tacos. Jaja mrówek, zwane escamoles, są ekskluzywnym przysmakiem. Mają duże wartości odżywcze. Charakteryzują się delikatnym smakiem. Smakują maślano-orzechowo. 'escamoles dodawane są do większości meksykańskich potraw. Mrówcze jaja, podawane na przykład w taco albo guacamole, posiadają duże wartości odżywcze, a przede wszystkim wyjątkowo delikatny smak, jakby maślano-orzechowy.’ – Martyna Wojciechowska. Mrówki Chicatana to tradycyjny przysmak w Meksyku.
Ludzie hodują mrówki jako zwierzęta domowe. Służą do tego specjalne wiwaria. Nazywa się je formicariami. Na niektórych plemionach Ameryki praktykuje się rytuały. Wykorzystuje się w nich mrówki pociskowe.
Ciekawostki o mrówkach w pigułce
Mrówki mają słaby wzrok. Komunikują się głównie czułkami. Każda mrówka ma unikalny zapach. Pomaga on w identyfikacji w kolonii. Mrówki nie jedzą swoich zmarłych. Zabierają je do specjalnego miejsca. To rodzaj mrówczego grobowca. Mrówki mogą przeżyć pod wodą. Niektóre gatunki wytrzymują 24 godziny. Robotnice mrówki amerykańskiej zasypiają około 250 razy dziennie. Królowa zasypia 90 razy dziennie. Mrówki posiadają największy mózg. Mają go spośród wszystkich owadów. Największa odnotowana robotnica mierzyła 3 cm. Królowa osiągnęła 6 cm. Mrówki cytrynówki produkują kwas mrówkowy. Ma on smak podobny do cytryny.
- Warto poświęcić trochę czasu na obserwowanie mrówek.
- Mrówki mogą być ekskluzywnym przysmakiem.
- Zaleca się obserwację świata mrówek.
Czy mrówki są pożyteczne?
Mrówki pełnią ważną rolę w ekosystemie. Są efektywnymi rozkładaczami. Konsumują martwą materię organiczną. Pomagają w użyźnianiu gleby. Niektóre mrówki zajmują się hodowlą mszycy. Zbierają od nich spadź. To słodka substancja. Mszyce czerpią korzyści z ochrony. Mrówki czerpią korzyści z pożywienia. Symbioza ta jest opłacalna dla obu stron. 'Symbioza ta jest więc bardzo opłacalna dla obu stron.’ Mrówki produkują antybiotyki. Używają ich do leczenia zakażonych ran. To przykład technologii w świecie mrówek. Badania nad mrówkami inspirują robotykę. Ich zbiorowa inteligencja jest fascynująca. 'Ich różnorodność i adaptacyjność czynią je obiektami badań naukowych oraz kluczowymi elementami wielu ekosystemów.’
Mrówki mogą być szkodnikami. Mrówki domowe szukają pożywienia w naszych domach. Mogą zanieczyszczać jedzenie. Niektóre gatunki są inwazyjne. Rozprzestrzeniają się cicho. Stanowią rosnące ryzyko. Zagrażają bioróżnorodności. Mogą wpływać na zdrowie ludzi. Identyfikacja szkodników jest ważna. Praca z kulturami owadów pozwala je badać. Mikrografia owadów pomaga w identyfikacji. Badania bibliograficzne poszerzają wiedzę.
Co jedzą mrówki?
Mrówki są zazwyczaj wszystkożerne. Ich dieta jest różnorodna. Zależy od gatunku. Jedzą miód, owoce, żółtko jaja. Spożywają surowe mięso. Żywią się martwą materią organiczną. Niektóre gatunki hodują grzyby. Inne hodują mszyce dla spadzi.
Czego nie lubią mrówki?
Mrówki nie lubią silnych zapachów. Można je odstraszać ziołami. Skuteczne są tymianek, czosnek, mięta. Nie lubią też octu i soku z cytryny. Terpentyna również je odstrasza.
Czy mrówki to owady?
Tak, mrówki to owady. Należą do rzędu błonkówek. Tworzą rodzinę mrówkowatych (Formicidae). Są częścią gromady owadów.
Co oznaczają mrówki w domu?
Mrówki w domu szukają pożywienia i schronienia. Mogą świadczyć o dostępie do resztek jedzenia. Mogą szukać wody lub ciepła. Ich obecność może oznaczać konieczność uszczelnienia domu. Warto sprawdzić źródło ich pojawienia się.
Co robią mrówki?
Mrówki wykonują wiele zadań. Budują i utrzymują mrowisko. Poszukują i transportują pożywienie. Opiekują się larwami i królową. Bronią kolonii. Niektóre gatunki hodują grzyby lub mszyce. Recyklingują martwą materię. Ich działania są kluczowe dla ekosystemu.
Jak hodować mrówki?
Do hodowli mrówek potrzebne jest formicarium. To specjalne naczynie lub konstrukcja. Zapewnia odpowiednie warunki życia. Należy zapewnić pożywienie i wilgotność. Ważne jest dobranie odpowiedniego gatunku mrówek. Wiele informacji o hodowli można znaleźć online.
Ile mrówek jest na świecie?
Szacuje się, że na świecie żyje około dziesięciu do dwudziestu biliardów mrówek. To ogromna liczba. Na każdego człowieka przypada około 1,3 miliona mrówek.
Zobacz także: