Śląsk to region o bogatej historii i unikalnej kulturze. Oferuje wiele atrakcji turystycznych dla każdego. Poznaj fascynujące fakty, żywe tradycje i wyjątkowe miejsca tego niezwykłego regionu.
Ciekawostki i Fakty o Województwie Śląskim
Województwo śląskie powstało w 1999 roku. Połączono wtedy części trzech byłych województw. Były to województwa: katowickie, częstochowskie i bielskie. Miastem wojewódzkim są Katowice.
Województwo śląskie graniczy z Czechami i Słowacją. Ma też granice z czterema polskimi województwami. To województwa: opolskie, łódzkie, świętokrzyskie i małopolskie. Powierzchnia województwa wynosi 12 333,09 km². Stanowi to 3,9% powierzchni Polski. Około 31% powierzchni porastają lasy. Około 4 860 km² zajmują grunty orne.
Średnia wysokość terenów to około 283 m n.p.m. Najwyżej położonym miejscem jest Góra Pięciu Kopców. Jej wierzchołek leży na wysokości 1 534 m n.p.m. W województwie śląskim zaczynają swój bieg dwie wielkie rzeki. To Wisła i Warta. Największym zbiornikiem wodnym są Goczałkowice. Mają powierzchnię 32 km².
Województwo śląskie ma 71 miast. Dziewiętnaście z nich ma prawa powiatu. W regionie znajduje się 167 gmin. Jest tu też 1 096 wsi. Około 77% mieszkańców żyje w miastach. Największym powiatem jest powiat częstochowski. Ma powierzchnię 1 522,05 km². W województwie śląskim mieszka około 4 570 840 osób. Gęstość zaludnienia wynosi 370 osób na km². Jest tu o ponad 162 tysiące więcej kobiet niż mężczyzn. Średni wiek mieszkańców to 42,4 lata.
Czy województwo śląskie leży w całości na Śląsku?
Nie. Województwo śląskie leży w obszarze kilku krain geograficznych. Są to Nizina Śląska, Wyżyna Śląsko-Krakowska, Beskidy Zachodnie, Pogórze Zachodniobeskidzkie oraz Kotlina Oświęcimska. Obejmuje części Górnego Śląska, Małopolski i Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Które miasto jest stolicą całego Śląska?
Stolicą całej krainy historycznej Śląska jest Wrocław. Stolicą Górnego Śląska jest Opole.
Gdzie znajduje się najstarszy tramwaj w Polsce?
Najstarszy tramwaj w Polsce nadal kursuje w Bytomiu. To tramwaj numer 38. Powstał w 1949 roku. Długość jego trasy wynosi 1350 metrów.
Czy Katowice są zielonym miastem?
Tak, Katowice są trzecim najbardziej zielonym miastem w Polsce. Lasy zajmują 40% powierzchni miasta.
Ile pustyń jest na Śląsku?
Na Śląsku znajdują się dwie pustynie. To Pustynia Błędowska i Pustynia Siedlecka. Pustynia Błędowska jest największą pustynią w Polsce. Jej powierzchnia wynosi ponad 30 km². Nazywana jest 'Polską Saharą’.
Gdzie na Śląsku można zobaczyć wieżę Eiffla?
Replika wieży Eiffla znajduje się w Gliwicach. Jest to Radiostacja Gliwicka. Drewniana wieża ma 111 metrów wysokości.
Na Śląsku powstała pierwsza w Polsce linia kolejowa. Region ten jest też miejscem, gdzie powstał pierwszy w Polsce park naukowo-technologiczny. Sejm Śląski to jedyna tego typu instytucja w Polsce.
W obliczu współczesnych wyzwań, warto przypomnieć sobie o bogactwie tradycji, które nie tylko kształtują tożsamość Śląska, ale również mogą być źródłem inspiracji i siły.
Ślązacy są dumni ze swoich tradycji i zwyczajów. Przekazywane są one z pokolenia na pokolenie. Ślązacy mają swoje święto. Dzień Ślązaka obchodzony jest 15 lipca.
Śląskie Tradycje i Zwyczaje
Śląsk to region o wyjątkowo bogatej kulturze i tradycjach. W Śląsku kształtowała się unikalna tożsamość. Jest ona bogata w różnorodne obrzędy i zwyczaje. Tradycje śląskie łączą pokolenia. Pielęgnują więzi rodzinne i społeczne. Folklor Górnego Śląska jest jednym z najbarwniejszych w Polsce.
Język Śląski
Ślązacy mają swój własny język. Język śląski jest uznawany za jeden z dialektów języka polskiego. Różni się od języka polskiego. Różnice dotyczą fonetyki, leksyki i gramatyki. To mieszanka wpływów polskich, niemieckich i czeskich. W Wilamowicach używany jest język Wymysiöeryś.
Czy język śląski powinien być uznany za język regionalny?
To trend społeczny. Trwa debata nad uznaniem języka śląskiego za język regionalny. Liczba osób deklarujących narodowość śląską w NSP 2021 była mniejsza niż 10 lat temu.
Świąteczne i Rodzinne Zwyczaje
Tradycje śląskie obejmują ważne rytuały życia. To chrzciny, bierzmowanie czy wesele. Polterabend to przedweselny zwyczaj na Śląsku. Polega na trzaskaniu porcelany. Odbywa się tuż przed ślubem.
Ważne są tradycje świąteczne. Święta Bożego Narodzenia i Wielkanoc mają swoje unikalne obrzędy. Na Wigilii tradycyjnie podaje się 12 potraw.
Zwyczaje Ludowe i Górnicze
4 grudnia obchodzone jest święto św. Barbary. To patronka górników. Barbórka jest ważnym świętem w górniczych częściach Śląska. Skarbnik to śląska tradycja górnicza. To duch podziemi. Strzeże skarbów i przestrzegania reguł w kopalniach. Można go spotkać w Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach.
Na Śląsku istniał zwyczaj pieczenia gęsi na świętego Marcina (11 listopada). Na Górnym Śląsku popularny był zwyczaj palenia Marzanny. To zwyczaj obchodzony z okazji nadejścia wiosny. Polega na topieniu figurek Marzanny. Chodzenie z Gaikiem to śląski zwyczaj na Wielkanoc. Polega na noszeniu ozdób z gałązek i kwiatów.
Jak pierś z Marcinowej gęsi sina, to będzie sroga zima, a jak biała – to nie będzie statkowała.
Kto na wiosnę najpierw ujrzy młode gęsi, będzie przez cały rok chorowity.
Inne śląskie zwyczaje ludowe to wróżby andrzejkowe, zawieszanie wieńca adwentowego, prządki, skubaczki i stawianie mojów (30 kwietnia na 1 maja).
Śląska Kultura i Stroje Regionalne
Śląsk był ważnym ośrodkiem kultury żydowskiej do II wojny światowej. Stroje regionalne są barwne. Obejmują spódnice, fartuchy, gorsety, kamizelki i kapelusze. Muzyka ludowa to oberki, polki i mazurki. W Rudzie Śląskiej znajduje się ostatni działający piekarok. Ma 100 lat.
Smaki Śląskiej Kuchni
Kuchnia śląska to dziedzictwo smaków i tradycji. Jest odzwierciedleniem historii i kultury regionu. Śląska kuchnia jest znana z sycących potraw. Ciapkapusta, zwana panczkrautem, to tradycyjne śląskie danie. Rolada śląska, kluski śląskie i żurek śląski to regionalne specjały.
Inne tradycyjne potrawy to krupniok, kapuśniak i kołocz śląski. Wigilijne potrawy obejmują moczkę wigilijną i zupę z głów ryb.
- Rolada śląska
- Kluski śląskie
- Krupniok
- Żur śląski
- Kapuśniak
- Kołocz śląski
- Ciapkapusta (panczkraut)
- Moczka wigilijna
- Zupa z głów ryb
Szlak kulinarny 'Śląskie smaki’ powstał w 2012 roku. Łączy restauracje serwujące tradycyjne potrawy. Obejmuje przysmaki kuchni jurajskiej i beskidzkiej.
Najciekawsze Miejsca i Atrakcje na Śląsku
Województwo śląskie posiada wiele atrakcji. Są one odpowiednie dla osób w każdym wieku. Region oferuje zamki, zabytki techniki, muzea, parki i miejsca rozrywki.
Zamki i Pałace
Śląsk zajmuje drugie miejsce w Polsce pod względem ilości zamków. Zamek Ogrodzieniec leży na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Pochodzi z XIV wieku. Można go zwiedzać samodzielnie lub z przewodnikiem. Po zmroku odbywa się iluminacja ruin. Czasem przechadzają się tam duszki i zjawy. Ruiny Zamku w Olsztynie koło Częstochowy także pochodzą z XIV wieku. Można je zwiedzać z przewodnikiem. Zamek w Będzinie to muzeum historii militariów. Oferuje piękny widok na miasto.
Ruiny Zamku w Mirowie są w trakcie rewitalizacji. Prace potrwają do 2025 roku. Królewski Zamek Bobolice to rekonstrukcja zamku. Jest dostępny do zwiedzania. W Pszczynie znajduje się Zamek i Zagroda Żubrów. To rezydencja magnacka z muzeum i parkiem krajobrazowym. Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy w Rudach to kolejny ciekawy obiekt. Warto zobaczyć Zamek Piastowski w Raciborzu. Zespół Pałacowo-Parkowy w Pławniowicach również zasługuje na uwagę. Zamek Moszna to imponująca budowla. Rowerowy Szlak Orlich Gniazd rozpoczyna się w Częstochowie. Ma długość 190 km. Łączy jurajskie zamki, w tym Ogrodzieniec, Mirów i Bobolice.
- Zamek Ogrodzieniec
- Zamek w Pszczynie
- Zamek Będzin
- Ruiny Zamku w Mirowie
- Królewski Zamek Bobolice
- Zamek Moszna
- Zespół Pałacowo-Parkowy w Pławniowicach
- Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy w Rudach
- Zamek Piastowski w Raciborzu
- Ruiny Zamku w Olsztynie k. Częstochowy
Szlak Zabytków Techniki
Śląsk jest sercem przemysłowym Polski. Region słynie z dziedzictwa górniczego i hutniczego. Szlak Zabytków Techniki łączy ważne miejsca związane z przemysłem. Jedynym obiektem UNESCO w województwie jest Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach. Znajduje się przy ulicy Szczęść Boże 81. Można zwiedzać sztolnię Czarnego Pstrąga. Trasa podziemnego przepływu ma 1740 metrów. Kopalnia Guido w Zabrzu to symbol turystyki industrialnej. Znajduje się przy ulicy 3 Maja 93. Otwarta jest przez cały rok. Oferuje zwiedzanie na różnych poziomach. Na poziomie 320 metrów odbywają się koncerty. Na poziomie 355 metrów można przebrać się za górnika. W kopalni Guido znajduje się najniżej położony pub w Europie. Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu oferuje podziemny spływ. Posiada różnorodne trasy zwiedzania. Park 12C w Zabrzu znajduje się przy ulicy Maurycego Mochnackiego 12. Tyskie Browary Książęce to kolejne ciekawe miejsce. Muzeum Browaru Żywiec znajduje się przy ulicy Browarnej 88 w Żywcu. Oferuje degustacje piwa.
- Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach
- Kopalnia Guido w Zabrzu
- Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu
- Tyskie Browary Książęce
- Muzeum Browaru Żywiec w Żywcu
- Park 12C w Zabrzu
Muzea i Centra Kultury
W województwie śląskim jest 69 muzeów. Muzeum Śląskie w Katowicach ma imponującą kolekcję. Przedstawia dzieła sztuki i historię Śląska. Muzeum Powstań Śląskich to cenne źródło wiedzy. Śląskie Centrum Wolności i Solidarności znajduje się w Katowicach. Powierzchnia wystawy wynosi ponad 1100 m². Muzeum Ognia w Żorach znajduje się przy ulicy Katowickiej 3. To miejsce do nauki przez zabawę. W Koniakowie znajduje się lokalne muzeum. Prezentuje słynne koniakowskie koronki.
Katowicka Strefa Kultury to ważne centrum. Znajduje się na terenie dzielnic Bogucice i Koszutka. Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach (NOSPR) to ważna instytucja muzyczna. Opera Śląska w Bytomiu to kolejne centrum kultury.
W województwie jest 14 teatrów, 52 kina i ponad 780 bibliotek.
Przyroda i Rekreacja
Województwo śląskie oferuje wiele terenów zielonych. Ma 8 parków krajobrazowych. Park Śląski w Chorzowie to oaza zieleni. Znajduje się przy ulicy Różanej 2. Ma ścieżki rowerowe. Znajduje się tam Rosarium z różnorodnością odmian róż. Park Śląski ma najstarsze planetarium w Polsce. Planetarium Śląskie znajduje się przy alei Planetarium 4 w Chorzowie. Posiada ekspozycję poświęconą Geofizyce. Palmiarnia Miejska w Gliwicach znajduje się przy ulicy Aleksandra Fredry 6. To enklawa tropików w sercu parku. Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie ma ekspozycje przyrodnicze. Posiada też plac zabaw. Leśny Park Niespodzianek w Ustroniu znajduje się na ulicy Zdrojowej 16. Oferuje pokazy ptaków drapieżnych. Zwierzęta poruszają się tam wolno. W Pszczynie znajduje się ośrodek hodowli żubrów. Odegrał kluczową rolę w przywracaniu gatunku w Polsce. Obecnie w Polsce żyje 1400 żubrów.
Park Świerklaniec znajduje się przy ulicy Parkowej. To miejsce z jeziorami, ścieżkami i placami zabaw. Jaskinia Głęboka to niewielka jaskinia. Znajduje się w okolicy z trasami pieszymi. Kapias: Ogrody to piękne ogrody. Posiadają restaurację i centrum ogrodnicze.
- Park Śląski w Chorzowie
- Pustynia Błędowska
- Leśny Park Niespodzianek w Ustroniu
- Palmiarnia Miejska w Gliwicach
- Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie
- Rosarium w Parku Śląskim
- Park Świerklaniec
- Jaskinia Głęboka
- Kapias: Ogrody
Rozrywka i Aktywność
Legendia to rodzinny park rozrywki. Znajduje się w Parku Śląskim. Oferuje różnorodne atrakcje. Aquadrom w Rudzie Śląskiej znajduje się przy ulicy Kłodnickiej 95. Park Wodny Aquarion w Żorach znajduje się przy ulicy Wodzisławskiej 3A. Wodny Park Tychy znajduje się przy ulicy Sikorskiego 20A. Góra Birów wznosi się na 461 m n.p.m. To miejsce wspinaczki. Oferuje podziwianie widoków. Żelazny Szlak Rowerowy ma poziom trudności łatwy. Czas potrzebny do jego pokonania to około 3 godziny. Kolejkowo Gliwice znajduje się przy ulicy Pszczyńskiej 315. To interaktywne miejsce z modelami. Przedstawia świat w warunkach dziennych i nocnych. Funzeum w Gliwicach znajduje się przy ulicy Pszczyńskiej 315. To miejsce dla osób kreatywnych. House of air Gliwice i KosmoPark także znajdują się przy ulicy Pszczyńskiej 315. Bajka Pana Kleksa w Katowicach znajduje się przy ulicy Porcelanowej 23. To atrakcja dla rodzin z dziećmi. Piękna i Bestia – Garden of Lights w Chorzowie to interaktywna zabawa. Wykorzystuje dekoracje świetlne.
Górnośląskie koleje wąskotorowe kursują na trasie Bytom – Tarnowskie Góry – Miasteczko Śląskie. To turystyczna kolejka z odkrytymi wagonami.
- Legendia
- Aquadrom w Rudzie Śląskiej
- Park Wodny Aquarion w Żorach
- Wodny Park Tychy
- Kolejkowo Gliwice
- Funzeum w Gliwicach
- House of air Gliwice
- KosmoPark
- Bajka Pana Kleksa w Katowicach
- Piękna i Bestia – Garden of Lights w Chorzowie
- Górnośląskie koleje wąskotorowe
- Żelazny Szlak Rowerowy
Śląsk Dziś i Jutro
Śląsk to region zróżnicowany. Łączy miasta, góry i zieleń. Przemysł i innowacje kształtują jego przyszłość. Region stawia na nowoczesne technologie. Rozwija usługi IT i automatyzację. Ważna jest też energetyka odnawialna. Mimo przemian, tradycje pozostają żywe. Mieszkańcy pielęgnują swoje dziedzictwo. Kuchnia, gwara i zwyczaje świadczą o unikalnej tożsamości. Województwo śląskie to miejsce pełne tajemnic. Oferuje niezwykłe historie i unikalną kulturę. Warto poznać ten region bliżej.
Świat to piękne miejsce, a nas nic nie cieszy tak, jak jego odkrywanie.
Gwarantujemy, że Śląsk się Wam spodoba!
Odwiedzając Śląsk, odkryjesz jego bogactwo. Region ten ma wiele do zaoferowania.
Zobacz także: